RAI. Historia włoskiej telewizji dla ciebie i dla wszystkich

fot. Paolo Monti/CC 4.0/Wikimedia

8 lutego 1923 roku dekretem królewskim numer 1067 przyznane zostało państwu włoskiemu wyłączne prawo nadawania programu radiowego. Do wyścigu o koncesję stanęło kilka firm w tym SIRAC, czyli Società Italiana Radio Audizioni Circolari (Włoskie Towarzystwo Radiowe Sekcji Nadawczej) i Società Italiana per le Radiocomunicazioni Circolari (Włoskie Towarzystwo Komunikacji Radiowej), czyli Radiofono, firma założona przez samego Marconiego, twórcę pierwszego nadajnika radiowego.

Radiofono, lider na rynku nadawczym, posiadało stację, która okazała się za słaba aby wysłać w eter przemówienie Benito Mussoliniego w dniu 25 marca 1924 roku, wygłoszone w Teatrze Costanzi w Rzymie. Zadaniu podołało tylko prywatne, eksperymentalne Radio Araldo. W związku z tym minister komunikacji Constanzo Ciano zwrócił się do wszystkich starających się o koncesję, aby połączyli siły. Tak też się stało. 27 sierpnia, w Turynie zawiązana została spółka Unione Radiofonica Italiana (Włoski Związek Radiowy). Głównymi udziałowcami URI byli:

• SIRAC,
• Radiofono,
• Radio Araldo
• inżynier Luigi Ranieri, posiadacz L`Araldo Telefonico.

Pierwszy swój program URI nadało 6 października o godzinie 21:00 a 27 listopada 1924 roku spółka otrzymała wyłączną koncesję na prowadzenie usługi radiowej. Prezesem całego przedsięwzięcia został Enrico Marchesi.

Trzy lata później 17 listopada 1927 roku URI przekształcone zostało w Ente Italiano per le Audizioni Radiofoniche EIAR (Włoski organ ds. Przesłuchań radiowych) a 26 października 1944 roku, na mocy dekretu ustawodawczego w Radio Audizioni Italiane (RAI) i pod taką nazwą funkcjonowało do 1954 roku, kiedy to rozpoczęto regularne nadawanie programu telewizyjnego.

Sprzęt nadawczy w darze od filantropa

Pierwsze próby uruchomienia stacji telewizyjnych przeprowadzono na terenie Włoch już w 1929 roku ale dopiero od 1939 roku emitowano nieregularne transmisje telewizyjne. Stacje w Turynie, Rzymie i Mediolanie przeprowadziły relacje z XI wystawy sprzętu radiowego i otwarcia XXI Fiera di Milano (targów wystawienniczych). Choć w tym czasie odbiorników telewizyjnych było niewiele, wydarzenie odbiło się szerokim echem w całym kraju. Rok później wybuchła II wojna światowa i próby uruchomienia telewizji musiały poczekać.

Do prac w tej dziedzinie powrócono po wojnie. Wielu znanych i bogatych ludzi widziało kolorową przyszłość, ale i własny interes, w rozwoju nowej dyscypliny życia publicznego jakim miała się stać telewizja. Stacja RAI otrzymała od rodziny filantropa Antonio Bernocchi zaawansowany technicznie sprzęt telewizyjny, który z pozytywnym skutkiem wykorzystano przeprowadzając 11 września 1949 roku, transmisję z IX Triennale de Milano (Międzynarodowa Wystawa Nowoczesnej Sztuki Dekoracyjnej i Przemysłowej oraz Nowoczesnej Architektury).


Szkolenia kadry technicznej, przygotowania logistyczne i programowe oraz testowe programy trwały kolejnych pięć lat. 3 stycznia 1954 roku, o godzinie 11:00, w studio w Turynie, Fulvia Colombo, pierwsza włoska spikerka telewizyjna odczytała na wizji program dnia poprzedzony słowami:

La Rai, Radiotelevisione Italiana comincia oggi il suo regolare servizio di trasmissioni televisive (Rai, włoskie radio i telewizja, rozpoczyna dziś regularną usługę telewizyjną).

Dzięki nadajnikom w Turynie, Mediolanie, Umbrii, Pavii, Genui i Rzymie, rozpoczęła się “era magii szklanego ekranu”, którą obejrzało blisko 36% mieszkańców Włoch. Jak na początek był to imponujący wynik, gdyż oficjalnych abonentów było tylko 24 000. W inauguracyjnym programie, który trwał do późnych godzin wieczornych, zaprezentowano:

• 11:00 program dnia
• 14:30 Arrivi e partenze (przyloty i odloty), pierwszy cykliczny program prowadzony przez Armando Pizzo i Mike`a Bongiorno
• 14:45 film krótkometrażowy.
• 15:00 Orchestra delle quindici (orkiestra piętnastu) program rozrywkowy z gospodarzem Febo Conti.
• 15:45 Popołudnie sportowe (relacje na żywo).
• 17:30 Le miserie del signore Travet (Nieszczęścia pana Traveta) film Mario Soldati.
• 19:00 Le avventure dell’arte: Giambattista Tiepolo(Przygody sztuki: Giambattista Tiepolo), pierwszy program kulturalny przygotowany i prowadzony przez Antonio Morassi.
• 20:45 Telegiornale (wiadomości).
• 21:15 Teleclub ciekawostki kulturalne prezentowane przez „znane osobistości”
• 21:45 spektakl teatralny, jednoaktówka L`osteria della posta(tawerna pocztowa), autorstwa Carlo Goldoniego
• 22:45 Settenote program rozrywkowy prowadzony przez Virgilio Riento
• 23:15 La Domenica Sportiva (niedziela sportowa) - cotygodniowy cykl, który trwa do dziś.

