TVR Televiziunea Română. Historia telewizji w Rumunii

Program propagandowy "Nicolae Ceaușescu Era" z 1986 roku [fot. Rumuńskie Archiwa Państwowe/domena publiczna/Wikimedia]

W latach dwudziestych XX wieku rumuńscy inżynierowie, podobnie jak ich koledzy na całym świecie, przystąpili do pracy nad radiofonią. Radio powoli zdobywało kolejnych słuchaczy, a jego twórcy doskonalili odbiorniki. Głos już od dawna odbierany był w eterze, ale obraz to co innego. Świat oszalał na tym punkcie. Nie inaczej było w Bukareszcie. W 1925 roku naukowcom z Uniwersyteckiego Laboratorium Optyki i Akustyki udało się przesłać obraz rysunków na krótką odległość.

Nad systemem pracował też inżynier Cristian Musceleanu. Naukowiec poszedł o krok dalej. Zbudował całą stację telewizyjną i zaprezentował ją 30 października 1937 roku. Mieściła się na Politechnice w Bukareszcie, a podziwiało ją wąskie grono znajomych. Miesiąc później, w sali koncertowej Ateneul Român, odbył się pokaz przekazu. Kamera 45-liniowa o długości fal 80 metrów, nadajnik 200-watowy, a odbiornik o przekątnej zaledwie 7 centymetrów. Odnotowano sukces.


Rok później firma Philips zaprezentowała pełne, elektroniczne wyposażenie stacji telewizyjnej z kamerą 405 linii i kineskopowym odbiornikiem. Bukareszt był zachwycony. W 1939 firma Telefunken wprowadza nowy system telewizyjny i niestety na tym “rozwój” rumuńskiej telewizji na okres blisko 14 lat zamiera. Wojna i powojenne czasy komunizmu zamroziły ewolucję TV. Dopiero w 1953 roku inżynier Alexandru Spataru, w laboratorium badawczym Ministerstwa Poczty i Telekomunikacji, zbudował stację nadawczą. Na bazie dokumentacji radzieckiej pracował zespół inżynierów:

• Alexandru Spataru,
• Gregory Antonescu,
• Octav Gheorghiu,
• Adrian Elder,
• Nicolae Gheorghe,
• Anghel Răducanu.

Do zespołu należało też dwóch techników: Traian Simion Grigorescu i Stefan Stanef. Zespół dopiero w styczniu 1955 roku uzyskał wyraźny obraz, ale już do lata tego roku powstała cała, gotowa stacja. Nadajnik miał moc 2 kW, obejmował zatem tylko obszar Bukaresztu i okolicy.

21 sierpnia 1955 roku o godzinie 19:45 rozpoczęto nadawanie pierwszych obrazów z piosenką w tle: „Bucureşti, Bucureşti, peste vreme să trăieşti, mai voinic mai frumos...” (Bukareszt żyje i jest coraz ładniejszy). O 20:00 pojawiła się Cleo Steiber, która powitała telewidzów:

„Bună seara, dragi spectatori. Aici Staţia experimentală de televiziune Bucureşti. Începem primul nostru program...” (Dobry wieczór, drodzy widzowie. Oto eksperymentalna stacja telewizyjna Bukareszt. Rozpoczynamy nasz pierwszy program).

Stacja przystosowana była wyłącznie do emisji filmów, więc zaprezentowano: film dokumentalny “Radziecka Azja”, kreskówkę “Niedźwiedzie” i jeszcze parę innych. Były też filmowe aktualności Tăunul. Stacja miała tylko jeden projektor wideo, więc siłą rzeczy musiały być przerwy na przygotowanie kolejnej pozycji. Program trwał do godziny 22:00.

Transmisje na żywo i pierwszy wóz reporterski

Aby widzowie mogli podziwiać dzieło zespołu inżyniera Spataru, w kilku punktach miasta postawiono odbiorniki telewizyjne Leningrad, Rubin i Temp. Obraz nie był najlepszej jakości, ale do 12 listopada poprawiono co się dało i programy nadawane były regularnie w każdą sobotę od 19:00 do 21:00. Od grudnia emisja była też w tygodniu, głównie po to aby przybliżyć aspekty pokojowego budownictwa w ZSRR. Program systematycznie poszerzano, oczywiście o pozycje związane z zaprzyjaźnionym mocarstwem.

