menu
tygodnik internetowy
ISSN 2544-5839
zamknij
Czytaj gazety  PDF. Na kmputerze, czytniku, tablecie i smartfonie.

2.05.2006 Warsztat reportera

Tyrania informowania

Zenon Kuczera

W czasie kiedy wydaje się, że demokracja i wolność triumfują na całym świecie uwolnionym od reżimów totalitarnych, paradoksalnie pod różnymi aspektami wraca do sił cenzura i manipulacja. Nastąpił okres zapaści intelektualnej mediów, która nie jest spowodowana dziką konkurencją, ale właśnie brakiem tej konkurencji, ponieważ dzisiaj wszyscy kopiują wszystkich.
W tym nowym wieku alienacji, w godzinie światowej kultury i wiadomości kosmicznych, technologie katodyczne masowego przekazu grają bardziej niż kiedykolwiek centralną rolę ideologiczną. Całe komunikowanie zdominowane przez media katodyczne, stało się ideologią gnębiącą, wielkim zabobonem współczesności, przesadą. Wydaje się, że telewizja osiągnęła i przekroczyła zenit, żeby wejść w erę, w której wszystkie jej cnoty, własności i wartości zamieniają się w przywary, wady i ułomności. Być może w końcu stanie się - stawiając siebie jako obowiązek absolutny i zalewając wszystkie aspekty życia społecznego, politycznego, ekonomicznego i kulturalnego - prawdziwą tyranią.

Od dawna komunikowanie jest synonimem wolności przez dyfuzję wiedzy i znajomości, ale dzisiaj odkrywa nową twarz. Media katodyczne - nowe uwodzicielskie opium mas - proponują rodzaj lepszego świata, zabawiają, rozpraszają odbiorców i ich odwracają od akcji obywatelskich. Obietnica szczęścia jest od teraz formułą komunikowania. Stąd bezgraniczne rozmnażanie instrumentów, na których bazuje informowanie i których szczytem ogólnym i tryumfalnym jest Internet. Wpaja się fałszywe przekonanie, że im więcej się komunikujemy, tym bardziej nasze społeczeństwo będzie harmonijne i szczęśliwe.

Pojęcie informacji


Prasę dotknął kryzys. We wszystkich krajach zanotowano znaczny spadek nakładów i zauważono groźną utratę tożsamości poszczególnych tytułów. Niezależnie od wpływów ekonomicznych głębokich przyczyn kryzysu należy szukać w zmianach dokonanych u podstaw dziennikarstwa w ostatnich latach. Te zmiany dokonały się w pojęciu samej idei informacji, aktualności z jej hierarchią ważności, usytuowaniem w czasie oraz prawdziwości informacji.

Niedawno jeszcze słowo informować znaczyło dostarczać nie tylko precyzyjnego - i sprawdzonego - opisu faktu lub zdarzenia, ale także zestawu parametrów kontekstualnych pozwalających czytelnikowi zrozumieć głębokie znaczenie przekazu. Była to odpowiedź na podstawowe pytania: kto, co, kiedy, gdzie, jak, dlaczego, jakimi środkami, w jakich okolicznościach, z jakim skutkiem lub konsekwencjami.

Pod wpływem telewizji, która zajmuje teraz w hierarchii mediów dominujące miejsce i rozwinęła swój model, wszystko się zmieniło. Dziennik telewizyjny posiadając cechy bezpośredniości i realnego czasu przekazu, pojęciu informacji narzucił stopniowo zdecydowanie odmienne znaczenie. Informować od teraz, to pokazywać historię w marszu lub pozwalać asystować (bezpośrednio, jeśli to możliwe) w zdarzeniach. Tak więc telewizja doprowadziła do przekonania, że obraz wydarzenia lub jego opis wystarczy, żeby mu nadać całkowite znaczenie.

Głównym celem widza z kolei i zaspokojenia jego oczekiwań nie jest zrozumienie znaczenia zjawiska czy zdarzenia, lecz wyłącznie oglądanie tego, co dzieje się na ekranie. Tak utrwaliło się błędne przekonanie, że widzieć, to znaczy rozumieć. Na jego bazie - następne: że każde zdarzenie, nawet najbardziej abstrakcyjne, musi bezwzględnie przedstawiać swoją "twarz" widzialną, pokazywalną i akcyjną. Z tego powodu coraz częściej obserwujemy emblematy zdarzeń o charakterze kompleksowym. Cały przekaz ugody izraelsko-palestyńskiej na przykład jest sprowadzony do pokazania uścisku dłoni Rabina z Arafatem.