Pierwsza niedziela stycznia 1954 roku uznana została za narodziny włoskiej telewizji. Te narodziny były nie do uniknięcia, dlatego też przezorni urzędnicy już w 1947 roku powołali “Comitato per la determinazione delle direttive di massima culturali” (Komitet ds. Określania Ogólnych Dyrektyw Kulturalnych) ustanawiając zasady do których “nowonarodzone dziecię” musiało się zastosować:

• brak akceptacji dla scen zakłócających spokój społeczny i budzących nienawiść klasową,
• szacunek dla wartości rodzinnych i religijnych.
• moralność obyczajów, która przewidywała pełne poszanowanie „świętości małżeńskiej”
• odrzucenie scen erotycznych.

Młodziutka telewizja nie miała z tymi obwarowaniami najmniejszych kłopotów. Nastawiona była na informację i edukację. Rozrywka była tematem drugoplanowym. Za ojców tego wiekopomnego dzieła uznano trzech dziennikarzy i prezenterów do tej pory radiowych.

• Mike Bongiorno, urodził się w Nowym Jorku, tam dorastał i tam po raz pierwszy zetkną się z telewizją gdzie szlifował swoje dziennikarstwo. Do Włoch przyjechał w 1952 roku jako korespondent radiowy. Nakręcił kilka filmów dokumentalnych o powojennym życiu Włochów i odbudowie kraju. Władze RAI poprosiły go o pomoc przy powstającej telewizji. Pomógł i został na stałe jako spiker, prezenter i pomysłodawca wielu różnych teleturniejów. Był tak wielką osobowością, że pod koniec lat sześćdziesiątych popularnym było powiedzenie:To nie Garibaldi zjednoczył Włochy, zrobił to Mike Bongiorno.
• Corrado (prawdziwe nazwisko Corrado Mantoni), prezenter i spiker o “boskim głosie”. Związał się z radiem RAI w 1944 roku a od 1954 z telewizją i aż do swojej śmierci w czerwcu 1999 roku balansował pomiędzy tymi dwoma “przybytkami kultury”, kochany zarówno przez radiosłuchaczy jak i przez telewidzów.To on ogłosił Włochom dwa wydarzenia historyczne: koniec II wojny światowej i koniec monarchii. Był twórcą wielu programów w tym Domenica in (blok rozrywkowy)
• Raimondo Vianello, aktor i scenarzysta. Przygodę z telewizją rozpoczął w pierwszym włoskim programie satyrycznym Un due tre.

10 kwietnia 1954 roku Radio Audizioni Italiane SpA zmieniło nazwę firmy na RAI - Radiotelevisione Italiana SpA.

Sport, festiwal San Remo i... nauka pisania dla dorosłych

Pierwsze dni po narodzinach można powiedzieć były skromne acz treściwe. Program telewizyjny z miesiąca na miesiąc rozrastał się i czasowo i tematycznie.

Od pierwszych dni za dział informacyjny i Telegiornale odpowiadał Vittorio Veltroni, który już 6 czerwca był komentatorem pierwszego programu w ramach Televisione Europa(program Festa dei narcisi), późniejszej Eurowizji. Jak grzyby po deszczu powstawały programy naukowe i edukacyjne. Jednym z pierwszych był Le avventure della scienza(przygody nauki) pod okiem Enrico Medi. Piątkowe wieczory należały do teatromanów i sztuki przez duże S. Swoje programy otrzymali także sympatycy sportu a szczególnie miłośnicy piłki nożnej. Pierwsze transmisje meczów przeprowadzono już w czerwcu 1954 roku z Mistrzostw Świata w Szwajcarii.

Główną siedziba telewizji RAI był Turyn ale i Mediolan i Rzym miały swoje studia i swoje gwiazdy. Przez lata z Mediolanem, związana była Marisa Borroni. Królową Rzymu okrzyknięto Nicolettę Orsomando a w mieście królów Turynie panowała Maria Teresa Ruta.

Kiedy 26 listopada 1955 roku pojawił się pierwszy teleturniej Lascia o raddoppia (Wyjdź lub podwój), jego prowadzący Mike Bongiorno zyskał niesamowitą popularność na równi z włoskimi piosenkarzami pierwszej transmisji festiwalu z San Remo (w tym samym roku).

Włosi pokochali telewizję. Już w grudniu 1954 roku liczba abonentów wzrosła do 88000, a cztery lata później było ich równy milion. Widzowie domagali się nowości nie tylko kulturalnych czy sportowych, jak relacje z zimowej olimpiady w 1956 roku, ale też chcieli widzieć bezpośrednie obrady swojego parlamentu. RAI poszerzał zatem nie tylko pole nadawania, ale też budował nowe studia i powiększał kadrę. W trzy lata tak rozbudowano sieć nadajników, że w 1957 roku, dziesięć lat wcześniej niż pierwotnie zaplanowano, całe terytorium Włoch zostało objęte sygnałem telewizyjnym a Rzym otworzył podwoje centrum telewizyjnego przy Via Teulada 66.

