Historia Yomiuri Shimbun. Japońska gazeta z rekordem Guinnessa

fot. Yomiuri Shimbun/domena publiczna/Wikimedia

Do drugiej połowy XIX wieku Japonia chroniła swoją niezależność. Nie utrzymywała żadnych kontaktów ze światem. Wszystko zmieniło się 8 lipca 1853 roku, kiedy to komandor floty amerykańskiej, Matthew Calbraith Perry zacumował dwie swoje fregaty i dwa żaglowce w porcie Uraga. Jego zadaniem było nawiązanie stosunków handlowych i dyplomatycznych z nieznanym krajem za wszelką cenę. Wiózł ze sobą traktat prezydenta Stanów Zjednoczonych, który "powinien" podpisać japoński władca. Na grzeczną prośbę Japończyków aby opuścił ich port, opowiedział groźbą, że jeśli przedstawiciel rządu nie odbierze dokumentów które przywiózł, dostarczy je siłą. Gospodarze nie byli przygotowani na taką ofertę i mimo zebrania wszystkich swoich sił militarnych wiedzieli, że nie wygrają z amerykańską armadą. Przeciągali sprawę kilka miesięcy ale 31 marca 1854 roku w Kanagawa podpisali układ ze Stanami Zjednoczonymi pozwalający amerykańskim statkom zawijać do japońskich portów, na wszystkie konsekwencje z tym związane a w Shimodzie powstał pierwszy konsulat. W taki to sposób Amerykanie wbrew woli Japończyków otworzyli im "okno na świat".

Cała historia opisana została opisana w 瓦版 - kawara-ban (płytka z płytek). Był to rodzaj broszury drukowany przy pomocy specjalnie przygotowanych paneli. Czasami kilka stron drukowano koło siebie na dużym arkuszu a specjalne wydarzenia były nawet w kolorze. Do takiego zaliczała się wizyta Amerykanów. Na arkuszu w pozycji poziomej połowę od góry zajmował tekst a w dolnej części umieszczono dwie ryciny opisujące wpłynięcie Perry i jego statków do portu. Kawara-bany były w rękach drobnych właścicieli, dostarczane do specjalnych punktów sprzedaży.


Wraz z Amerykanami przypłynęły ich nowości. Już w 1861 roku pojawiła się na rynku japońskim pierwsza, w dzisiejszym pojęciu, gazeta Nagasaki Shipping List and Advertiser. Choć bardziej przypominała spis ogłoszeń i zarządzeń to dzięki niej Japończycy dowiadywali się o sytuacji w Chinach, Stanach Zjednoczonych czy Hong-Kongu. Podobną pozycję prowadził przy ambasadzie amerykańskiej Joseph Heko, naturalizowany obywatel USA. W swoim Overseas Newspaper donosił o wydarzeniach ze świata. Ta pozycja ukazywała się co miesiąc a zatem informacje były przestarzałe a ich forma bardzo sucha.

Japończycy, którzy dość szybko opanowali obcy język, spragnieni byli bieżących informacji zarówno zza morza jak i z własnego kraju. Pierwsze próby z gazetami przeprowadził dramaturg i pedagog Fukuchi Gen’ichirō. Zdążył je poznać podczas podróży rządowych do zachodnich krajów. Kiedy w 1867 roku doszło do próby obalenia szogunatu, Gen’ichirō wydał Kōko shimbun opisując całe zajście i komentarze do niego. Po fakcie wydał jeszcze kilkanaście numerów. Rząd jednak ukrócił zapędy i tego i innych dziennikarzy. W 1871 roku wydano rozporządzenie:Gazety powinny zawsze być "in the interest of governing the nation" (w interesie rządzenia narodem). Jeśli ktoś nie podporządkował się tej doktrynie trafiał do więzienia a gazetę zamykano.

Na początku lat siedemdziesiątych XIX wieku powstało wiele pozycji medialnych i wiele przepadło ale niektóre przetrwały burzę. Pierwsza gazeta, która powstała w 1870 roku nazywała się Yokohama Mainichi i przetrwała do 1940 roku. Dwa lata później pojawiło się Tokio Nichi-Nichi, który z czasem zmienił nazwę na Mainichi Shimbun i dziś uchodzi za najstarszą japońska gazetę.

Wszystkie publikacje, które ukazały się drukiem do 1870 roku nosiły nazwę yomiuri - sprzedawaj i czytaj a dotyczyło to głównie kawara-ban, które były sprzedawane poprzez ich głośne czytanie. W 1874 roku Takashi Koyasu właściciel drukarni Nisshusha aby zaspokoić zapotrzebowanie na lokalną gazetę w Tokio, rozpoczyna druk Yomiuri Shimbun.
W języku japońskim ta nazwa to cztery znaki 読 売 新 聞 - czytaj, sprzedaż, nowy i posłuchaj, co oznacza sprzedaj gazetę przez czytanie.

Skromne początki 読売新聞

Pierwszy numer Yomiuri Shimbun ukazał się 2 listopada 1874 roku i miał nakład 200 sztuk. Drukowany był co drugi dzień. Miał uzupełniać zapotrzebowanie społeczne na kulturę a w szczególności na japońską literaturę.
Współzałożycielami Yomiuri byli Shôkichi Shibata, znawca języka angielskiego i dziennikarz oraz Morimichi Motono, tłumacz z niderlandzkiego.

