8.11.2013 Prawo w mediach
Jak cytować zgodnie z prawem?
Piotr Kister, Rachelski i Wspólnicy
Cytatem jest przytoczenie w swoim dziele całości lub części cudzego utworu. Stosowanie cytatu jest dozwolone jednak musi on spełniać określone warunki.
Omawiając ten przepis, w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na fakt, iż dopuszcza on tzw. prawo cytatu tylko w utworach stanowiących samoistną całość. Oznacza to, że cytatem można się posłużyć legalnie tylko w dziele, które samo w sobie jest utworem i przedmiotem praw autorskich.
Cytować można tylko utwory rozpowszechnione, a więc takie, które za zezwoleniem twórcy zostały w jakikolwiek sposób udostępnione publicznie.
Nie istnieje ściśle określony limit objętościowy cytatu. W każdym przypadku będzie on zależał od celu w jakim autor cytujący chce przytaczać cudzy utwór. Cel taki nie może być dowolny – musi być uzasadniony wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku. Wyjaśnienie ma służyć skutecznemu uprzystępnieniu myśli autora cytującego, ułatwieniu odbiorcom zrozumienia przekazywanej idei.
Cytat używany przy okazji krytycznej analizy cudzej pracy ma służyć zapoznaniu odbiorcy z przedmiotem analizy lub jego elementem, zapewnieniu punktu odniesienia. Cytat używany w celu nauczania ma za zadanie przedstawić np. ciekawe ujęcie tematu przez inną osobę lub służyć poszerzeniu horyzontów odbiorcy. Odwołanie się do praw gatunku twórczości ma natomiast umożliwić nawiązanie do innego utworu, które czasami bywa konieczne ze względu na naturę rodzaju dzieła. Tak często jest w przypadkach np. parodii lub karykatur, które ze swej istoty muszą odnosić się do pewnych treści.
Dozwolony rozmiar cytatu należy zawsze badać indywidualnie, na bazie konkretnego przypadku mając na uwadze słuszne interesy cytowanego twórcy oraz jego prawo do normalnego korzystania ze swego dzieła. Nie wyklucza to nawet możliwości zacytowania całości czyjegoś utworu. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r. (I CK 232/04) przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w art. 29 ust. 1 u.p.a.p.p., przy czym przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.
Wbrew powszechnemu rozumieniu cytat nie ogranicza się jedynie do formy pisemnej. Może on przybrać równie dobrze postać cytatu plastycznego, muzycznego lub filmowego. Cytat musi być wyraźnie oznaczony, tak aby odbiorca mógł się zorientować, iż zapoznaje się z twórczością osoby trzeciej.
Art. 34 u.p.a.p.p. określa zasadę, zgodnie z którą każdy cytat powinien zawierać informację dotyczącą imienia i nazwiska twórcy oraz źródła z którego pochodzi.
Nie zawsze jednak można cytować za darmo. Sytuacje, w których korzystanie z cytatu jest odpłatne określają ust. 2-3 art. 29 u.p.a.p.p. Stanowią one, iż za zamieszczanie rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów w podręcznikach, wypisach lub antologiach twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
PRZERWA NA REKLAMĘ
Najnowsze w dziale Prawo w mediach:
Pozwy SLAPP w Europie. Jak ucisza się dziennikarzy i aktywistów
Krzysztof Fiedorek
W Europie rośnie liczba strategicznych pozwów, które mają na celu zastraszenie dziennikarzy, aktywistów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Jak wynika z raportu CASE SLAPPs Report 2024, w latach 2010–2023 zidentyfikowano aż 1049 takich przypadków. Najwięcej - w Polsce.
Dlaczego ludzie szerzą dezinformację? Wyniki badań DigiPatch
Ewelina Krajczyńska-Wujec
Osoby silnie motywowane potrzebą władzy częściej udostępniają posty w mediach społecznościowych, w tym dezinformację. Sama władza, podobnie jak potrzeba zdobycia prestiżu i uznania, nie wiąże się z częstotliwością rozpowszechniania fałszywych informacji - wynika z badań z udziałem prof. Małgorzaty Kossowskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Twórczość AI i prawa autorskie. Dylematy i wyzwania Artificial Creativity
Newseria
Algorytmy potrafią tworzyć muzykę dopasowaną do preferencji i nastroju, malować obrazy, a nawet pisać poezję czy scenariusze filmowe. To rodzi szereg wyzwań dotyczących praw autorskich. Są także wątpliwości dotyczące ochrony dzieł, z których AI się uczy. Narzucanie prawnych zakazów i obostrzeń może jednak nie przynieść efektów.
Podobne artykuły:
Oszustwa reklamowe i dezinformacja w internecie. Jak z nimi walczyć
Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR
Przedstawiciele największych stowarzyszeń branży marketingowej i mediowej podpisali deklarację mającą na celu wypracowanie kodeksu dobrych praktyk przeciwdziałania dezinformacji i oszustwom reklamowym (ad frauds) w internecie.
Podatek od donejtów. Anonimowa wpłata od widza to NIE darowizna
Monika Piątkowska
Streamerzy, influencerzy czerpią swoje dochody z sieci na wiele sposobów. Szczególne kontrowersje w tym temacie stanowią jednak donejty, czyli dobrowolne, anonimowe wpłaty przekazywane twórcom. I właśnie o tę anonimowość rozbijają się interpretacje podatkowe. Na niekorzyść internetowych twórców.
ACTA2, czyli jak unijne zmiany w prawie autorskim wpłyną na internet
Newseria
Przegłosowana w połowie września unijna dyrektywa ma stanowić oręż w walce z takimi gigantami jak Google czy Facebook, które do tej pory nie płaciły ani grosza za treści wytwarzane przez artystów i inne media.
Nielegalne treści w internecie. Polacy wydają na nie 900 mln zł rocznie
Newseria
Co drugi internauta w Polsce korzysta z nielegalnych źródeł treści. Największym zainteresowaniem cieszą się źródła plików wideo oraz audiobooków. Płacąc pirackim serwisom kilka lub kilkanaście złotych miesięcznie, Polacy zasilają je sumą około 900 mln zł rocznie.