Tego samego roku, 3 lutego nadano pierwsze reklamy. Zebrane były w dziesięciominutowy blok i emitowane o godzinie 20:50. Nie były to reklamy w dzisiejszej formie. Program był spektaklem i otrzymał miano Carosello (karuzela). Obowiązywały w nim surowe zasady stylistyczne i narracyjne. Nazwę reklamowanego produktu można było wymienić tylko na początku i na końcu krótkiej scenki (135 sekund). Nie wolno było używać wulgaryzmów, odniesień do seksu, cudzołóstwa, luksusu czy nienawiści klasowej.

Scenki z udziałem największych gwiazd przeplatane były muzyką, kreskówkami, skeczami. Reżyserii Carosello podejmowały się sławy kina włoskiego takie jak Federico Fellini, Pupi Avati czy Sergio Leone. W każdym bloku była historia dla dzieci. Ich ulubieńcem było pisklątko Calimero, którego wiele powiedzonek trafiło do potocznego języka. Carosello zeszło z anteny 1 stycznia 1977 roku mając na koncie 7200 odcinków. W 2013 roku RAI w ramach eksperymentu reaktywował teatr reklam. Wyprodukowano tylko cztery cykle. Niestety dzisiejsze czasy nie sprzyjają takiej formie przekazu.

15 lat po wojnie Włochy miały około 8% analfabetów. Na Sycylii i Sardynii odsetek ten wynosił blisko 25%, a w Kalabrii nawet 33%. Telewizja postanowiła wyjść naprzeciw chcącym zmienić ten stan rzeczy. 25 listopada 1958 roku ruszyła Telescuola, telewizyjne kursy dla dzieci, które z różnych powodów nie mogły uczęszczać do szkoły a od 15 listopada 1960 roku nauczyciel i pedagog Alberto Manzi przekonywał na wizji dorosłych Włochów nie umiejących czytać i pisać, że Non è mai troppo tardi (nigdy nie jest za późno). Lekcje nauki emitowano od poniedziałku do piątku w godzinach przedpołudniowych przez osiem lat.

Błyskawiczny rozwój zderzył się z cenzurą

Dekada lat sześćdziesiątych XX wieku dla telewizji RAI była pasmem sukcesów. Już 4 listopada 1961 roku uruchomiono Secondo Programma (II program tv), który przeznaczony był dla programów alternatywnych i uzupełniających program pierwszy. Jego szefem został Angelo Romano, pisarz, reżyser, późniejszy polityk a spikerką i gwiazdą Rosanna Vaudetti.

Inauguracja kanału zbiegła się z różnego rodzaju rocznicami związanymi z I wojną światową. Jako,że były i są one ważne dla społeczeństwa włoskiego, pierwsze audycje nowego kanału były im poświęcone. Całość uświetnił występ ówczesnej gwiazdy Miny.


Pod koniec 1963 roku ruszyły testowe programy w kolorze. Te innowacje przeprowadzano w nowoczesnym studiu w Rzymie i przeznaczone były dla stolicy ale od stycznia 1964 roku testami objęto już cały kraj. Dwa lata później 3 maja 1966 roku odbył się uroczysty pokaz telewizji kolorowej dla przedstawicieli Europejskiej Unii Nadawców UER i Międzynarodowej Organizacji Radia i Telewizji OIRT (Eurowizji i Interwizji). RAI odniósł sukces. Pierwszą kolorową produkcją był spektakl “Odysseya” w 1968 roku ale na stałe kolor opanował szklany ekran dopiero dziewięć lat później.

RAI nie zapominał o słuchaczach obcojęzycznych. Jeszcze przed wojną uruchomił nadawanie audycji w językach:niemieckim i francuskim. W 1960 roku ruszył oficjalny kanał radiowy Rai Südtirol z siedzibą w Bolzano nadający w języku niemieckim. 7 lutego 1966 roku wyemitowano z tego studia pierwszy program telewizyjny. Od 15 grudnia 1979 roku stacja radiowo-telewizyjna Rai Südtirol działa samodzielnie a od 1995 posługuje się własnym logo. W tych samych latach działała w prowincji Belluno stacja RAI nadająca w języku ladin. Jest to język, dialekt łaciny, którym posługuje się mniejszości narodowa w około 54 gminach włoskich należących do prowincji Południowego Tyrolu, Trentino i Belluno. Telewizja Rai Ladinia działa na zasadach stacji regionalnej nadającej w określonych godzinach od 1988 roku. Ma własne logo i stronę internetową.

Kolejny sukces na koncie firmy zapisano 15 lipca 1967 roku, kiedy to przeprowadzono pierwsze bezpośrednie łącze telewizji satelitarnej ze wszystkimi kontynentami. To wydarzenie zaowocowało na przełomie lat 60/70 połączeniami satelitarnymi z Brazylią, Argentyną, Japonią, Meksykiem i Australią.

Sukcesy i rozwój telewizji pozwolił na wybudowanie nowej siedziby od podstaw. W Rzymie, w dzielnicy Prati, przy Viale Mazzini powstał budynek ze szkła i stali projektu architekta Francesco Berarducciego. Jest on zaliczany do najważniejszych budowli powojennej architektury Włoch i stał się symbolem stacji RAI. Do Rzymu przeniosła się cała dyrekcja firmy a Turyn otrzymał nową siedzibę przy Via Cavalli 6, która zastąpiła tę przy Via Cernaia.