Już w pierwszym roku literacka pozycja odniosła ogromny sukces. Jej prosty język, zrozumiały dla każdego okazał się plusem. Do sukcesu dość skromnej w założeniach gazety przyczynili się też wielcy twórcy okresu Meiji (8 września 1868 do 30 lipca 1912), którzy drukowali tu swoje teksty. Do ścisłego grona należał Yukichi Fukuzawa, uznany za najwybitniejszego japońskiego myśliciela współczesnej Japonii.

Widząc tak duże zapotrzebowanie na informacje nie tylko kulturalne, Koyasu, Motono i Shibata postanowili dotrzeć do jak największego grona czytelników. Zaczęli rozbudowywać poszczególne działy a w 1867 roku pojawiają się pierwsze reklamy.

Rok po inauguracji edycja wynosiła już 10000 egzemplarzy. Zafascynowani metodami zachodu, właściciele Yomiuri Shimbun szybko rozwinęli skrzydła. Popyt i zainteresowanie wzrosło do tego stopnia, że od 1875 roku Yomiuri staje się gazetą codzienną a od 11 listopada 1876 roku ukazuje się drukowana metodą stereotypii(druk przez powielanie).
Krok po kroku, z roku na rok gazeta powiększa swój zasięg i swoje oblicze. W 1877 roku nakład sięgał 25 000 egzemplarzy dziennie. Ilość różnorodnych napływających informacji potrzebowała koordynacji. Właściciele stworzyli wzorem zagranicy stanowisko redaktora naczelnego. Jako pierwszy, 1 sierpnia 1887 roku zasiadł w redakcyjnym fotelu Sanae Takada, pedagog, politolog, krytyk literacki. Prowadził redakcję do 31 grudnia 1890 roku.
Za jego kadencji 7 sierpnia 1888 roku, jako pierwsza gazeta w Japonii, drukuje Yomiuri Shimbun rysunek a dokładnie miedzioryt, który był pierwszą próbą umieszczenia fotografii. Jest to wizerunek jeziora Inawashito natychmiast po erupcji wulkanu Bandai-san(15 lipca 1888). Rycina i opis wybuchu podziałały na wyobraźnię czytelników. Od tego czasu nie tylko teksty ale i obrazy wzbogacały łamy gazety.

Kiedy w 1889 roku Motono Morimichi obejmuje dyrekcję gazety, coraz częściej pojawia się na jej łamach nazwisko młodego pisarza i poety Kôyô Ozaki. Autor "Konjiki Yasha" (złoty demon) stał się bardzo popularny kiedy Morimichi i Takada zaczęli drukować jego powieść jako serial. 1 stycznia 1897 roku pojawił się pierwsza część i po raz kolejny Yomiuri stało się prekursorem, tym razem "powieści w odcinkach" - serialu często wzbogaconego grafikami. Rok później Ozaki obejmuje dział literatury w gazecie i doprowadza go do wielkiego rozkwitu i prestiżu.

Kosztowny, polityczny błąd

1 stycznia 1892 roku na stanowisku redaktora naczelnego następuje pierwsza zmiana. Tym razem zaszczytna funkcja przypada znawcy nauk politycznych Kenkichi Ichishima. Miał w tym czasie redaktor pole do popisu bo w państwie, którego rozwój przebiegał dynamicznie, działo się wiele. Jedną z ważnych, opisywanych przez niego spraw były burzliwe wybory parlamentarne w sierpniu 1892 roku. Przed lokalami wyborczymi zginęło 25 osób a ponad 1000 zostało rannych.

Po dwóch latach kadencji Ichishima odchodzi a 1 czerwca 1894 roku kolejny redaktor naczelny zasiada w najważniejszym fotelu. Nakai Kitaro wprowadził Yomiuri Shimbun w XX wiek. Razem z gazetą przeżywał i opisywał wojnę japońsko-chińską. Zarządzał redakcją przez siedem lat do 22 października 1901 roku. Przez pierwszą dekadę XX wieku przez redakcję gazety przewinęło się wielu redaktorów. Każdy z nich dołożył swoją cegiełkę w rozwój i historię Yomiuri:

• Matsudaira Yasukuni (23 października 1901 - 28 lutego 1902)
• Isamu Isamui (1 marca - grudzień 1902)
• Adorable Adults (1 stycznia 1903 - 20 listopada 1906)
• Yosaburo Tesukoshi (20 listopada 1906 - 27 czerwca 1907)
• Adachi Roughman (27 czerwca 1907 - 20 marca 1910)
• Kiyoshi Sasagawa (20 marca 1910 - 28 grudnia 1913)

Kiedy Sasagawa zakończył swoją kadencję, w gazecie zrobił się zastój. Nikt nie chciał prowadzić dziennika o takiej renomie zwłaszcza kiedy redakcja popełniła błąd wspierając rząd Katsury, przeciwko któremu demonstrowano na ulicach w obronie Konstytucji (Goken Undo). Rząd upadł, a gazeta straciła czytelników i nakład spadł drastycznie.

Od 1904 roku za granicą, we Francji, Anglii i Niemczech przebywał były dziennikarz Yomiuri - Ginza Kinzaki podpisujący swoje artykuły Kiumakenzen. Za sprawą ministra spraw zagranicznych Ichiro Honeno, na początku 1914 roku wraca do kraju i już 10 lutego obejmuje redakcję. Jego zadaniem było przywrócić gazecie status lidera i zażegnać kryzys personalny. Kinzaki robi znacznie więcej. Obyty ze światem zachodu, znający jego potrzeby i upodobania, 3 kwietnia 1914 roku uruchamia stronę dla japońskich kobiet. Dział "Yomiuri Fujin Furoku" (strażniczka Yomiuri) wzbogacony zdjęciami odniósł zamierzony skutek. Całości dopełnił pierwszy z wielu artykułów Yosano Akiko, japońskiej feministki walczącej o prawa kobiet. Nakład ponownie się zwiększył. Japonki doceniły gest redaktora naczelnego, którego gazeta jako pierwsza na rynku pomyślała o nich.