Testy wypadły pomyślnie, więc podjęto decyzję o stałej publicznej stacji telewizyjnej. Zamontowano anteny, kamery, odbiorniki, nadajniki i 31 grudnia 1956 roku ze studia przy ulicy Moliera 2, Telewizja Rumuńska- TVR, nadała swój pierwszy oficjalny program. Aktualności przedstawił dziennikarz Alexandru Stark, potem nadano film "Burzliwa noc" i przemówienie noworoczne premiera Petru Grozy. Cały program został nagrany wcześniej. Studia nie były gotowe, technicy nie znali sprzętu a i widzów nie było za wielu. Zawieszono zatem prace na dwa miesiące a następnie do października 1957 roku emisje pojawiały się sporadycznie.

Rok 1957 to czas przyswajania nowych technik i transmisji na żywo. Już w lutym stacja otrzymała samochód reporterski. Przetestowany został w trakcie transmisji na żywo z koncertu Yvesa Montanda w Sportsasca`s Sports Hall.
5 maja pierwsza transmisja sportowa - mecz rugby Anglia-Rumunia, a 1 czerwca spektakl dla dzieci z Teatru Tăndărică. Pracowników TVR szkolili specjaliści z ZSRR, również w studio, które zostało wykończone i wyposażone we wszystkie niezbędne sprzęty. Praca szła zgodnie z harmonogramem i wytycznymi. Od lipca telewizja zaczęła nadawać cztery dni w tygodniu, a od 5 października pięć: poniedziałek, wtorek, czwartek, sobota i niedziela.

Dopiero rok później, 20 marca 1958 roku, ukazały się pierwsze wiadomości Informațiile după-amiezii (wiadomości popołudniowe) w ramach programu informacyjnego Jurnalul Televiziunii. Poprowadził go jedyny spiker w tamtych czasach Florin Bratescu.

Telewizja zdominowana była przez kobiety. Zapowiadały programy, przedstawiały gości, czytały komentarze. Jedną z pierwszych prezenterek była Mariana Zaharescu. Pracowała w radiu ale miała ładną aparycję i świetną dykcję więc oddelegowano ją do telewizji. Kiedy jej siostra wyszła za mąż za “obywatela z zachodu”, zwolniono ją. Nadal można było podziwiać urodę Cleo Steiber jak i niedoszłego chemika Sandry Taranu.

Przybywały nowe programy. Już nie filmy czy transmisje ale te robione od podstaw w studio. Emisiunea pentru Sate (transmisja ze wsi) pierwszy tego typu program o temacie rolniczym. To audycja rekordzistka, bo choć pod zmienioną nazwą Viața satului (wiejskie życie) jest realizowana do dzisiaj. Poruszała i porusza nadal wszystkie problemy wsi, od porad dla rolników, poprzez wiadomości i reportaże, do śledztw w sprawach wręcz kryminalnych.

Choć jeszcze niedoskonała, poszerzała telewizja rumuńska swój zasięg. W 1958 roku odbierano ją już w Braszowie a rok później w Jassy. Ciągle udoskonalano park techniczny aby zwiększyć zakres nadawania i dotrzeć do kolejnych miast i wiosek. Przybywało też systematycznie telewizorów.

Lektorzy, dubbing i teksty koloru

Początek lat sześćdziesiątych to codzienne transmisje od 18:30 do 22:00, oprócz poniedziałków. W niedzielę są dodatkowo pozycje poranne. Powstaje kolejne studio w którym tworzy się własne produkcje a także lektoraty i dubbing. Zaczyna działać Archiwum Radia i Telewizji Rumuni.

21 czerwca 1962 roku Rumunia podpisała z Jugosławią porozumienie w sprawie międzynarodowej wymiany informacji. Efektem tej umowy jest możliwość wymiany programów i odbioru Konkursu Eurowizji. Rok 1963 przyniósł pierwsze testy koloru. Choć próby wypadły pozytywnie, brak funduszy uniemożliwiał dalszą pracę w tym kierunku. Do roku 1965 na terenie kraju zbudowano nadajniki:

• Topolog w górach Măcinului
• na wzgórzu Feleac w Cluj
• w Oradei

Dało to możliwość odbioru telewizji 500000 widzom, na około 40% terytorium kraju. 22 maja 1965 roku o godzinie 20:00 zamiast filmu zaczęto emisje programu edukacyjno-kulturalnego, Teleenciclopedia, co w skrócie oznacza telewizyjna encyklopedia. Zdrowie, natura, technika to tylko niektóre tematy poruszane na wizji. Jego producentem był Dumitru Udrescu, a jedną z pierwszych gwiazd aktorka Lucie Muresan, która udzielała swojego głosu. Dziś, choć w innej formie ale pod tym samym tytułem, program nadal ma swoje miejsce na antenie.