Nie wszystko jednak w tamtych latach wyglądało tak kolorowo. Problemem stała się cenzura. 21 kwietnia 1962 roku Ministerstwo Turystyki i Rozrywki, któremu podlegała telewizja i radio, wprowadziło ustawę zakazującą emisji filmów i spektakli bez jego zgody. Nadal też obowiązywały przepisy programowe z 1947 roku. Pierwszą ofiarą tych przepisów stała się tancerka Alba Arnova, która w 1954 rok, w programie La piazzetta (Mały kwadrat) wystąpiła w obcisłych rajstopach. Był to skandal ale artystka zachowała pracę. Pierwszymi zwolnionymi z powodu “niecenzuralnego “zachowania, polegającego na wyśmianiu upadku z krzesła premiera Giovanniego Gronchi, byli komicy Raimondo Vianello i Ugo Tognazzi.

Po wprowadzeniu cenzury pierwszym “trafionym” był Dario Fo (laureat nagrody Nobla z 1997 roku). Jego skecze o mafii i pracy robotników doprowadziły do wstrzymania bardzo popularnego programu Canzonissima a on sam musiał opuścić telewizję. Powrócił w 1977 roku z programem Mistero Buffo ale nie zagrzał długo miejsca, gdyż znów wywołał skandal. Dostał “wilczy bilet” do końca życia i nawet nagroda Nobla nie pomogła. XXI wiek też nie przyniósł większych zmian na tym polu. Dostało się nawet samemu Peryklesowi za tekst napisany 2500 lat temu a wykorzystany przez komika Paolo Rossi.Słowa antycznego pisarza uznane zostały za niebezpieczne i za atak na ówczesnego premiera Włoch (Silvio Berlusconi). Skecz Rossi zdjęto z anteny.

Lata sześćdziesiąte to rewolucja seksualna i dzieci kwiaty. Europa zachwycała się filmami amerykańskimi na ten temat. Dużo mówiło się też o rasizmie i rozwodach.To były nadal tematy zabronione we Włoszech. Po kilku latach przepychanek, wycinania scen i ciągłych kłótni, zapadła decyzja o uruchomieniu własnego studia filmowego. Ruszyła lawina. Tylko w 1975 roku wyprodukowano 115 różnych pozycji. Wtedy też powstała słynna seria “westernów spaghetti”. Odbiło się to niestety na oglądalności innych programów w tym tych rozrywkowych jak festiwal piosenki Sanremo.

Koncesyjna niepewność. RAI zmienia się w Rai

15 grudnia 1972 skończył się czas przyznanej koncesji dla RAI. Stacja była monopolistą a rząd nie podjął żadnych działań w sprawie reformy sektora radiowo-telewizyjnego. Przedłużono zatem koncesję o rok a potem o koleiny i tak do 1977 roku kiedy to jak grzyby po deszczu zaczęły pojawiać się prywatne stacje telewizyjne. Jednak w między czasie, 14 kwietnia 1975 roku wprowadzono w życie ustawę nr. 103, która przeniosła całą stację RAI spod skrzydeł rządu pod zarząd Parlamentu a dokładnie Komisji parlamentarnej ds. Ogólnego kierowania i nadzoru usług radiowych i telewizyjnych, zwanej w skrócie Vigilanza Rai (nadzorcza Rai) a także:

• Program pierwszy przemianowano na Rete 1 (lub TV1) a program drugi na Rete 2 (lub TV2)
• zatwierdzono nowy zarząd
• zdecydowano o powstaniu trzeciego programu

11 sierpnia, zgodnie z nową umową, Ministerstwo Poczty i Telekomunikacji przyznało RAI na sześć lat wyłączną usługę radiową i telewizyjną
powstały lottizzazione (podziały) przyznawanie stanowisk nie za zasługi i pracę a “po znajomości”. Termin jest autorstwa Alberto Roncheya, dziennikarza, pisarza, komentatora a także ministra dziedzictwa kulturowego w rządach Governo Amato i Carlo Ciampi

Prezes firmy Beniamino Finocchiaro i dyrektor generalny Michele Principe odetchnęli z ulgą i mogli wrócić do rozbudowy włoskiej telewizji. W lutym 1977 roku bieżące programy były już w kolorze a 15 grudnia 1979 roku uruchomiony został trzeci program stacji RAI Rete 3 lub TV3. Jego twarzą została Fabiana Udenio. Kanał przeznaczony był dla programów regionalnych.

Od pierwszych dni nadawania emisję programu przerywano na kilka godzin. W różnych latach przerwa była dłuższa, kiedy program zaczynał się wcześniej. Krótsze przerwy były w niedzielę i święta. Ta zasada obowiązywała na wszystkich trzech kanałach. 5 października 1980 roku przerwa w nadawaniu poszła w zapomnienie. W ciągu następnych trzech lat wprowadzono znaczące zmiany

• program rozpoczynał się o 12:30 w dni powszednie, w niedzielę o 10:00
• nadawanie kończono o 1:00
• pojawił się nowy kolorowy monoskop
• zmieniono logo, które przez 29 lat obowiązywało jako zestaw trzech liter: Rai gdzie dwie małe litery były wielkości pierwszej
• od 1982 roku wprowadzono dla firmy logo RAI. Poprzeczną kreską w A była włoska flagą a na całej długości I, jedne pod drugim mieściły się słowa: Radio, Televisione, Italiana. To logo obowiązywało do 30 września 2000 roku. poszczególne kanały posługiwały się logiem Rai.
• w 1983 roku trzy programy stały się kolejno: RaiUno , RaiDue i RaiTre
• w tym samym roku uruchomiono pierwszy eksperyment programu RAI w jakości HD-Arlecchino

4 lutego 1985 roku weszła w życie uchwała nr.10 pozwalająca lokalnym nadawcom, poprzez mechanizm “syndykowania”, na nadawanie na poziomie krajowym. Cztery lata później w ramach wdrażania dyrektyw Unii Europejskiej uchwała nr. 552 zwana Telewizją bez granic zapewniła wszystkim stacjom podstawowe ustawodawstwo.