W tym samym roku Kinzaki uruchomił rubrykę do korespondencji z czytelnikami. W Minoue sōdan (personalna konsultacja dziś Przewodnik Życia) można było poradzić się w sprawach prawnych, społecznych a nawet sercowych.
Ginza Kinzaki opanował kryzys i zrobił to tak wyśmienicie, że jeszcze 1 sierpnia tego samego roku w Jokohamie otwarta została pierwsza lokalna filia Yomiuri Shimbun.

W sierpniu 1915 roku powierza Kinzaki redakcję gazety Kenowi Kanzaki, znawcy prawa konstytucyjnego. Od dwóch lat w kraju trwał już okres Taishō a od roku w Europie panowała I wojna światowa. Mimo, że i Japonia przystąpiła do wojny to z braku zachodnich krajów na rynkach dalekiego wschodu to właśnie ona rozkwitła gospodarczo. To na ten czas dobrobytu trafił Kanzaki. 1 grudnia 1917 roku wydawnictwo i drukarnia Nisshusha zmienia nazwę na Yomiuri Shimbun.

Yomiuri Shimbun na sprzedaż

Po wojnie kiedy kraje zachodnie wracają na rynek handlowy, gospodarka Japonii podupada. Kłopoty mają też Data Genichiro i Matsuyama Chujiro kolejni redaktorzy naczelni dziennika. Ciekawą postacią w dziejach Yomiuri Shimbun jest Ohba Keiki. Objął redakcję w 1921 roku. Jako dotychczasowy reporter i korespondent zagraniczny nie bardzo umiał usiedzieć za biurkiem. Działał w dyplomacji japońskiej a, że znał i angielski i rosyjski to te kierunki świata sobie obrał. Interesowały go żywo sprawy Rosji po rewolucji i wojnie. Jeszcze w 1921 roku udał się w podróż do Moskwy. Przesyłał raporty, które drukowano w gazecie. Z Moskwy postanowił pojechać na Syberię ale tam nie dotarł, bo został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa. Ostatnie wieści na jego temat pochodzą z 22 kwietnia 1922 roku. Był to nakaz jego aresztowania. Ponoć w listopadzie został deportowany do Japonii ale tam nie dotarł. Słuch po nim zaginął. Zakłada się, choć pewności nie ma, że przeżył w rosyjskich więzieniach 13 lat.

Mimo, że przez dwa lata fotel redaktora naczelnego stał pusty to wydawnictwo planowało przenosiny. Nowy budynek w Great Kanto(dzielnica Tokio) był gotowy a uroczystości zaplanowano na 1 września 1923 roku. Niestety do przeprowadzki nie doszło. Tego dnia Tokio nawiedziło trzęsienie ziemi i z nowej redakcji została tylko kupa gruzu. Nowa siedziba pochłonęła wiele pieniędzy a brak głównego zarządzającego źle wpływał na morale załogi. Gazeta mimo wysokiego nakładu zaczęła podupadać. Brakowało jej menadżera. W lutym 1924 roku Yomiuri Shimbun przeżywa własne trzęsienie. Aby zapobiec upadkowi dziennika postanowiono go sprzedać.

W tym czasie dyrektor Departamentu Policji w Tokio Matsutarō Shōriki podaje się do dymisji. Po tak zwanym Incydencie Toranomon(27 grudnia 1923), czyli próbie zamachu na Księcia Regenta Hirohito, nie było dla Shōriki miejsca w tak szacownej instytucji jak policja. Mając jednak dość silne poparcie w wyższych sferach i własne ambicje postanawia zmienić diametralnie swoje życie - kupuje Yomiuri Shimbun. 25 lutego 1924 roku zostaje właścicielem największej tokijskiej gazety.

Na niektórych ówczesnych dziennikarzy w redakcji padł blady strach. Co urzędnik a do tego policjant może wiedzieć o prowadzeniu gazety. I zdziwili się bardzo ci co nie uwierzyli bo Matsutarō Shōriki okazał się świetnym organizatorem i menadżerem. Przez pierwsze lata sam zarządzał całą firmą: gazetą, drukarnią i wydawnictwem

• położył większy nacisk na wiadomości lokalne
• poszerzył zakres wiadomości i ulepszył je
• wprowadził sensację i tematy z nizin (choroby weneryczne)
• kierował przekaz do klasy robotniczej
• kupił stację radiową i stworzył Yomiuri Radio Version(15 listopada 1925) a na łamach Yomiuri jako pierwszy drukuje przewodnik po programach
• drukował "nagie" zdjęcia

Gazeta stanęła na nogi. Kiedy już złapała wiatr w żagle Shōriki główny fotel redakcyjny w marcu 1930 roku oddał Yamazaki Kijiro a sam zają się sprawami bieżącymi, finansowymi i reklamą gazety na zewnątrz. Już rok później 1 czerwca pojawia się tak zwany artykuł wstępny a 25 listopada panowie Shōriki i Yamazaki uruchamiają wieczorną edycję dziennika. Ponieważ Japonia zaatakowała Mandżurię, nowe wydanie miało za zadanie donosić o wydarzeniach na froncie.