6 lutego 1966 roku, w godzinach wieczornych, nadano kolejny “program-weteran” - Telejurnal, czyli dziennik telewizyjny. Od lipca czas emisji programów zamyka się w godzinach 18:30-23:00, czasami pół godziny dłużej i nadal nadawany jest w niedzielę do południa.

Programów przybywało a wraz z nimi rozrastały się poszczególne redakcje. Potrzeba było przestrzeni. Na początku 1968 roku otwarta zostaje nowa siedziba TVR przy ulicy Dorobantsi. Zaprojektował ją Tiberia Ricci. Trzy studia telewizyjne, jedno muzyczne, dwa nadawcze i pokój prasowy były najnowocześniejszym obiektem tego typu w ówczesnej Europie.

Studio na ulicy Moliera 2 dostał we władanie Program 2, który wystartował 2 maja. Początkowo emitowany był tylko we czwartek. Od lipca pojawił się w sobotę i w niedziele. Tymczasem nowe studio, jedynka, przygotowało kursy języków obcych, przeprowadziło kolejne próby z telewizją kolorową (brak funduszy nadal uniemożliwiał rozruch) i zorganizowało festiwal piosenki Cerbul de Aur (Złoty Jeleń). Do tej pory odbyło się z przerwami 17 edycji tej imprezy. Występowały na niej takie gwiazdy jak:

• Diana Ross,
• Julio Iglesias,
• Tom Jones,
• Vaya con Dios,
• Kenny Rogers,
• Ricky Martin i wielu innych.

Pierwsza edycja odbyła się w dniach 6-8 marca 1968 roku w Brasovie. Zwycięzcą został belgijski piosenkarz Jacques Hustin z piosenką Camelias. Gwiazdami były między innymi piosenkarki: Polka śpiewająca po rosyjsku - Edyta Piecha i Włoszka - Rita Pavone. W listopadzie 1969 roku rozpoczęły się codzienne programy w języku węgierskim i niemieckim. Pierwszy trwał 2 godziny i 30 minut, a drugi 1 godzinę i 45 minut.

TVR wpisuje się w kult jednostki

W latach 1965 - 1970 za wszystkie prace, programy i sprawy techniczne odpowiadał dyrektor naczelny Octavian Paler, pisarz i dziennikarz. Odniósł sukces mimo kilku porażek. Odszedł, aby poprowadzić gazetę România Liberă.

Od 1968 roku zaczął rozwijać się kult jednostki wokół Nicolae Ceaușescu. 28 marca 1974 roku parlament jednogłośnie wybrał go na urząd prezydenta. Prasa, radio i telewizja wychwalały władcę pod niebiosa, stwarzając mu nowy, często mijający się z prawdą, życiorys. To on decydował kto, na jakim stanowisku zasiądzie. Tak też było i w telewizji. Zarząd stanowili partyjni działacze. Mieli dbać aby podawano do publicznej wiadomości tylko informacje sprzyjające Ceaușescu. Po odejściu Palmera kolejni “zawiadowcy” to:

• Vasile Musat,
• Teodor Marinescu,
• Mihail Bujor Sion,
• Gheorghe Nastase,
• Valeriu Pop,
• Alexandru Ionescu,
• Ilie Rădulescu,
• Petre Constantin.

Lata 1970-1989 nazywa się “latami przed rewolucją”. Mimo częstego sprzeciwu władz partyjnych, ludzie telewizji starają się jak mogą. 25 maja 1970 pojawia się pierwszy stały program dla najmłodszych 1001 de seri (1001 noc). Rok później TVR 2 nadaje codziennie ale dociera tylko do 15-20% obszaru kraju. Ruszyły dwie regionalne stacje:

• Cluj Napoca
• i Timişoara.

Nadal trwały starania o kolorową telewizję. Wszystko było przygotowane do emisji. Start miał nastąpić 2 listopada 1975 roku ale władza się nie zgodziła. W roku 1978 Ceaușescu wprowadza politykę “oszczędzania energii”. Rumunia tonie w ciemnościach, a telewizja nadaje o półtorej godziny krócej. Mimo to udało się w 1980 roku konkurs Eurowizji nadać w kolorze. I choć od 1983 roku kolor zagościł na stałe, to jednak było to smutne zwycięstwo.