RAI nadaje przez satelity

Mimo pojawienia się konkurencji (w 1977 roku było już 249 różnych prywatnych kanałów telewizyjnych) i przyznanych im praw, RAI radził sobie znakomicie. Pod koniec lat osiemdziesiątych nadawał swoje trzy programy na terenie całego kraju. W 1987 roku wyprodukował pierwszy na świecie film fabularny nakręcony kamerami wysokiej rozdzielczości( “Giulia e Giulia”).

Sukcesy lat osiemdziesiątych to między innymi zasługa dyrektora generalnego Biagio Agnes. Do RAI trafił jako trzydziestoletni dziennikarz, po stażu w “Corriere dell`Irpinia” w 1958 roku. Ambitny i kreatywny już od początku lat sześćdziesiątych zasiadał przed kamerami prowadząc dziennik (TG) o 13:30, któremu nadawał swoisty klimat. Był twórcą włoskiej telegazety i programu o tematyce medycznej Check-up. Jego pomysłem było centrum produkcyjne RAI Saxa Rubra w Rzymie, otwarte w 1990 roku, które dziś nosi jego imię. Salvatore Biazzo, wieloletni dziennikarz RAI powiedział o Agnes: Jego życie to życie Włoch i naszej telewizji.

Tak jak na całym świecie tak i we Włoszech lata dziewięćdziesiąte XX wieku to rozwój komputeryzacji, cyfryzacji i transmisji satelitarnych. RAI nie pozostawał w tyle. Po uroczystym starcie centrum Saxa Rubra to tam właśnie przeprowadzano pierwsze eksperymenty z telewizją satelitarną w wysokiej rozdzielczości i w wielu językach. Były to transmisje z Mistrzostw Świata w piłce nożnej Italia 90. Rok później stacja odpowiadała za organizację i emisję Konkursu Piosenki Eurowizji i brała udział w narodzinach RTVRSM czyli stacji radiowo-telewizyjnej Republiki San Marino. Już w 1996 roku zainaugurowano cyfrowe transmisje za pośrednictwem satelity Eutelsat Hotbird 13°est. Rok później powołano do życia dwie firmy działające na rzecz programów cyfrowych:

• Rai Trade SpA, powstała z połączenia kilku spółek pracujących w ramach RAI. Jej zadaniem było dbanie o wszystkie prace firmy: promowanie, kontrola sprzedaży jej praw, rozpowszechnianie w różnych sektorach audiowizualnych a także produkcja płyt gdyż jednocześnie była wytwórnią płytową.
• RaiSat, odpowiadała za produkcję programów tematycznych

W studiach Rai, zawsze było wiele pięknych kobiet. Zapowiadały, prezentowały, przedstawiały ale dopiero w 1994 roku jedna z nich Daniela Brancati, została dyrektorem TG3 , stając się pierwszą kobietą kierującą ogólnokrajową siecią informacyjną. Jej koleżanka Barbara Scaramucci odpowiadała za wiadomości regionalne.


W 1994 roku zadbano o rodaków przebywających za granicami kraju. Dla nich specjalnie powstał kanał Rai International, który docierał i nadal dociera na wszystkie kontynenty dzięki trzem (dziś czterem) programom:

• Rai International 1 dla obu Ameryk, dziś Rai Italia America
• Rai International 2 dla Australii, dziś Rai Italia Australia
• Rai International 3 dla Azji i Afryki, dziś są to dwa odrębne kanały Rai Italia Asia i Rai Italia Africa
• Rai 3 Bis, regionalny kanał dla obszaru Friuli-Wenecja Julijska. Powstał w 1995 roku i transmituje programy w języku słoweńskim.
• Rai World Premium, uruchomiony w 2013 roku, prezentujący wyłącznie produkcje filmowe i seriale wyprodukowane przez RAI

W 1999 roku w ramach telewizji cyfrowej uruchomiono 24-godzinny kanał Rai News 24 a także kanał filmowy Rai Movie, który od 2002 roku jest oficjalnym kanałem telewizyjnym Festiwalu Filmowego w Wenecji i RaiSport, pierwszy kanał w formacie panoramicznym 16:9 i całkowicie przekonwertowany na ten format.

Nie zapominamy o najmłodszych widzach

Regularnie od 1958 roku w godzinach popołudniowych przed telewizorami zasiadały dzieci. Godzinny program dla najmłodszych (16:30-17:30 a w latach sześćdziesiątych 17:30-18:30) obfitował w kreskówki (głównie amerykańskie), programy edukacyjne,piosenki i quizy. Bohaterem i prezenterem dziecięcego bloku była postać Topo Gigio, uczłowieczona mysz autorstwa Marii Perego. Po raz pierwszy pojawiła się w roku 1958, w programie Alta Fedeltà a głosu użyczył jej piosenkarz Domenico Modugno. W 1961 roku wystąpiła myszka w Carosello reklamując herbatniki.