Dochodowe... samobójstwa

Rok 1933 przyniósł gazecie znaczny wzrost nakładu dzięki tematowi samobójstw. Dziennikarze Yomiuri odkryli, że wiele par popełnia samobójstwo skacząc do krateru wulkanu Miharayama. Shōriki zareagował natychmiast. Obiecał czytelnikom fotoreportaż. Najpierw wysłał na zwiady zwierzęta aby przetestować zagrożenie w postaci gazów. Nagłówek w gazecie krzyczał: Małpa sparaliżowana. Szczur nie żyje. Ludzie czekali z niecierpliwością na ciąg dalszy. Reporter i fotograf opuszczeni zostali nad rozgrzany krater w gondoli, na wysokość 415 metrów. Fotoreportaż odbił się szerokim echem w całym kraju. Przeciwnicy nazywali go krwawą sensacją i cyrkiem Yomiuri a samobójstwa nie ustały. Takich drastycznych i sensacyjnych artykułów pojawiało się coraz więcej. Dzięki nim nakład w latach 1924-1937 wzrósł z 58 000 do 800 000 egzemplarzy, co czyniło Yomiuri największą gazetą w Tokio.

10 listopada 1933 roku Shōriki wymienia redaktora naczelnego. Zostaje nim Yusai Takahashi, były Sekretarz Spraw Wewnętrznych Prefektury Shizuoka. Takahashi podobnie jak Shōriki zafascynowany był wszystkim co amerykańskie. Gazetę też prowadzili w tym stylu. Ich wzorem był magnat prasowy William Randolph Hearst.

Matsutarō Shōriki szukał ciągle nowych możliwości na zwiększenie nakładu. Wiedział jak duży wpływ na obrót gazet w Ameryce ma sport a szczególnie baseball. Postanowił to wykorzystać. Sam nie był zwolennikiem tego sportu ale sprowadził do Tokio Babe Rutha, legendarnego obrońcę Yankees i 26 grudnia 1934 roku ogłasza powstanie pierwszej japońskiej drużyny baseballa Dainippon Tokyo Baseball Club (obecnie Yomiuri Giants) a dziennik zostaje jej sponsorem. Powstała kolumna sportowa a nakład poszybował w górę.

Ten zachwyt nad Ameryką stopniał kiedy wybuchła II wojna światowa i USA do niej przystąpiły a Japonia poparła Niemcy i Włochy. Od 1937 roku trwała nadal wojną Japonii z Chinami. Połączono zatem działania wojenne w jedna całość i nazwano Daitōa–sensō (wojna w Wielkiej Azji Wschodniej). Shōriki natychmiast tworzy biura gazety w Azji Południowo-Wschodniej aby donosić na bieżąco o wydarzeniach.

Wojna wojną a biznes ma swoje prawa. 5 sierpnia 1942 roku Yomiuri wchłania inną tokijską gazetę Joshin Shimbun, która podczas działań wojennych funkcjonowała jako dodatek Yomiuri Hotachi (Powiadomienia Yomiuri). W 1949 roku przemianowano jej tematykę na sportową i taką funkcję pełni do dzisiaj. Sama Yomiuri przyjęła podtytuł Hochi.

Strajk! Pierwszy spór o Yomiuri

Koniec wojny przyniósł kłopoty i gazecie i samemu Shōriki. 25 maja 1945 roku w trakcie amerykańskiego nalotu na Tokio zniszczony zostaje budynek redakcji, co nie jest jeszcze najgorszą rzeczą. W październiku i gazeta i jej właściciel zostali oskarżeni przez grupę dziennikarzy o popieranie polityki imperialnej Japonii. Shōriki wyrzucił z redakcji grupę wichrzycieli co zaowocowało strajkiem 23 października zwanym pierwszy spór o Yomiuri. Działania przeciwników właściciela gazety doprowadzają w grudniu do jego aresztowania jako zbrodniarza wojennego klasy A(rozpoczęcie i prowadzenie wojny) i osadzenia w wojskowym więzieniu Sugamo.

Dziennikarze Yomiuri wrócili do pracy. Tymczasowym zarządcą całej firmy został Shingo Baba a w lutym 1946 roku Yusai Takahashi rezygnuje z funkcji redaktora naczelnego.

Już 1 stycznia 1946 roku Baba zapowiada zmiany w "kierunkach pisma". Do tej pory był to zapis tradycyjny: kolumny w pionie czytane od prawej do lewej(tategaki). Tytuł był po prawej stronie szpalty zapisany pionowo. Baba wprowadza poziomy zapis tytułu dziennika(również po angielsku) i niektórych nagłówków czytany od prawej do lewej. Dziś coraz częściej używa się zapisu poziomego i czytanego od lewej do prawej(yokogaki). 1 lipca zapis poziomy nagłówków wprowadzono na stałe i usunięto podtytuł Hochi.

Względy spokój w firmie panuje do 21 czerwca kiedy to policja robi nalot na redakcję. Wtedy ma początek drugi spór o Yomiuri. Ten strajk ma inny przebieg, bo gazeta pracuje. Dziś można go porównać do strajku włoskiego. Funkcję redaktora naczelnego objął Takao Iwabuchi, dziennikarz i krytyk polityczny i razem z zarządcą 1 września 1946 roku wprowadzają Kodeks Yomiuri Shimbun. Pracownicy gazety zobowiązują się dbać o:

• prawdę
• sprawiedliwość
• braterstwo
• zwalczać despotyczne myśli zarówno prawicowe jak i lewicowe.