Taka koncepcja przekazu informacji prowadzi do zasmucającej fascynacji obrazami "nagrywanymi bezpośrednio", zdarzeniami wzbudzającymi emocje, scenami wypadków i katastrof oraz krwawych rozmaitości. Popyt prowokuje produkcję fałszywej dokumentacji, niewłaściwego odzwierciedlania rzeczywistości, manipulację i nadęcie informacyjne. Ten zbieg okoliczności jest uznany za zadowalający.

Aktualność - poczucie ważności i czasu przekazu


Pod wpływem telewizji zmieniło się także pojęcie informacji aktualnej. Ona bowiem impaktem obrazów narzuca wybór i ogranicza prasę, zmuszając ją do podjęcia zasygnalizowanych tematów. Telewizja produkuje aktualności, prowokuje szok emocjonalny, ale fakty pozbawione obrazów odsyła w strefę obojętności i ciszy.

Tak utrwaliło się przekonanie, że ważność zdarzeń jest proporcjonalna do bogactwa obrazów lub że zdarzenie, które można pokazać bezpośrednio lub w czasie realnym, jest mocniejsze, ważniejsze, niż to, które jest niewidoczne i którego doniosłość jest abstrakcyjna. W nowym porządku mediów słowa i teksty nie są równe obrazom.

Czas przekazu informacji także się zmienił. Internet skrócił cykl przekazu. Periodyczność optymalna mediów jest obecnie natychmiastowa (czas realny), żywa, którą jedynie radio i telewizja mogą stosować. Postarza to prasę codzienną, bardzo opóźnioną w stosunku do zdarzeń przez proces druku i dystrybucji. W ten sposób prasa codzienna jest zmuszana do zdobywania odbiorców lokalnych i żądnych afer.

Prawdziwość informacji


Zmianie uległo także fundamentalne pojęcie o prawdziwości informacji. Od teraz fakt jest prawdziwy nie dlatego, że odpowiada kryteriom obiektywności, ścisłości i jest pozyskany u źródeł, ale wyłącznie dlatego, że inne media powtarzają te same wiadomości i je potwierdzają. Jeśli więc telewizja w oparciu o depeszę lub obraz agencji prezentuje wiadomość a potem radio i prasa ją powtarzają, to to wystarczy, żeby ją uznać za prawdziwą. Na tej zasadzie zbudowano cały przekaz o wojnie w Iraku i Bośni. Sytuację pogarsza Internet, ponieważ moc publikowania jest zdecentralizowana i na skutek tego każda plotka - prawdziwa lub fałszywa - staje się informacją a kontrole redakcyjne są bezskuteczne.

W tym przewrocie mediów nie można analizować prasy w odizolowaniu od innych środków masowego przekazu. Tym bardziej że w odróżnieniu od przemysłu, w którym konkurencja zmusza każdego do zaproponowania innego produktu, przemysł medialny popycha dziennikarzy do strojenia min, poświęcania talentów do powtarzania tej samej historii, traktowania tej samej sprawy, którą poruszają w danym momencie wszystkie media. Obecnie wystarczy informacja wyważona, żeby ją podjął cały świat.

Wszyscy myślą, że żyją w społeczeństwie informowanym, ale mało kto wie, że informacje są modelowane taktyką uwodzenia, która ukrywa prawdę.

Dziennikarze kopiują, imitują, odpowiadają sobie samym i plątają się wokół tych samych tematów pochodzących z jednego systemu informacyjnego, w którym jest coraz trudniej odróżnić jakąś specyfikę dla odizolowanego publikatora. Erupcja Internetu wzmocniła te nakładki.

