15.04.2008 Fotografia prasowa
Co to jest ikona społeczna? Jak zdjęcie staje się ikoną?
Magdalena Banyś
Fotografia jest jednym ze sposobów opisywania, komunikowania, informowania, kreowania opinii publicznej. Za jej pomocą można nie tylko przedstawić pewne fakty, zobrazować rzeczywistość ale przede wszystkim wpłynąć na sposób ich odbierania przez społeczeństwo. Dlatego też odgrywa istotną rolę w dziennikarstwie prasowym. Twórca generuje znaczenie obrazu. Według pewnej przyjętej koncepcji mentalnej stara się przekazać komunikat czytelnikowi.
Zdjęcia te pełnią funkcję ikon społecznych. Mają na celu walkę ze światem poprzez rozprzestrzenianie informacji i zmianę istniejącego stanu rzeczy. Fotografowie, o których mowa, pokazują rzeczywiste problemy z jakimi stykali się ludzie z nikąd nie mogący doczekać się pomocy. Kierując się poczuciem obowiązku służby społecznej przedstawiali sceny wywołujące współczucie u odbiorcy i tym samym wymuszali poparcie dla przeprowadzenia zmian w sposobie kierowania państwem . Obrazy te spełniają nie tylko funkcję informacyjną ale perswazyjną i kulturotwórczą. Z jednej strony mogą służyć osiąganiu efektów ideologicznych , a drugiej potwierdzaniu pewnych wartości i stereotypów.
Zdjęcie może być ikoną społeczną kiedy historia jednego człowieka przywoła losy całej społeczności. Nie będzie odnosić się jedynie do odosobnionej jednostki ale symbolizować większość. Przykładem są zdjęcia Roberta Capy z wojny domowej w Hiszpanii. Powstałe w 1936 roku na froncie pod Kordobą zdjęcie żołnierza Lojalistów, którego Capa sfotografował dokładnie w momencie postrzelenia w głowę, błyskawicznie obiegło świat i stało się ikoną wojny. Od tamtego momentu każdy kto pomyślał „wojna” miał przed sobą obraz padającego rewolucjonisty. Ikoną społeczną , bardzo popularną nie tylko w Ameryce Łacińskiej ale i w USA czy Europie, jest postać Che Guevary, komunisty argentyńskiego i prowodyra rewolucji kubańskiej. Uważany jest on za bohatera narodowego na Kubie, który porzucił przywileje klasy średniej na rzecz solidarności z ubogimi i pokrzywdzonymi. Jego nazwisko kojarzy się na świecie z niezłomnością w walce o prawa człowieka. Che urósł nawet do rangi ikony buntu i niezgody wobec biedy. Jego wizerunek, stworzony przez Alberto Korde, jest wykorzystywany w licznych demonstracjach m.in. antyglobalistów. Można go zobaczyć na milionach koszulek czy na ścianach . Ernesto Guevara stał się ikoną, wzorem do naśladowania wręcz obiektem kultu. Jednakże jego zwolennicy, zauroczeni inteligencją przywódcy i poczuciem humoru, nie zawsze byli świadomi prawdziwego oblicza Che.
Aby zdjęcie stało się ikoną musi opowiadać jakiś mit, wiązać się z konkretnym wydarzeniem bądź osobą, być zakorzenione w kulturze. Nie może odwzorowywać rzeczywistości ale musi emanować naturalizmem. Tak jak zdjęcia Nachtwey’a. Relacja powrotu mieszkańców Kosowa po wojnie do rodzinnych okolic. Rozpacz kobiety nad ruiną swojego domu. Lament i cierpienie matki kiedy przywożą ciało jej syna. Masowe pochówki. Okaleczone dzieci. Fotograf uzmysławia światu ogrom zniszczenia wojny . Jego zdjęcia stają się symbolem sytuacji, którą przedstawiają. Nachtwey jednym obrazem potrafi dosadnie oddać dramat trudnych wydarzeń. Zdaje sobie sprawę, że aby przekonać odbiorcę do historii, którą chce przekazać musi najpierw sam ją odkryć i przekonać do niej siebie. W swej pracy ukazuje własne emocje i uczucia. Dzięki temu sprawia , że „czytelnik” mu wierzy.
W filmie dokumentalnym „The war photographer” doskonale możemy zobaczyć jak Nachtwey przygotowuje się do swej pracy. Rozmawia z ludźmi, słucha ich relacji i żalów, widzi łzy, sam staje się uczestnikiem historii, którą opowiada. Okazuje szacunek ludziom, dlatego udaje mu się zyskać akceptację, zgodę ludzi na towarzyszenie im w ciężkich chwilach. Rozumieją, że cały świat musi zobaczyć tragedię i niesprawiedliwość jakiej doświadczyli, aby nigdy więcej nie dopuścić do czegoś podobnego. Zdjęcia Nachtwey’a mają być odzewem na to, co zobaczył w Kosowie, w południowej Afryce czy w Jakarcie, mają kreować nastroje społeczne i zmieniać nastawienie Zachodu do problemów społecznych. Stanowią również historyczną pamięć ludzkości, najczęściej, niestety, przerażających fragmentów naszych losów.