1 stycznia 2000 roku kodeks zrewidowano i poszerzono. Dziś stanowisko Yomiuri Shimbun brzmi:

• Promować wolność i odpowiedzialność.
• Promować humanizm oparty na indywidualnej godności i podstawowych prawach człowieka.
• Przyczynić się do pokoju i dobrobytu Japonii i świata w oparciu o internacjonalizm.
• Podążać za oczekiwaniami czytelników poprzez bezstronne i zgodne z prawdą relacje informacyjne oraz odważne i odpowiedzialne działania w interesie publicznym

19 października 1946 roku Shobo Baba przejmuje fotel redaktora naczelnego i będzie w nim zasiadał do 14 września 1948 roku. W tym czasie 22 sierpnia 1947 roku Matsutarō Shōriki, zostaje zwolniony z więzienia. Stwierdzono, że oskarżenia przeciwko niemu miały głównie "charakter ideologiczny i polityczny".

Na podbój zachodniej Japonii

Właściciel Yomiuri wraca do pracy pełen pomysłów na siebie i gazetę. Zaakceptował wszystkie wprowadzone zmiany a rządowi wydał swoja prywatną wojnę. Postanowił zająć się polityką i swój plan realizował krok po kroku. W 1952 roku kupił stację telewizyjną, która miała swoją premierę jako pierwsza komercyjna stacja, 28 sierpnia 1953 roku. Nippon Television Network, finansowana była całkowicie przez firmę Yomiuri Shimbun. Mając do dyspozycji gazetę i telewizję ruszył Shōriki do boju o energię jądrową.

Tymczasem w Yomiuri dziennikarze pracowali nad swoimi artykułami poszerzając zakres informacji i wszelakich nowości. Powstają nowe kolumny jak Edit Techo (krótkie wiadomości), nowinki jak kreskówki i suplementy. 26 listopada 1949 roku wskrzeszone zostaje wydanie wieczorne(zawieszone w okresie wojennym) pod nazwą Yuzu Yomiuri a w nim pierwsze kreskówki. Był to cztero obrazkowy komiks w formie mangi pt. Ryo sensei (nauczyciel Ryo). Ich autorem był Akiyoshi Kaoru (Aki Koi). We wrześniu 1951 roku rysunki tego samego autora zagościły w wydaniu porannym.

Marzeniem Matsutarō Shōriki było aby Yomiuri stało się dziennikiem krajowym. Dołączył do tego ze wszystkich sił i każdym sposobem. 1 czerwca 1950 roku przekształcił firmę w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością a dwa lata później, 25 listopada, otworzył filię w Osace i ruszył na podbój zachodniej Japonii.

Mając do dyspozycji silną gazetę, telewizję i pozycję społeczną rozpoczyna Shōriki z dniem 1 stycznia 1955 roku kampanię na rzecz elektrowni jądrowych. Użył olbrzymich ekranów, pomysłowo wzniesionych na rogach ulic, aby rozpowszechnić pro-nuklearne przesłanie i zwiększyć popularność swojej raczkującej telewizji.

Japonia jako kraj szybko rozwijający się przyciągała w swoje progi rzesze obcokrajowców. Pomysłowy Shōriki wykorzystał i to. 1 kwietnia 1955 roku rusza angielska wersja Yomiuri Shimbun - The Daily Yomiuri, dzisiejsze The Japan News. Zainteresowanie i zapotrzebowanie na dziennik wzrastało w szybkim tempie. W ciągu kolejnych lat pojawiły redakcje się w większych miastach:

• Sapporo - 1 maja 1959
• Takaoka - 25 maja 1961
• Kitakyushu - 23 września 1964

Yomiuri Shimbun i Matsutaro Shōriki pracowali na rzecz edukacji prostego Japończyka dając mu słowo pisane, radio czy telewizję ale też:

• otwierając 24 września 1964 roku park rozrywki Yomiuri Land
• zakładając 1 kwietnia 1962 roku orkiestrę symfoniczną Yomiuri Nippon (jedyna gazeta na świecie posiadająca własną orkiestrę)
• prowadząc formy nauczania Yomiuri Riko Gakuin (szkoły i kursy zawodowe),
• organizując koncerty (od 29 czerwca do 2 lipca 1966 roku trasa koncertowa zespołu The Beatles)

Powstała też wreszcie nowa siedziba, tym razem w dzielnicy Otemachi, której uroczyste otwarcie nastąpiło 29 października 1971 roku. Niestety Matsutaro Shōriki nie doczekał tej chwili. Zmarł 9 października 1969 roku. Byłby też zapewne dumny z odwiedzin samego cesarza Show, który zaszczycił podwoje gazety 11 października 1974 roku. Umierał za to z poczuciem spełnionych marzeń. Yomiuri Shimbun było już w czołówce gazet krajowych.

7 milionów nakładu. Yomiuri w księdze rekordów

Matsutaro Shōriki odszedł zostawiając całą firmę najstarszemu synowi - Tōru. Lata siedemdziesiąte to kolejne sukcesy całej firmy Yomiuri. Zwycięstwa baseballistów, programy telewizyjne i artykuły w dzienniku; uprowadzenie Kim Dae Junga, koreańskiego polityka w sierpniu 1973 roku czy rozwiązana po latach zagadka zabójstwa żony profesora Uniwersytetu Hirosaki to tylko niewielki procent wydarzeń, które wpłynęły na popularność Yomiuri. W 1977 roku gazeta osiągnęła dzienny nakład ponad 7 milionów egzemplarzy. Wyprzedziła w rankingach konkurencyjną Asahi Shimbun a rok później ten sukces trafił do Księgi Guinnessa. Jak na razie nikt nie zdołał Yomiuri pokonać. Wielki wkład w ten sukces miał Mitsuo Mutai.