Początek lat osiemdziesiątych to silny wpływ polityki i wodza. Zakazano programów “imperialistycznych”. Jedynym słusznym był Telejurnal z główną gwiazdą - Nicolae Ceaușescu, który od 1982 roku “mocniej przykręca śrubkę” rodakom. Program telewizyjny skurczył się jeszcze bardziej. W dni powszednie trwa dwie godziny. Od 20:00 do 22:00 i zawsze wyglądał tak samo. O 19:53 hymn narodowy, potem partyjny. Następnie:

• 19:59:30 Otwarcie (zegar)
• 20:00 Aktualności ("Telejurnal")
• 20:20 Specjalne programy poświęcone Ceauşescu (programy dokumentalne lub muzyczne)
• 21:00 Film, opera lub spektakl teatralny
• 21:50 Aktualności ("Telejurnal")
• 21:58 Zamknięcie ("Hora Unirii" pieśń narodowa z tekstem Vasile Alecsandri i muzyką Alexandru Flechtenmachera)

W soboty i niedzielę naród mógł podziwiać wodza dwa razy dziennie, od 13:00 do 15:00 i od 19:00 do 22:30. Dodatkowo w niedzielę od 11:30 nadawano przez godzinę program dla dzieci. Ale i tu propaganda kapała z ekranu.

Tak było w jedynce, bo dwójkę można było oglądać dwa razy w tygodniu a od 20 stycznia 1985 roku zawieszono jej emisje całkowicie. Zaczęła się równia pochyła, która trwała do grudnia 1989 roku. Wtedy to naród rumuński wziął sprawy w swoje ręce. TVR nadawał bezpośrednio z każdego miejsca gdzie się coś działo. Od 21 grudnia, od ostatniego przemówienia Ceauşescu aż do jego egzekucji, redaktorzy nie wychodzą ze studia 4. Praca była utrudniona bo rebelianci 22 grudnia zajęli budynek telewizji. Po wielu negocjacjach przywrócono spokój. TVR przemianowano na Televiziunea Română Liberă" (TVRL, Telewizja Rumuńska Wolność).

Pierwszym dyrektorem TVRL został Dragos Aurel Munteanu, powieściopisarz i eseista. Rezygnuje 9 lutego, gdyż został mianowany ambasadorem przy ONZ a fotel głównodowodzącego objął Razvan Theodorescu. Studia w Bukareszcie pracowały pełną parą. 3 stycznia 1990 roku ponownie uruchomiono stację regionalną TVR Cluj-Napoca, a 19 lutego przywrócona zostaje emisja programu 2. Nadawany jest od 18:00 do 22:00, cały w kolorze.

Czas po rewolucji i kryzys tożsamości

W czerwcu 1990 roku Razvan Theodorescu, jako szef telewizji przechodzi chrzest bojowy. Po upadku rządu Ceauşescu, władzę przejął National Salvation Front (Narodowy Front Ocalenia) FSN, złożony z byłych komunistów. Manipulowali TVRL i próbowali przy jej pomocy zdyskredytować strajkujących górników, którzy domagali się rządu wolnego od komunistów. Doprowadziło to do rozruchów w centrum stolicy a finał sprawy rozegrał się przed telewizyjnymi kamerami. Theodorescu stanął za strajkującymi i nowym prezydentem Iona Iliescu. Notowania Telewizji Wolność wzrosły.

Niedługo potem TVRL porzuciło swoje wolnościowe “L” i powróciło do nazwy TVR i tak jest do dnia dzisiejszego. Wszystko co się działo i dzieje po grudniu 1989 roku to “czas po rewolucji”. Po czerwcu 1990 roku sytuacja w kraju zaczyna się uspokajać i normować, ale w studiach telewizyjnych nastaje kryzys tożsamości.

W październiku rusza kolejna stacja regionalna - Kiszyniów, a rok później TVR Iaşi. Od 1 lutego 1992 roku cała Besarabia odbiera program 1. W 1993 roku pojawia się pierwszy teletekst dla jedynki a Razvan Theodorescu odchodzi. Brak strategii i pomysłów. Nie bardzo radzą sobie z tym problemem kolejni szefowie:

• Paul Everac, pisarz
• Titus Popa, dziennikarz prasowy
• Stere Gulea, reżyser i pisarz

Za czasów Popy zaczęła się cyfryzacja. W 1995 przeprowadzono pierwsze próby aby 1 grudnia uruchomić TVR International, kanał dla rodaków mieszkających za granicą, ale pierwsze studio cyfrowe tworzy dopiero Gulea w 1997 roku.

W 1996 roku program informacyjny Telejurnal zmienia nazwę na Jurnalul TVR a jego motto brzmi Jurnalul aşa cum ar trebui sǎ fie! (Dziennik informacyjny tak powinno być). Ale to wszystko za mało. Nie ma tempa ani barw. Mimo,przynależności od 1 stycznia 1993 roku do Europejskiej Unii Nadawców, Europy w rumuńskiej telewizji nie widać.

Dopiero w 1998 roku, kiedy rządy przejął Cristian Hadji-Culea coś drgnęło. Nowy dyrektor jest reżyserem teatralnym. Może dlatego umie zorganizować i zaplanować pracę poszczególnych redakcji. Wie co lubi widz i czego oczekuje. Zdaje sobie też sprawę z siły internetu. W grudniu 1998 roku uruchamia stronę internetową www.tvr.ro. Wprowadza zmiany począwszy od ogólnego wyglądu każdego studia do całkowitej przebudowy TVR International na TV Romania International. Zmiana zasad, sposobu pracy i wrażeń artystycznych, czyli rewolucja w telewizji skończyła się w 2001 roku. Obydwa programy przeszły generalną przebudowę, otrzymały nowe loga a TVR1 nowa nazwę TV Romania 1. Dwójka jako pierwsza zaczęła nadawać przez 24 godziny na dobę.

W 2002 roku (26 kwietnia) uruchomiono na wzór francusko-niemieckiego kanału telewizyjnego Arte, TVR Cultural. Kanał promował programy w dziedzinie kultury i sztuki. Został wyłączony z powodów finansowych po 10 latach. Rok 2002 to pierwsze próby z telewizją satelitarną. Prace trwały pięć lat i w styczniu 2007 roku ruszyły studia w Bukareszcie i na Wołoszczyźnie.

W lipcu 2002 roku, na trzy lata, pałeczkę dowodzenia w telewizji przejął Valentin Nicolau, geofizyk. Za jego “panowania” rusza 13-piętrowe Studio Pangratti, o powierzchni około 2200 metrów kwadratowych i powierzchni biurowej 4000 m². Teraz każdy dział ma osobne studia i biura.

W 2003 roku TVR 2 wysunął się w rankingach na prowadzenie. Ze swoimi porannym programem Tonomatul DP2 (szafa grająca) i jego prezenterem Catalinem Maruta, brytyjskim serialem Doctor Who i całotygodniowym transmisjami muzycznego Festiwalu Callatis, bił rekordy oglądalności. Jednak kondycja całej telewizji nie była najlepsza. Kolejni szefowie mimo pomocy Brytyjczyków z BBC nie umieją wyjść z impasu:

• Tudor Giurgiu (2005 - 2007), reżyser filmowy
• Alexandru Sassu (2007 - 2010), polityk
• Alexandru Lăzescu (2010 - 12 czerwca 2012), dziennikarz prasowy
• Radu Călin Cristea(12 czerwca - 3 lipca 2012), krytyk literacki i pisarz
• Claudiu Săftoiu(2012 - 2013) dziennikarz polityczny
• Stelian Tănase( 2013 - 2015), pisarz, politolog, publicysta

Kłopoty finansowe, naciski partyjne, kłopoty z emisją w Mołdawii - to wszystko i jeszcze inne problemy nie sprzyjają rozwojowi rumuńskiej telewizji. Mimo że Alexandru Sassu 10 października 2008 roku uruchomił kanał TVR 3, poruszający sprawy regionów, TVR HD głównie z powodu Euro i Olimpiady a w grudniu TVR Info, to oglądalność drastycznie spadła. Nie pomogły zabiegi przypodobania się widzom. 29 marca 2009 roku , program informacyjny "Journal TVR" powrócił do nazwy "Telejurnal" a w TVR HD można było oglądać zawody formuły 1.

Rok 2012 był przełomowy.W maju Alexandru Lăzescu modernizuje stronę internetową i uruchamia platformę TVR +, portal do powtórek z najważniejszym programem telewizyjnym i nagraniami. Claudiu Săftoiu 15 sierpnia zawiesza działalność TVR Info, 15 września likwiduje TVR Cultural i zwalnia część pracowników.