James Nachtwey galerię swoich zdjęć opatrzył właśnie mottem „Byłem świadkiem i te obrazy są moim świadectwem. Wydarzenia, które utrwaliłem nie powinny zostać zapomniane i nie mogą zostać powtórzone”. Podobnie jak zdjęcie McCullina, opublikowane w New York Timesie, uciekających przed bombardowaniem napalmem wietnamskich dzieci, stało się decydującym momentem w nastawieniu Amerykanów do wojny w Wietnamie. Wstrząsnęło ono opinią publiczną bardziej niż wszystkie reportaże telewizyjne doprowadzając do przerwania wojny.
Głównym czynnikiem, który wpływa na to, że zdjęcie staje się ikoną nie są wcale względy artystyczne czy estetyczne. Sądzę, że jest nim sztuka pokazania w jednym ujęciu całej historii, która wydarzyła się w określonym miejscu i danym czasie. Nie jest to rzeczą łatwą. Odbiorca dzięki gruntownej znajomości źródeł literackich właściwych dla danej kultury, jej zwyczajów, tradycji może zrozumieć użycie pewnych znaków i zdarzeń, pomocna jest też znajomość biografii i sposobu myślenia twórcy.
Treść fotografii, jej istotę, można zrozumieć w kontekście okresu historycznego, do którego należy, przekonań religijnych czy filozoficznych społeczeństwa. Tworzący obraz generuje jego znaczenie zgodnie z systemem znaków jaki prezentuje. To w jaki sposób „czytelnik” odkoduje przekazywane treści zależy od jego doświadczeń, wiedzy wrażliwości etc. Dlatego też percepcja obrazu nigdy nie jest do końca zgodna z intencją nadawcy. Znaki nie muszą być zrozumiałe i adekwatne do jego woli. Myślę, że w ikonie istotne jest , bardziej niż w zwykłym zdjęciu, to co czuje odbiorca patrząc na fotografię i jego skojarzenia. Interpretacji jednego zdjęcia może być wiele.
PRZERWA NA REKLAMĘ
Zobacz artykuły na podobny temat:
Czym powinien się charakteryzować profesjonalny statyw?
euro.com.pl
Odpowiednia kompozycja, idealnie ostre ujęcia czy efektowne fotografie nocne — jeśli marzy Ci się wyczarowanie zdjęć z wyższej półki, warto zdecydować się na wysokiej jakości statyw do aparatu. Bez tego sprzętu trudno mówić o profesjonalnej fotografii, dlatego powinien wyposażyć się w niego każdy, kto myśli o karierze w tej branży. Zobacz, jakie cechy wyróżniają dobry statyw do aparatu. [artykuł partnera]
Fotograf w sieci, czyli zasada ograniczonego zaufania
Emilia Szczepańczyk
Problem polskich twórców nie jest jedynie oddolny i nie dotyczy tylko umyślnej bądź nieumyślnej (spowodowanej brakiem wiedzy) kradzieży i nielegalnego wykorzystywania zdjęć, grafik czy innych materiałów cyfrowych. Często zdarza się, że to popularne portale podkładają nogę artystom.
Darmowe aplikacje do obróbki zdjęć. TOP3 według HolidayCheck
HolidayCheck
Przy pomocy smartfonów można zrobić już naprawdę piękne zdjęcia. Do ich dodatkowej obróbki dostępnych jest wiele darmowych aplikacji. Dzięki nim fotografowanie będzie jeszcze przyjemniejsze, a zdjęcia z wakacji profesjonalne i oryginalne. Oto 3 naszym zdaniem najlepsze.
Fotoreportaż jako jeden z gatunków fotografii prasowej XXI wieku
Kinga Kenig
Aparat fotograficzny stał się narzędziem impertynenckim, a zawód fotoreportera często porównywany jest z zachowaniem hieny...
Fotosłownik
Janusz Wójtowicz
Od autobracketingu (AEB), przez Internal focusing (IF), do ultrasonic motor (USM). Słownik pojęć przydatnych każdemu fotoreporterowi.
Sylwetka Henri Cartier-Bressona
Janusz Wójtowicz
Henri Cartier-Bresson urodził się we Francji w 1908 roku. W młodości interesował się malarstwem i filmem dokumentalnym. Przełomem stał się rok 1932 kiedy kupił sobie małoobrazkowy aparat Leica.
Jak zorganizować kulinarną sesję zdjęciową? [PORADNIK]
Kaja Pomiankiewicz
Specyfika branży produkcyjnej, a także marketingu foodowego bywa niekiedy zaskakująca. Twórcy planują wielkanocne zdjęcia jeszcze w momencie, gdy my zatopieni jesteśmy w szampańskiej zabawie sylwestrowej. Jak przygotować się na 2024 rok i kiedy spodziewać się rabatów? Przedstawiamy porady ekspertów!