Rozpoczął pracę w Yomiuri Shimbun w 1929 roku w dziale sprzedaży. Dzięki swojemu zaangażowaniu i kreatywności w 1932 został dyrektorem tego działu a 10 lat później zasiadł w zarządzie firmy. W 1970 roku obejmuje fotel redaktora naczelnego. Sieć dystrybucji i sukcesy lat siedemdziesiątych to właśnie jego zasługa. Mutai piastował funkcję redaktora naczelnego przez dziesięć lat. Dbał aby gazeta dostarczała wiadomości szybciej niż konkurencja. Prowadził redakcję rozsądnie dbając o jej umiarkowane poglądy ale i rzeczowo.

Do pracowników redakcji lat siedemdziesiątych, którzy mieli swój udział w sukcesie należeli między innymi:

• Yamaguchi Nori, dział kobiecy
• Anji Hiroki, dział polityczny
• Hashimoto Goro, dział społeczny
• Kiyoshi Kuroda, reporter społeczny, jeden z pierwszych członków Grupy Kuroda
• Masao Nakumara, dział naukowy
• Hirata Tsubasa, dział sportowy
• Shigeo Sugioka, dział ekonomii

Pracowników i współpracowników było i jest wielu. Pisarze, politycy, sportowcy a nawet kapłani jak Mitsuyasu Abe, mnich buddyjski, który był reporterem. W 1978 roku gazeta otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Gazet Japońskich za raport medyczny A co z opieka medyczną. Wtedy powstał pomysł projektu Jak wykonać zabieg medyczny. Porady zdrowotne, opisy chorób, sposoby leczenia - te i inne problemy okazały się wdzięcznym tematem do dyskusji na łamach gazety. Wkrótce powstał osobny dział już nie zdrowotny ale medyczny a Yomiuri stał jedyna gazetą codzienną z takimi informacjami(rak tarczycy, tetniak mózgu). Dział Informacji Medycznych długie lata prowadził dziennikarz medyczny Ken Maeno przy ścisłej współpracy lekarzy, jak profesor onkologii Iwao Sugitani.

Jeszcze jedno szczególne wydarzenie można zapisać na konto Mitsuo Mutai - obchody stulecia gazety. 2 listopada 1974 roku przypadała setna rocznica pierwszego wydania. Dziennik, który zaczynał od nakładu 200 sztuk, w latach siedemdziesiątych bił wszelkie rekordy popularności.

Tōru Shōriki podobnie jak ojciec dążył do ciągłego powiększania grona czytelników, zaskakując ich coraz to nowymi tematami. Tak było w 1975 roku, 25 marca, kiedy to na rynku ukazał się Chubu Yomiuri Shimbun. Była to pozycja poświęcona nowemu sportowemu szaleństwu Japończyków - golfowi. Ten dodatek wydawany był w Nagoi.

1 kwietnia 1982 roku w wydaniu porannym ukazuje się cztero obrazkowy komiks Masashi Ueda - Kobo-chan. Manga szybko zdobyła serca czytelników i już wkrótce poddano ją animacji. Dla świata manga to po prostu japoński komiks. Dla Japończyków sztuka z przesłaniem, która narodziła się w połowie XIX wieku. Jest kierowana do każdego pokolenia i kojarzona przez starszych z satyrą. Ma swój podział na płeć i status społeczny. Do niedawna była tylko cztero obrazkowa. Twórcy, którzy zyskują poklask u czytelników uchodzą nawet za bohaterów narodowych, podobnie jak ich główne postacie a niejeden autor rozwinął swoje skrzydła dzięki Yomiuri Shimbun.

Czytanie gazet wyszło z mody? Nie w Japonii

26 czerwca 1985 roku na fotelu redaktora naczelnego zasiada Tsuneo Watanabe. Swoją karierę w Yomiuri rozpoczął w 1950 roku jako reporter polityczny. Przeszedł wszystkie szczeble drabiny redakcyjnej. Był komentatorem i szefem działu. Od 1977 roku zastępcą a od 1980 roku szefem biura prasowego. To on inicjuje 19 października 1986 pierwsze kompleksowe usługi drukarskie oparte na elektronice (CTS Perfect System) a od 1 grudnia 1989 roku dział prawno-sądowy w którym pojawiają się artykuły z serii "dochodzenia". To wstęp do dziennikarstwa śledczego. W 1991 roku zostaje dyrektorem całej gazety, łącznie z jej filiami. Trzy lata później ogłasza, że Yomiuri Shimbun osiągnęło nakład 10 milionów.

Lata dziewięćdziesiąte XX wieku to szybki rozwój komputeryzacji i cyfryzacji. Gazeta z taką pozycją i zasięgiem nie mogła zostać w tyle. Yomiuri jako pierwsza gazeta w Japonii, 16 czerwca 1995 roku uruchamia swoją stronę internetową - YOMIURI ONLINE, która z roku na rok jest rozbudowywana i modernizowana i ma blisko 18 milionów wejść miesięcznie (stan na marzec 2012).

Mimo dużej konkurencji i telewizji i Internetu, zarząd i redakcja Yomiuri Shimbun ceni sobie słowo drukowane. 1 stycznia 1999 roku ratuje od upadku firmę wydawniczą Chuokoron Shisha. Zmieniono jej nazwę na Chūōkōron-Shinsha i tak jak dawniej, tyle, że pod patronatem Yomiuri drukuje powieści, książki, mangi i czasopisma, łącznie ze sztandarowa pozycją magazynem literackim Chūōkōron.