Wydaje się, że pojęcia informowania i komunikowania masowego pomieszały się. Większość dziennikarzy ciągle wierzy, że to jedynie ich zawód produkuje informacje w czasie, kiedy wszystkie instytucje i organizacje społeczne zaczęły robić to samo. Nie ma praktycznie żadnej organizacji (administracyjnej, militarnej, ekonomicznej, kulturalnej, socjalnej itp.), która nie posiadałaby swojego biura komunikowania i nie emitowałaby o sobie i swojej aktywności jakichś tekstów pletorycznych i pochwalnych. W ten sposób w demokracji katodycznej (opanowanej przez publikatory katodowe, czyli telewizyjne) cały system informowania stał się fałszywy i inteligentny na tyle, żeby manipulować przebiegle mediami i dziennikarzami i oprzeć się skutecznie ich wścibskiej ciekawości.

Na domiar złego zahamowana konkurencja medialna prowadzi publikatory do porzucenia, mniej lub bardziej cynicznie, ich celu społecznego. Liczy się tylko rentowność i zysk.

W dziennikarskim światku zmowa i ukłony mnożą się między sprzymierzonymi w tej samej grupie medialnej. Współudział (i współwina) siatki wynosi jednostki ponad obowiązek przedstawiania prawdy. Na dodatek nowości technologiczne przeobrażają i degradują warunki pracy dziennikarzy. Dzisiaj reporter może napisać tekst do edycji wieczornej, zrobić materiał telewizyjny na ten sam temat i suto zaopatrzyć informacją jakiegoś specjalistę internetowego, sugerując mu łączność z inną stroną lub wydarzeniem. Taka praktyka obniża koszty produkcji i podnosi wydajność, ale odbiera dziennikarzowi część czasu niezbędnego do poszukiwań materiału, wymaga nowych umiejętności zawodowych (znajomości różnorodnych urządzeń elektronicznych) oraz zdolności pisania zaadoptowanego do wszystkich rodzajów przekazu.

Odbiorcy


Do wszystkich tych zjawisk dołącza się podstawowe nieporozumienie. Wielu obywateli uważa, że ułożeni wygodnie w fotelu swojego salonu, oglądając na ekranie kaskadę sensacyjnych zdarzeń "udokumentowanych" gwałtownymi i spektakularnymi obrazami, rzetelnie się informuje. To jest totalny błąd. Po pierwsze - ponieważ dziennik telewizyjny, ma strukturę fikcyjną i jego zadaniem nie jest informować, lecz zabawiać. Po drugie - szybkie następstwo wiadomości krótkich i fragmentarycznych (średnio dwadzieścia w dzienniku telewizyjnym) powoduje podwójny efekt nadinformacji i dezinformacji (jest zbyt dużo wiadomości, ale zbyt mało czasu poświęconego na każdą z nich). Po trzecie - chęć informowania się bez wysiłku jest iluzją, która wypływa bardziej z mitu reklamowego, niż mobilizacji społecznej. Informowanie siebie męczy i tylko za tę cenę każdy obywatel nabywa prawo do inteligentnego uczestnictwa w życiu demokratycznym.

Udostępnij znajomym:

dodaj na Facebook prześlij przez Messenger dodaj na Twitter dodaj na LinkedIn

PRZERWA NA REKLAMĘ
Czytaj prasę w PDF

Najnowsze w dziale Warsztat reportera:

Jak pozycjonować stronę pod LLM? Optymalizacja treści pod AI

Zachariasz Kijak
Gwałtowny rozwój sztucznej inteligencji sprawił, że o nurtujące nas kwestie coraz chętniej pytamy narzędzia AI. Często „dogadujemy” się z nimi łatwiej niż z wyszukiwarką. Duże modele językowe, tzw. LLM-y, odpowiadają na pytania szybko i szczegółowo. Czy to oznacza, że już niedługo usługę SEO zastąpi „LLMO”?

Chronemika, czyli język czasu. Oto, co mówi o tobie twój zegarek

Bartłomiej Dwornik
Wchodzisz punktualnie, patrzysz na zegarek, czekasz pięć minut, po czym wychodzisz. Ktoś inny spóźnia się pół godziny i zachowuje, jakby to on musiał na ciebie czekać. Czas w komunikacji to narzędzie, broń i wyznacznik statusu. Witaj w świecie chronemiki. Nauki o tym, jak czas wpływa na relacje między ludźmi.

Skróć link w miGG. Nowość w komunikatorze GG

Jarosław Rybus
Skracanie długich nazw stron internetowych to konieczność na przykład w kampaniach reklamowych, wpisach w sieciach społecznościowych. Zazwyczaj skracanie linków odbywa się poprzez dedykowane do tego serwisy. Od dzisiaj ta przydatna funkcja skracacza linków dostępna jest pod ręką - wystarczy GG.

Podobne artykuły:

Wideo, zdjęcie czy tekst? Co naprawdę działa w kampaniach społecznych

KFi
Czy ekologia może być viralowa? Jak przekazać skomplikowane problemy środowiskowe w sposób angażujący i skuteczny? Badanie autorstwa Wenye Mao i Yuko Nishide z Uniwersytetu Tohoku analizuje dwa elementy strategii narracyjnej: rodzaj medium oraz sposób narracji.

Jak napisać artykuł, który Google pokocha, a ludzie zrozumieją

Bartłomiej Dwornik
Kolejność warunków w tytule tego poradnika nie jest przypadkowa. W 2024 roku, żeby dotrzeć ze swoim przekazem do większej grupy odbiorców, trzeba najpierw przekonać maszyny i ich algorytmy, żeby ten przekaz zechciały ludziom wyświetlić. Po pierwsze - artykuł musi być dobry merytorycznie. Po drugie - wyglądać atrakcyjnie i nie utrudniać czytania. Zajmiemy się tym drugim elementem.

Prawda w mediach. Rzecz o czystości dyskursu publicznego

Wojciech Warecki, Marek Warecki
Dziennikarze niby stugłowy Sokrates mają odgrywać prawdę choć sami znajdują się w polu oddziaływania wielu sił, z których często nie do końca zdają sobie sprawę.

Najpierw pandemia, a teraz wojna. Czy staniemy się silniejsi?

SWPS
Wydawało nam się, że pandemia i wojna w środku Europy w XXI wieku to sceny z filmu katastroficznego. Jednak ostatnie dwa lata pokazały, że mogą stać się rzeczywistością. Jak te wydarzenia na nas wpływają? Jak różni się nasze zachowanie wobec koronawirusa i wojny? Dlaczego w obliczu zagrożenia stajemy się pomocni i solidarni?

więcej w dziale: Warsztat reportera

dołącz do nas

Facebook LinkedIn X Twitter TikTok Instagram Threads Youtube Google News Blue Sky Social RSS

Reporterzy.info - internetowy magazyn medioznawczy. Świat komunikacji od kuchni. Media, dziennikarstwo, PR i marketing. Dane, raporty, analizy, porady. Historia i rynek, prawo, fotografia, oferty pracy.


praca w mediach

Wydawca, redaktor
praca stacjonarna i online Dziennikarz, reporter
oferty mediów lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich Grafik, Social Media, SEO, reklama
Warszawa • Białystok • Bydgoszcz • Gdańsk • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Łódź • Olsztyn • Opole • Poznań • Rzeszów • Szczecin • Toruń • Wrocław • Zielona Góra • Praca zdalna Więcej

reklama

Flying Tiger



Sklep reportera

Sklep reportera

Niedrogie laptopy, notebooki i netbooki
Niedrogie laptopy, notebooki i netbooki
do pisania
Cyfrowe lustrzanki i aparaty kompaktowe
Cyfrowe lustrzanki i aparaty kompaktowe
dla fotoreportera
Książki i e-booki o mediach
Książki i e-booki o mediach
do czytania
Drony wideo i latające kamery
Drony wideo i latające kamery
dla pilota
Gimbale do stabilizacji wideo
Gimbale do stabilizacji wideo
dla operatora
Oprogramowanie i aplikacje
Oprogramowanie i aplikacje
dla twórców
więcej produktów


zajrzyj na nasz 👉 Youtube

Zobacz więcej 👇
#4Lines 4 a Good(?) Morning SHORTS
gazety w PDF i epub

Czytaj gazety w PDF i EPUB

Okładka 21.WIEK HISTORY
21.WIEK HISTORY
Okładka Kuchnia
Kuchnia
Okładka National Geographic
National Geographic
Okładka Nowa Technika Wojskowa
Nowa Technika Wojskowa
Okładka O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą
O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą
Okładka Press
Press
więcej e-gazet

Reporterzy.info

Dla głodnych wiedzy

Nasze serwisy

Współpraca


© Dwornik.pl Bartłomiej Dwornik 2oo1-2o25