12.02.2024 Warsztat reportera

Sarkazm w komunikacji. Badanie naukowców z INSEAD

Krzysztof Fiedorek

Sarkazm może być cennym narzędziem w komunikacji interpersonalnej, ale jego skuteczność zależy od kontekstu i relacji między nadawcą a odbiorcą. Badacze z uczelni INSEAD dowodzą, że dobrze wykorzystany sarkazm jest cennym narzędziem dla dla języka biznesu i reklamy.

ilustracja: bing.com/create

Naukowcy analizowali wpływ sarkazmu na zdolność odbiorcy do przyjęcia punktu widzenia nadawcy w komunikacji interpersonalnej. W badaniu zastosowano model teoretyczny SHARP (ang. Spiral Human Assessment Reflecting Plotter), który pozwala określić, w jaki sposób sarkazm wpływa na zdolność do przyjęcia perspektywy innej osoby.

Zgodnie z modelem, sarkazm może uruchamiać dwa czynniki prowadzące do obrania perspektywy innej osoby: świadome przetwarzanie i otwartość. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie „Current Opinion in Psychology”.

- Sarkazm wyraża się w treściach, które mają przekazać zamierzone znaczenie (na przykład „Kto wpadł na tak koszmarny pomysł?”) za pomocą słów o przeciwnym znaczeniu („Kto wpadł na tak świetny pomysł?”). Pełni on wiele funkcji komunikacyjnych i społecznych, wyrażając m.in. krytykę, rozbawienie, kontrolę nad emocjami i uprzejmość - tłumaczy Li Huang, adiunkt w dziedzinie zachowania organizacyjnego na INSEAD w w rozmowie z agencją Newseria Innowacje. - Sarkazm lepiej zapada w pamięć, może być także próbą wyjścia z twarzą z sytuacji. Na przykład pracowałam kiedyś ze współpracownikiem z większym stażem, który na moje „Przepraszam” odpowiadał z sarkazmem „I słusznie”, co było delikatnym, uprzejmym i zabawnym zwróceniem uwagi na moją być może nadmierną skłonność do przepraszania. Minęło 15 lat, a ja nadal to pamiętam.

Sarkazm może sprzyjać przyjmowaniu perspektywy nadawcy z powodu:

• Większego wysiłku poznawczego: Sarkazm opiera się na sprzeczności między znaczeniem wypowiedzianym a zamierzonym, co wymaga od odbiorcy większego zaangażowania w interpretację komunikatu.
• Poczucie winy lub zażenowania: Sarkazm często wyraża dezaprobatę, co może wywoływać u odbiorcy te emocje, a te z kolei sprzyjają przyjmowaniu perspektywy osoby mówiącej.
• Czynniki moderujące:

REKLAMA

Model SHARP zidentyfikował również czynniki moderujące wpływ sarkazmu:

• Nadmierna krytyka: Sarkazm wyrażający silną krytykę może wywołać u odbiorcy gniew, co ogranicza jego zdolność do przyjęcia perspektywy nadawcy.
• Rozszyfrowanie sarkazmu: Odbiorca musi poprawnie zinterpretować sarkazm, aby móc przyjąć perspektywę nadawcy.

Sarkazm jest często wykorzystywany w reklamie. Przykładem jest reklama Forda Explorera „tylko dla mężczyzn”, która w humorystyczny sposób zwraca uwagę na rolę kobiet w rozwoju branży motoryzacyjnej.

#

- Reklama jest zabawna, stanowi przykład szerokiego zastosowania sarkazmu i zwraca uwagę na potrzebę dokładniejszego zbadania jego wpływu - tłumaczy Li Huang. - Umiejętność rozszyfrowania sarkazmu przez odbiorcę decyduje również o tym, czy będzie on w stanie przyjąć perspektywę innej osoby.

Naukowcy podkreślają, że warto w kolejnych badaniach przyjrzeć się temu, w jakich warunkach sarkazm będzie najbardziej skuteczny: czy zależy to od określonych cech odbiorcy, np. jego skłonności do czucia się winnym, czy od relacji między nadawcą a odbiorcą, np. poziomu zaufania między nimi.

Udostępnij znajomym:

Zobacz artykuły na podobny temat:

Readability, czyli czytelność tekstu. Narzędzia dla dziennikarza

Bartłomiej Dwornik
Nawet najbardziej merytoryczna treść musi być przedstawiona w przystępnej i atrakcyjnej formie. Po pierwsze, żeby odbiorca był w stanie ją zrozumieć. Po drugie, żeby była przyjazna dla oka. W obu przypadkach pomóc mogą maszyny. Oto kilka narzędzi do mierzenia czytelności tekstu, które przydadzą się każdemu dziennikarzowi.

Społeczne i kulturowe oddziaływanie języka mediów

Magdalena Jakubowska
Pojedyncze informacje zyskują znaczenie, kiedy zostaną umieszczone w odpowiednich ramach interpretacyjnych nadających im wartość symboliczną, mityczną.

Kulturalna mistyfikacja w TV

Anna Hebda
Analizując magazyny z programem telewizyjnym, nietrudno zauważyć, iż telewizja publiczna realizuje tzw. misję w stopniu minimalnym. Owszem, są w ramówce programy kulturalne, te jednak po pierwsze trwają nie dłużej niż pół godziny, a po drugie są emitowane późno w nocy. [Źródło: Merkuriusz Uniwersytecki].

Sposoby walki z tremą

Maciej Orłoś
Do tremy można się przyzwyczaić. Można z nią żyć, można ją poskromić. Doskonały przykład, jak tego dokonać, dał Winston Churchill. W dzieciństwie i młodości był niezwykle nieśmiały, niepewny siebie, nie lubił występować publicznie. Ale przemógł tę wrodzoną nieśmiałość, pracował nad sobą i stał się znakomitym mówcą. Dziś jest często cytowany. Przeszedł do historii, podobnie jak jego wystąpienia.

Prawie jak kicz... prawie robi...

Daniel Stenzel
Być może dzisiejsze programy informacyjne przypominają wielki show. Ale ja wolę wielki show, od nudnego pseudoserwisu, który zrozumie wybrana garstka polityków i ekonomistów.

Manipulacja w mediach, czyli Pinokio project

Wojciech Warecki, Marek Warecki
Wykrywanie manipulacji w czasie rzeczywistym jest zupełnie możliwe a eksperci rzeczowi mogliby swój glos dawać chwile po programie. Mogliby formułować swoje głosy niezależnie od siebie.

O lustracji, radiu Ojca Rydzyka i chorobie Papieża...

Marta Ciosmak
Z ojcem Wacławem Oszajcą, poetą i eseistą, redaktorem naczelnym wydawanego w Warszawie przez ojców jezuitów "Przeglądu Powszechnego", wykładowcą na Papieskim Wydziale Teologicznym i Uniwersytecie Warszawskim rozmawia Marta Ciosmak. [Źródło: Merkuriusz Uniwersytecki].

więcej w dziale: Warsztat reportera