W tym samym roku w listopadzie wydana została pierwsza płyta CD z treściami archiwalnymi z historii gazety. 1 stycznia 2000 roku, pierwszego dnia nowej ery wydrukowany został poprawiony i unowocześniony Kodeks Yomiuri. Dziennikarze muszą go znać na pamięć a zarząd ściśle przestrzega jego postanowień. Mimo kontroli i obwarowań dostarczanych wiadomości zdarzają się "wpadki", jak fałszywe oskarżenia w sprawie sarinu z 1995 roku czy mylne informacje o przynależeniu do Al-kaidy (artykuł z 26 maja 2004 roku). Zdarzały się też tragiczne wypadki. 4 grudnia 1990 roku w punkcie sprzedaży gazety z przepracowania zmarł kolporter. Sprawa trafiła do sądu. Gazeta uznana została za winną i musiała wypłacić odszkodowanie rodzinie. Dziennikarz Kuroyabu Tetsuya opisał to wydarzenie, poruszając problem trudnych warunków pracy, niewolniczy system i jego krytykę. Za swój artykuł "Śmierć gazety" dostał nagrodę Weekly Friday Lepot Taj Grand Prize.

Coraz większa firma wymagała zmiany zarządzania. 1 lipca 2002 utworzono Yomiuri Shimbun Holdings i przeprowadzono roszady w wewnątrz firmy. Ponieważ od czasu zakończenia wojny, co jakiś czas powracał temat oskarżeń i dziennikarzy i samej gazety za jej działalność wojenną, Tsuneo Watanabe postanowił zakończyć ten problem, zwłaszcza, że coraz więcej wiekowych pracowników odchodziło na zawsze. W dwóch częściach 13 i 15 sierpnia 2006 roku ukazała się na łamach gazety Seria ponownej oceny odpowiedzialności za wojnę. Materiał do tych artykułów zbierano blisko rok.

Może i determinacja redaktora naczelnego ale na pewno jego zasługi przyczyniły się do przyznania mu nagrody Medialna osobowość roku 2006. Komisja Cannes Lions International Festival of Creativity - Międzynarodowego festiwalu dla komunikacji kreatywnej, branży reklamowej oraz dziedzin pokrewnych, który odbywa się corocznie w Palais des Festivals w Cannes we Francji, doceniła pracę i postawę redaktora naczelnego najczęściej czytanej gazety świata.

Rok 2008 przyniósł Yomiuri Shimbun rewolucję. Tsuneo Watanabe, o którym niektórzy mówią Szogun, 31 marca 2008 roku oddaje w ręce Japończyków wydanie z nową czcionką, z nowymi ujednoliconymi kolorami, z 14 kolumnami, i oczywiście z angielskim napisem THE YOMIURI SHIMBUN, który funkcjonował od lat.

Wydawać by się mogło, że czytanie gazet wyszło z mody. Komputery i internet zawładnęły umysłami, zwłaszcza młodych ludzi. Ale redakcja Yomiuri Shimbun jest innego zdania i preferuje druk. Na dowód tego w marcu 2011 roku wypuszcza na rynek pozycję dla uczniów szkół podstawowych Yomiuri KODOMO Shimbun, która odnosi sukces. Tygodnik, wydawany w czwartek jest w formacie tabloidu. Ma 20 pełnokolorowych stron, duże ilustracje i zdjęcia. Przekazuje wiadomości i trendy społeczne w zabawny, łatwy do zrozumienia sposób. Główne tematy są starannie wybierane z tygodniowych informacji politycznych, międzynarodowych, ekonomii, ciekawostek i sportu, dzięki czemu idealnie nadają się do czytania na zajęciach szkolnych i po lekcjach. W maju 2015 roku nakład dodatku sięgał 212 252 egzemplarzy.

Idąc za ciosem redakcja postanowiła dotrzeć do trochę starszego czytelnika, młodzieży 12-18 lat. To z myślą o nich w listopadzie 2014 roku pojawia się Yomiuri Chukosei Shimbun, piątkowy dodatek w formie tabloidu został zaprojektowany na wzór podręcznika i ma ponad 30 różnych sekcji, w tym wiadomości polityczne i ogólne, sportowe, angielskie tutoriale, recenzje książek i artykułów o tematyce rozrywkowej. Nakład wynosi 73 507.

Jedna i druga pozycja jeszcze w roku swojego wydania otrzymały nagrody Światowego Stowarzyszenia Gazet i Wydawnictw Wiadomości (WAN-IFRA). Oprócz wersji drukowanych wszystko można zobaczyć i przeczytać w Internecie. Od czerwca 2009 roku funkcjonuje konto na Twitterze, następne było na Instagramie a od października 2011 na Facebooku.