Na przestrzeni lat Topo Gigio bawił dzieci w filmach, serialach, na festiwalach piosenki dziecięcej Zecchino d`Oro, programach podróżniczych i edukacyjnych. Od 2004 roku zagościł również w telewizjach komercyjnych. Jego postać wykorzystuje nawet rząd do swoich kampani reklamowych. Dziś mając 62 lata nadal czaruje młodością, dowcipem i wdziękiem i wciąż jest kochany nie tylko przez dzieci. Ma nawet swoją stronę internetową https://www.topogigio.it/ a na niej całą swoją historię.

Dzięki postaci rozśpiewanej, małej, wszędobylskiej myszki dzieci polubiły wiele programów przygotowanych dla nich przez RAI:

• I ragazzi di padre Tobia (chłopcy ojca Tobiasza) edukacyjny serial o wątku detektywistycznym
• Zurlì, mago del giovedì (Zurli czarodziej w czwartek) gry i zabawy prowadzone przez czarodzieja Zurli
• Quelli della filibusta, serial, historie znanych piratów
• Chissà chi lo sa? (Kto wie?) teleturniej
• Telebum, zabawa edukacyjna w kółko i krzyżyk w oparciu o pytania z różnych dziedzin życia,
• Giovanna la nonna del corsaro nero (Giovanna babcia czarnego korsarza), serial muzyczny
• Scaramacai, postać klauna, który był prezenterem ale i bohaterem poszczególnych historii. Często występował w Carosello
• Festiwal piosenki dziecięcej Zecchino d`Oro przy udziale chóru Piccolo Coro dell’Antoniano i wszystkie programy muzyczne z nim związane.

Wiele z dawnych pozycji dla dzieci można dziś oglądać na kanale Rai Gulp, który miał swoja premierę 1 czerwca 2007 roku i jest przeznaczony dla widowni w przedziale wiekowym 8-14 lat i na Rai Yoyo, kanale dla maluchów, który działa od 1 listopada 2006 roku.

W XXI wiek RAI wkroczył pod zarządem Roberto Zaccaria, dziennikarza i polityka i to za jego kadencji zmienione zostało logo na słynnego motyla z ludzkich twarzy co symbolizowało ideę dialogu i interaktywności. Twórcą pomysłu graficznego był Pierluigi Celli. Na stronie “Fandom” czytamy:
Logo zostało wprowadzone w ramach nowej architektury marki, która zmieniła pozycję firm Rai, telewizji i radia, w monolityczny model używany do nadania im marki master.

1 października 2000 roku miała miejsce inauguracja kanału dla dzieci od lat 5 do 15 Rai Scuola. Kanał porusza tematy związane z naukami ścisłymi, uczy języka angielskiego, omawia problemy edukacji obywatelskiej i drogowej. Programy powstają we współpracy z Ministerstwem Nauczania, Edukacji, Studiów Podyplomowych i Badań Naukowych. Kanał ma swoje logo. Do 1 lutego 2009 roku dostępny był wyłącznie przez satelitę (Hotbird). Obecnie jest w pakietach cyfrowej telewizji naziemnej.17 czerwca 2002 roku ruszył kolejny kanał edukacyjny poświęcony historii Rai Storia.

Żwawy 50-latek z kanałem na Youtube

W styczniu 2004 roku przypadały 50 urodziny włoskiej telewizji. Z tej to okazji zaprezentowano widzom na wszystkich kanałach Rai kilkadziesiąt najpopularniejszych programów powstałych od 1954 roku. Rai 3 wyemitował serie programów pod wspólnym tytułem Cinquanta. Storia della TV di chi l`ha fatta e di chi l`ha vista (Pięćdziesiąt. Historia telewizji tych, którzy ją stworzyli i którzy ją zobaczyli), którą wyreżyserował i prowadził Pippo Baudo, jeden z najpopularniejszych prezenterów telewizyjnych, przy udziale bohaterów tamtych lat Sergio Bardotti, Aldo Piro i Ugo Porcelli. Studio odwiedziły dawne prezenterki jak Fulvia Colombo, dawni i dzisiejsi dziennikarze tacy jak Lilli Gruber i Michele Cucuzza a także komik, który swojego czasu został wyrzucony z powodu cenzury, Daniele Luttazzi. Zaproszono również najwierniejszych i przypadkowych widzów.

27 września 2005 roku RAI utworzył własny oficjalny kanał YouTube, w grudniu tego samego roku ruszyła strona internetowa Rai.tv wymieniona w 2006 roku na portal o tej samej nazwie. Tu mogą miłośnicy stacji RAI bezpłatnie oglądać w całości lub fragmenty wyprodukowanych przez stację programów a także śledzić transmisje z innych kanałów. 12 września 2016 roku Rai.tv przemianowano na RaiPly. 10 maja 2008 roku zadebiutowała platforma Rai Digitale Terrestre i kanał Rai Sport Piu. Wszystkie kanały telewizyjne obecne są na portalach społecznościowych.