Od 2015 roku dyrektorem TVR jest Irina Radu, pierwsza kobieta na tym stanowisku. Do tej pory zarządzała TVR 1. Odziedziczyła po poprzednikach 652 mln lei długu. Przyszło jej zorganizować obchody 60- lecia TVR. Wielkiej fety nie było. Podlegają jej stacje:

• TVR Bucureşti
• TVR Cluj
• TVR Craiova
• TVR Iaşi
• TVR Târgu Mureşi
• TVR Timişoara

Zarządza pięcioma krajowymi kanałami :

• TVR 1
• TVR 2
• TVR 3
• TVRi
• TVR HD

Każdy kanał ma swoje logo, stronę internetową i konto na facebooku. Zarząd TVR i dyrektora wybiera rząd i parlament. Do 2017 roku telewizja finansowana była z obowiązkowego abonamentu i reklam. Obecnie finansuje ją rząd. Często zatem oskarżana jest o tendencyjność i nadmierną cenzurę. W 2008 roku w raporcie Open Society Institute i Centre for Independent Journalism mówi się, że "20 lat po upadku komunizmu, telewizja publiczna w Rumunii nadal cierpi na chroniczny brak niezależności". W 2015 roku nic się chyba nie zmieniło. Jak będzie dalej?

Kalendarium TVR:

• 1937, 30 października - pierwszy program telewizyjny
• 1955, 21 sierpnia - regularne transmisje Eksperymentalnego Studia Telewizyjnego - Bukareszt
• 1956, 31 grudnia - oficjalny rozruch TVR
• 1957 - pierwsze transmisje na żywo
• 1959, marzec - pierwsza emisja „Emisiunea pentru Sate” programu telewizyjnego trwającego do dnia dzisiejszego
• 1961 - powstaje studio do produkcji własnych programów
• 1963 - wymiana programów z europejskimi stacjami
• 1968 - pierwsze testy w kolorze
• 1968, 2 maja - inauguracja Programu 2
• 1969, listopad - programy w języku węgierskim i niemieckim
• 1972 - W Cluj Napoca i Timisoarze organizowane są pierwsze studia regionalne
• 1979 - produkcja pierwszych programów w kolorze. Emisja czarno-biała.
• 1982, 1 lutego - ograniczenia w nadawaniu z powodów oszczędności energii
• 1983, 23 sierpnia - oficjalny start programów w kolorze
• 1985, 20 stycznia - zawieszenie nadawania TVR 2
• 1989, grudzień - TVR zmienia nazwę na TVR Liberă
• 1990, 19 lutego - TVR 2 wznawia nadawanie
• 1993 - teletekst w TVR 1
• 1995,1 grudnia - rozpoczyna nadawanie TVR International
• 1997 - start studia w systemie cyfrowym
• 1998, 1 grudzień - rusza strona internetowa
• 2001 - TVR 2 jako pierwszy nadaje 24 godziny na dobę
• 2003 - inauguracja nowej siedziby - Studio Pangratti
• 2008, kwiecień - testy programów w rozdzielczości HD
• 2008, 10 października - start TVR 3
• 2009 - drastyczny spadek oglądalności
• 2012 - inauguracja nowej strony internetowej i kanału TVR+
• 2016 - sześćdziesięciolecie TVR

źródła:

• http://sindicatulsnr.ro/despre-inceputul-televiziunii-publice-in
• https://www.click.ro/news/national/60-de-ani-de-la-primul-revelion-la-tvr
• http://evz.ro/florin-bratescu-primul-barbat-prezentator-din-tvr.html
• https://ro.wikipedia.org/wiki/Societatea_Rom%C3%A2n%C4%83_de_Televiziune
• https://cs.wikipedia.org/wiki/Societatea_Rom%C3%A2n%C7%8E_de_Televiziune
• http://adevarul.ro/news/eveniment/secretele-mineriadei-razvan-theodorescudumnezeii-mamii-voastre-oprim-transmisia-1_50adeefd7c42d5a66399a708/index.html
• https://stirea.wordpress.com/tag/mihai-bujor-sion/
• https://www.paginademedia.ro/2016/09/alexandru-lazescu-fost-director-tvr-treaba-dna-nu-e-cat-de-bun-sau-de-prost-a-fost-un-management-ci-daca-s-au-facut-contracte-ilegale-cu-spaga