Oprócz propozycji dla dzieci i młodzieży drukowane są od lat pozycje dla dorosłych. Funkcjonują jako samodzielne pozycje:

• Yomiuri Shimbun, Osaka, który koncentruje się na lokalnych społecznościach głównie w regionach Osaki i Kioto i kładzie nacisk na promowanie kultury i tradycji Japonii;
• Yomiuri Shimbun, Seibu zainaugurowana w 1964 roku gazeta nadal ma największy nakład w Kyushu i sąsiednich obszarach;
• Hochi Shimbun, dziennik sportowy
• The Japan News, dziennik w języku angielskim

Grupa Yomiuri Shimbun to ponad 150 firm i organizacji działających w takich dziedzinach jak kultura, sport, rozrywka i logistyka. Łączne przychody w marcu 2016 r. wyniosły 655, 8 mld funtów. Sama gazeta ma trzy siedziby w Tokio, Osace i Fukuoce. Każda centrala ma:

• dział redakcyjny, który zajmuje się raportowaniem;
• dział reklamy odpowiedzialny za sprzedaż i produkcję gazet;
• dział sprzedaży
• dział produkcji odpowiedzialny za budowę i utrzymanie systemu logistycznego, który obejmuje odbiór artykułów, drukowanie i wysyłkę
• dział projektów kulturalnych i sportowych, który zajmuje się wystawami, imprezami sportowymi i innymi wydarzeniami
• dział zasobów ludzkich i administracji.
• Centrala w Tokio zarządza działem usług cyfrowych

Główny budynek redakcji Yomiuri Shimbun, zlokalizowany w dzielnicy biznesowej Tokio Otemachi, ma 33 piętra nad ziemią i 3 pod nią. Jest odporny na wibracje i wstrząsy a w razie trzęsienia ziemi jest dodatkowo 1000 miejsc dla osób z zewnątrz. Służy również jako obiekt wyposażony w pomieszczenia do użytku publicznego:

• Yomiuri Otemachi Hall to wielofunkcyjna sala teatralna na 501 miejsc
• News Lab miejsce do nauki o gazetach wyposażone w najnowszą technologię cyfrowego obrazowania AR (Augmented Reality). Można tu zebrać informacje na temat pozorowanej historii z symulowanego miasta i doświadczyć symulowanej konferencji prasowej.
• Klinika Yomiuri, placówka medyczną ogólnodostępna
• Yomikaki no Mori, żłobek i przedszkole dla dzieci pracowników Yomiuri Shimbun, ale także dla pracowników pobliskich firm

Przy redakcji gazety powstały działy-organizacje wspomagające pracę i rozwój gazety:

• Centrum Czytelnicze, powołane w kwietniu 2005 roku. Jego zadaniem jest gromadzenie opinii czytelników na temat codziennych publikacji. Centrum zatrudnia 40 osób, które przez cały rok zajmują się pytaniami, opiniami i ofertami. W chwili założenia, Yomiuri Shimbun był jedyną gazetą która miała organizację tego rodzaju
• Biuro Szkoleniowe ds. Dziennikarstwa Yomiuri Shimbun, powstało w kwietniu 2013 roku. Zapewnia ciągłe szkolenia dla reporterów na wszystkich poziomach doświadczenia, od nowych rekrutów po weteranów. Komitet prowadzi także oddzielne szkolenia dla reporterów obejmujące takie tematy, jak próby i katastrofy
• Komitet Nadzoru ds. Prawidłowej sprawozdawczości, założony w grudniu 2014 roku z myślą o uczynieniu z gazety dokładniejszego i bardziej wiarygodnego źródła informacji. Komitet składa się z wielu doświadczonych reporterów, którzy sprawdzają dokładność ważnych artykułów, takich jak raporty dochodzeniowe i miarki, z perspektywy strony trzeciej, zanim zostaną opublikowane.
• Komitet Rzeczników jest organizacją niezależną od Biura Redakcyjnego. Ma funkcje doradzania w zakresie wiadomości i edycji w celu podniesienia jakości The Yomiuri Shimbun
• Yomiuri Research Institute to zespół doradców założony w 1982 roku do badań w szerokim zakresie dziedzin, w tym polityki, ekonomii i zagadnień międzynarodowych. Instytut przedstawia propozycje dotyczące różnych problemów stojących przed Japonią, a nawet przygotował poprawki do konstytucji Japonii.

W 2014 roku obchodziła gazeta 140 rocznicę istnienia. Rok później 9 kwietnia 2015 roku ukazał się 50 000 numer. Badania z 16 czerwca 2018 roku potwierdziły, że Yomiuri Shimbun to największa gazeta na świecie. Jej nakład wydania porannego liczy 8,44 miliona a wieczornego 2,4 miliona egzemplarzy. Na ten sukces pracuje blisko 3000 dziennikarzy i około 40 korespondentów. I pomyśleć, że Takashi Koyasu w 1874 roku zaczynał od 200 sztuk nakładu i trzy osobowa redakcją.

Kalendarium Yomiuri Shimbun:

• 1874, 2 listopada - ukazał się pierwszy numer Yomiuri Shimbun
• 1875 - codzienna edycja
• 1876, 11 listopada - pierwsza edycja drukowana metodą stereotypii
• 1888, 7 sierpnia - pierwsza rycina
• 1914, 3 kwietnia - pierwsza strona dla kobiet Yomiuri Fujin Furoku
• 1917, 1 grudnia - drukarnia przyjmuje nazwę Yomiuri Shimbun
• 1923, 1 września - nowy budynek redakcji zniszczony przez trzęsienie ziemi
• 1925, 25 lutego - Shoriki Matsutaro nowym właścicielem gazety
• 1925, 15 listopada - Yomiuri Radio Version
• 1930, 1 czerwca - pierwszy artykuł wstępny
• 1930, 25 listopada - rusza edycja wieczorna
• 1934, 26 grudnia - powstaje Yomiuri Giants, drużyna baseballowa
• 1942, 5 sierpnia - przejęcie Joshin Shimbun
• 1945, 2 maja - amerykańskie samoloty niszczą budynek redakcji
• 1945, 23 października - pierwszy spór o Yomiuri
• 1946, 1 styczeń, 1 lipiec - zmiana pisowni tytułu i nagłówków
• 1946, 21 czerwca - drugi spór o Yomiuri
• 1946, 1 września - