15.04.2008 Fotografia prasowa
Co to jest ikona społeczna? Jak zdjęcie staje się ikoną?
Magdalena Banyś
Fotografia jest jednym ze sposobów opisywania, komunikowania, informowania, kreowania opinii publicznej. Za jej pomocą można nie tylko przedstawić pewne fakty, zobrazować rzeczywistość ale przede wszystkim wpłynąć na sposób ich odbierania przez społeczeństwo. Dlatego też odgrywa istotną rolę w dziennikarstwie prasowym. Twórca generuje znaczenie obrazu. Według pewnej przyjętej koncepcji mentalnej stara się przekazać komunikat czytelnikowi.
Zdjęcia te pełnią funkcję ikon społecznych. Mają na celu walkę ze światem poprzez rozprzestrzenianie informacji i zmianę istniejącego stanu rzeczy. Fotografowie, o których mowa, pokazują rzeczywiste problemy z jakimi stykali się ludzie z nikąd nie mogący doczekać się pomocy. Kierując się poczuciem obowiązku służby społecznej przedstawiali sceny wywołujące współczucie u odbiorcy i tym samym wymuszali poparcie dla przeprowadzenia zmian w sposobie kierowania państwem . Obrazy te spełniają nie tylko funkcję informacyjną ale perswazyjną i kulturotwórczą. Z jednej strony mogą służyć osiąganiu efektów ideologicznych , a drugiej potwierdzaniu pewnych wartości i stereotypów.
Zdjęcie może być ikoną społeczną kiedy historia jednego człowieka przywoła losy całej społeczności. Nie będzie odnosić się jedynie do odosobnionej jednostki ale symbolizować większość. Przykładem są zdjęcia Roberta Capy z wojny domowej w Hiszpanii. Powstałe w 1936 roku na froncie pod Kordobą zdjęcie żołnierza Lojalistów, którego Capa sfotografował dokładnie w momencie postrzelenia w głowę, błyskawicznie obiegło świat i stało się ikoną wojny. Od tamtego momentu każdy kto pomyślał „wojna” miał przed sobą obraz padającego rewolucjonisty. Ikoną społeczną , bardzo popularną nie tylko w Ameryce Łacińskiej ale i w USA czy Europie, jest postać Che Guevary, komunisty argentyńskiego i prowodyra rewolucji kubańskiej. Uważany jest on za bohatera narodowego na Kubie, który porzucił przywileje klasy średniej na rzecz solidarności z ubogimi i pokrzywdzonymi. Jego nazwisko kojarzy się na świecie z niezłomnością w walce o prawa człowieka. Che urósł nawet do rangi ikony buntu i niezgody wobec biedy. Jego wizerunek, stworzony przez Alberto Korde, jest wykorzystywany w licznych demonstracjach m.in. antyglobalistów. Można go zobaczyć na milionach koszulek czy na ścianach . Ernesto Guevara stał się ikoną, wzorem do naśladowania wręcz obiektem kultu. Jednakże jego zwolennicy, zauroczeni inteligencją przywódcy i poczuciem humoru, nie zawsze byli świadomi prawdziwego oblicza Che.
Aby zdjęcie stało się ikoną musi opowiadać jakiś mit, wiązać się z konkretnym wydarzeniem bądź osobą, być zakorzenione w kulturze. Nie może odwzorowywać rzeczywistości ale musi emanować naturalizmem. Tak jak zdjęcia Nachtwey’a. Relacja powrotu mieszkańców Kosowa po wojnie do rodzinnych okolic. Rozpacz kobiety nad ruiną swojego domu. Lament i cierpienie matki kiedy przywożą ciało jej syna. Masowe pochówki. Okaleczone dzieci. Fotograf uzmysławia światu ogrom zniszczenia wojny . Jego zdjęcia stają się symbolem sytuacji, którą przedstawiają. Nachtwey jednym obrazem potrafi dosadnie oddać dramat trudnych wydarzeń. Zdaje sobie sprawę, że aby przekonać odbiorcę do historii, którą chce przekazać musi najpierw sam ją odkryć i przekonać do niej siebie. W swej pracy ukazuje własne emocje i uczucia. Dzięki temu sprawia , że „czytelnik” mu wierzy.
W filmie dokumentalnym „The war photographer” doskonale możemy zobaczyć jak Nachtwey przygotowuje się do swej pracy. Rozmawia z ludźmi, słucha ich relacji i żalów, widzi łzy, sam staje się uczestnikiem historii, którą opowiada. Okazuje szacunek ludziom, dlatego udaje mu się zyskać akceptację, zgodę ludzi na towarzyszenie im w ciężkich chwilach. Rozumieją, że cały świat musi zobaczyć tragedię i niesprawiedliwość jakiej doświadczyli, aby nigdy więcej nie dopuścić do czegoś podobnego. Zdjęcia Nachtwey’a mają być odzewem na to, co zobaczył w Kosowie, w południowej Afryce czy w Jakarcie, mają kreować nastroje społeczne i zmieniać nastawienie Zachodu do problemów społecznych. Stanowią również historyczną pamięć ludzkości, najczęściej, niestety, przerażających fragmentów naszych losów.
James Nachtwey galerię swoich zdjęć opatrzył właśnie mottem „Byłem świadkiem i te obrazy są moim świadectwem. Wydarzenia, które utrwaliłem nie powinny zostać zapomniane i nie mogą zostać powtórzone”. Podobnie jak zdjęcie McCullina, opublikowane w New York Timesie, uciekających przed bombardowaniem napalmem wietnamskich dzieci, stało się decydującym momentem w nastawieniu Amerykanów do wojny w Wietnamie. Wstrząsnęło ono opinią publiczną bardziej niż wszystkie reportaże telewizyjne doprowadzając do przerwania wojny.
Głównym czynnikiem, który wpływa na to, że zdjęcie staje się ikoną nie są wcale względy artystyczne czy estetyczne. Sądzę, że jest nim sztuka pokazania w jednym ujęciu całej historii, która wydarzyła się w określonym miejscu i danym czasie. Nie jest to rzeczą łatwą. Odbiorca dzięki gruntownej znajomości źródeł literackich właściwych dla danej kultury, jej zwyczajów, tradycji może zrozumieć użycie pewnych znaków i zdarzeń, pomocna jest też znajomość biografii i sposobu myślenia twórcy.
Treść fotografii, jej istotę, można zrozumieć w kontekście okresu historycznego, do którego należy, przekonań religijnych czy filozoficznych społeczeństwa. Tworzący obraz generuje jego znaczenie zgodnie z systemem znaków jaki prezentuje. To w jaki sposób „czytelnik” odkoduje przekazywane treści zależy od jego doświadczeń, wiedzy wrażliwości etc. Dlatego też percepcja obrazu nigdy nie jest do końca zgodna z intencją nadawcy. Znaki nie muszą być zrozumiałe i adekwatne do jego woli. Myślę, że w ikonie istotne jest , bardziej niż w zwykłym zdjęciu, to co czuje odbiorca patrząc na fotografię i jego skojarzenia. Interpretacji jednego zdjęcia może być wiele.
PRZERWA NA REKLAMĘ
Zobacz artykuły na podobny temat:
Zdjęcia produktowe. Jak wybrać studio do sesji fotograficznej
Kaja Pomiankiewicz
Możliwości na apetyczne sesje fotograficzne jest nieskończenie wiele, a profesjonalnie przygotowane zdjęcia to dobry pomysł na ciekawy materiał, który przyciągnie do ciebie nowych klientów. Wszystko to jest możliwe dzięki studiom fotograficznym, oferującym wynajmującym coraz więcej udogodnień. Co warto wiedzieć, rezerwując taką przestrzeń? Podpowiadamy!
Dron dla fotografa
KF
Współczesna praca fotografa często wiążę się z wykorzystaniem dronów. Dają one bowiem olbrzymie możliwości wykonywania zdjęć, które bez ich wykorzystania byłyby dla nas po prostu niemożliwe do wykonania. Aby jednak dron rzeczywiście był nam pomocny, musimy starannie przemyśleć jego wybór.
Zdjęcie musi śmierdzieć
Jacek R. Gruszczyński
Wywiad z Krzysztofem Millerem, fotoreporterem Gazety Wyborczej, który "etatowo" jeździ w rejony konfliktów. [Artykuł pochodzi z serwisu www.fotografiaprasowa.pl]
Fotosłownik
Janusz Wójtowicz
Od autobracketingu (AEB), przez Internal focusing (IF), do ultrasonic motor (USM). Słownik pojęć przydatnych każdemu fotoreporterowi.
Moralne problemy fotografii prasowej
Michał Puszka
Dla większości ludzi zobaczyć znaczy tyle, co uwierzyć. Łączy się to z powszechnym przekonaniem, że fotografia nie kłamie. Z tego zaufania czerpie swoją siłę fotografia prasowa.
Fotografie z banków zdjęć. Jak wybierać, jak kupować i jak płacić
Beata Jaroszewska
Serwisy microstockowe umożliwiają wszystkim użytkownikom Internetu dostęp do milionów zdjęć w doskonałej jakości, oraz ich zakup przy użyciu jednego kliknięcia, bez konieczności wychodzenia z domu. Jak najłatwiej i najszybciej znaleźć upragniony obraz? Jaki model sprzedaży wybrać? Oto poradnik, jak efektywnie kupować pliki z banków zdjęć.
Jak kręcić wakacyjne ujęcia
Maja Baczyńska
Nagrywasz filmiki na wakacjach? Scenariusz po powrocie bywa jednak podobny: wracasz z kilkoma wypchanymi po brzegi kartami pamięci, a po godzinach przeglądania zdobyczy czujesz rozczarowanie. Tłumaczysz wszystkim, że ujęcia nie oddają tego co widziałeś. Spróbuj więc zrobić to inaczej.