W 2004 roku uchwalono ustawę Gasparri na mocy której miano zreformować sektor audiowizualny i częściowo sprywatyzować RAI. Pierwsze kroki poczyniono na początku 2005 roku. Wywołało to wielką dyskusję w całym kraju. Przeciwnicy zwracali uwagę,że Silvio Berlusconi tylko czyha aby “położyć łapy na RAI-u” a zwolennicy mówili “nareszcie koniec królowania”. Wszystkie krzyki ucichły kiedy dyrektor generalny Alfredo Meocci ogłosił światu,że firma RAI przyniesie straty w wysokości około 80 milionów euro(w 2013 roku będzie to już suma 442,9 mln.) Oświadczył,że jeśli Włosi nie chcą mieć “piccola Rai” potrzeba pieniędzy,pieniędzy i pieniędzy.Zasugerował zmiany w sposobie opłat abonenckich i limitów reklam, z których się utrzymuje.
Może także liczyć na transze państwowe.Mimo sprzeciwu od 2016 roku opłaty abonenckie doliczane są do rachunku za prąd. W 2017 roku było to 90 euro rocznie. Mimo miłości do Mamma Rai(potoczna nazwa telewizji) Włosi nie są zadowoleni z podjętych decyzji zwłaszcza od momentu kiedy w 2015 roku ogłoszono,że firma ma 46 dyrektorów i 262 placówki. Wyjątkowo dużo.

W 2010 roku, 18 maja, po raz kolejny zmieniono kolorystykę i grafikę logo. Powstały nowe animacje dla poszczególnych kanałów. Kanał kulturalny Rai Extra przemianowano na Rai 5. Wdrożono intensywne prace do całkowitego wyłączenia nadawania analogowego. Już od 4 lipca 2012 roku wszystkie kanały nadawały w ramach naziemnej telewizji cyfrowej.

12 września 2016 roku po raz kolejny przeprojktowano logo i studia. Tym razem zrobiła to argentyńska agencja projektowa Eloisa a 1 stycznia 2017 roku zrezygnowano z nadawania sygnału czasu, który dociera z satelity z opóźnieniem dwóch sekund, nie był więc precyzyjny i dokładny. 10 kwietnia zakończono zmianę stylizacji wszystkich studiów na wszystkich kanałach z wyjątkiem Rai News 24. Od 27 września 2018 roku szefem Rai jest Marcello Foa.

65-letnia telewizja RAI to piąta co do wielkości stacja w Europie. Oprócz pięciu podstawowych programów ma:

• 8 tematycznych.
• 14 w systemie HD
• trzy obcojęzyczne (niemiecki, słoweński, ladin)
• jeden UHD Rai 4K.

Dzięki Rai Way, spółki akcyjnej grupy Rai, emitowane są kanały telewizyjne:

• Euronews , Rai 1 transmitował Euronews w równoległym programie w paśmie porannego harmonogramu, teraz w ramach Rai News 24;
• San Marino RTV, Generalnym dyrektorem telewizji państwowej w San Marino jest zazwyczaj menedżer Rai
• Camera dei deputati TV (Telewizja Izby Deputowanych) kanał zarządzany niezależnie i finansowo przez Izbę Deputowanych i transmitowany na stronie internetowej oddziału parlamentarnego;
• Senato della Repubblica TV ( Telewizja Senacka)kanał zarządzany przez Senat Republiki autonomicznie i finansowo oraz transmitowany na stronie internetowej parlamentu.

RAI dysponuje 53 głównymi studiami w Rzymie, Mediolanie, Neapolu i Turynie. 22 lokalnych biur i 11 zagranicznych uzupełniają ten wizerunek. W całej firmie pracuje blisko 12 000 osób, z czego 7281 w telewizji. Ten stan rzeczy często bywa celem ataków przeciwników firmy. Od blisko dekady wydawane pieniądze przez RAI są tematem numer jeden włoskich ulic. Skoro abonament jest “pobierany bez gadania”, nic zatem dziwnego,że chcą wiedzieć jak się zarządza ich pieniędzmi zwłaszcza, że obroty maleją a liczba personelu rośnie.Jednocześnie badania przeprowadzone w tym samym 2019 roku,wykazały, że oglądalność ma tendencje spadkową. Wszystkie sieci Rai tracą 4% udziału w głównym przedziale czasowym co odbija się również w przypadku inwestycji reklamowych.

Jednym z głównych przeciwników RAI, patrzącym uważnie stacji “na ręce” jest dziennikarka Corriere della Sera - Milena Gabanelli, która na stronie internetowej swojej gazety ostro podlicza marnotrawione finanse telewizji. Wtóruje jej koleżanka po piórze Denise Pardo, autorka książki:”La piovra Rai: sprechi, vizi e privilegi della televisione di Stato”(Ośmiornica RAI: marnotrawstwo, wady i przywileje telewizji państwowej)wydanej w 2009 roku.

Może nowi menedżerowie najważniejszych kanałów telewizyjnych, którzy objęli swoje stanowiska 14 stycznia 2020 roku pomogą w uzdrowieniu Mamma Rai.

• Stefano Coletta, Rai 1
• Ludovico Di Meo, Rai 2
• Silvia Calandrelli, Rai 3

Powodzenia!

Kalendarium RAI

• 1954, 3 stycznia, inauguracja włoskiej telewizji Rai
• 1954,10 kwietnia, firma zmienia nazwę na Radiotelevisione Italiana SpA
• 1954, czerwiec, pierwsze transmisje (Mistrzostwa Świata w piłce nożnej w Szwajcarii)
• 1955, 26 listopada, pierwszy teleturniej (“Lascia o raddoppia”)
• 1957, całe Włochy objęte sygnałem telewizyjnym
• 1957, 3 lutego, emisja pierwszych reklam w bloku Carosello
• 1958, narodziny myszki Topo Gigio
• 1958, 25 listopada pierwszy odcinek telewizyjnej szkoły dla dzieci Telescuola
• 1960, 15 listopada, pierwszy odcinek programu dla nieumiejących czytać i pisać
• 1961, 4 listopada start II programu TV
• 1963, grudzień, testowe programy kolorowe
• 1966, 7 lutego, pierwszy program telewizyjny stacji Rai Sudtirol w języku niemieckim
• 1966, 3 maja, pokaz telewizji kolorowej dla władz Eurowizji i Interwizji
• 1967, 15 lipca, pierwsze bezpośrednie łącze satelitarne ze wszystkimi kontynentami
• 1968, pierwsza produkcja w całości kolorowa (spektakl “Odysseya”)
• 1972, 15 grudnia, koniec koncesji nadawczej dla RAI
• 1975, 14 kwietnia, RAI przechodzi pod zarząd Parlamentu
• 1975, 11 sierpnia, stacja dostaje pozwolenie na usługi nadawcze
• 1977, luty, wszystkie programy w kolorze
• 1979, 15 grudnia, rusza RAI Rate 3
• 1980, 5 października, zlikwidowano przerwę w nadawaniu
• 1983, trzy programy przemianowano na RaiUno,RaiDue, RaiTre
• 1983, pierwszy eksperymentalny program w jakości HD Arlecchino
• 1987, pierwszy na świecie, własnej produkcji film w wysokiej rozdzielczości, “Giulia e Giulia”
• 1988, start stacji Rai Ladina
• 1990, otwarcie centrum telewizyjnego Saxa Rubra w Rzymie
• 1994, Daniela Brancati pierwszą kobietą na stanowisku dyrektora działu informacyjnego,
• 1994, uruchomiono kanał międzynarodowy Rai International
• 1995, start Rai 3 Bis, kanał w języku słoweńskim
• 1996, pierwsze programy satelitarne
• 1999, start dwudziestoczterogodzinnego kanału informacyjnego Rai News 24
• 1999, RaiSport pierwszy kanał w formacie panoramicznym 16:9
• 2000, pierwsza “lekcja” w ramach kanału edukacyjnego Rai Scuola
• 2002, 17 czerwca, inauguracja kanału edukacyjnego Rai Storia
• 2005, nieudana próba prywatyzacji RAI
• 2005,27 września, otworzono własny kanał YouTube
• 2005, grudzień, start strony internetowej Rai.tv
• 2006, portal Rai.tv
• 2006, 1 listopada, inauguracja kanału dla przedszkolaków Rai Yoyo
• 2007, 1 czerwca, inauguracja dziecięcego kanału Rai Gulp
• 2008, 14 lipca start Rai 4
• 2008, 12 września, rusza platforma Rai Digitale Terrestre
• 2010, Rai Extra przemianowano na Rai 5.
• 2012, 4 lipca, wszystkie kanały nadają w ramach naziemnej telewizji cyfrowej
• 2013 Rai Word Premium, kanał prezentujący wyłącznie produkcje stacji
• 2016, abonament telewizyjny dołączony został do rachunku za prąd
• 2016, 12 września portal Rai.tv zmienia nazwę na RaiPly
• 2017, 1 stycznia, zrezygnowano z nadawania sygnału czasu

źródła:

• https://www.regesta.com/2014/01/03/3-gennaio-1954-la-rai-inizia-a-trasmettere/
• https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_della_televisione
• https://www.imdb.com/name/nm0094476/bio
• https://www.findagrave.com/memorial/51182228/raimondo-vianello
• https://st.ilsole24ore.com/art/notizie/2014-01-03/perche-sanremo-e-sanremo-riflettori-accesi-festival-canzone-italiana-140458.shtml?uuid=ABG5VSn#navigation
• https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_della_televisione
• https://www.repubblica.it/online/televisioni/corrado/corrado/corrado.html
• http://www.scudit.net/mdtv.htm
• https://tv.fanpage.it/la-tv-italiana-compie-65-anni-il-3-gennaio-1954-la-prima-trasmissione-rai/
• https://www.fremondoweb.com/accadde-oggi/accadde-oggi-3-gennaio-1954-nasce-la-rai-la-radio-televisione-italiana/
• https://www.adnkronos.com/cultura/2016/10/17/esce-prima-biografia-autorizzata-biagio-agnes-inventore-della-lottizzazione-rai-perfetta_evGPt28TZwIydUCVD1CuEM.html?refresh_ce
• http://www.raibz.rai.it/la/storia.php
• https://dzieje.pl/rozmaitosci/wloska-telewizja-rai-ma-60-lat
• https://web.archive.org/web/20091128082643/http://www.danielabrancati.it/
• https://it.wikipedia.org/wiki/Topo_Gigio
• https://www.topogigio.it/storia2.html
• https://logos.fandom.com/wiki/Rai
• https://www.truenumbers.it/programmi-rai/
• https://www.corriere.it/dataroom-milena-gabanelli/rai-dipendenti-giornalisti-testate-news-online-cda-usigrai-informazione-tv-pubblica/fa2cf7c6-8677-11e8-83d7-334832af0f98-va.shtml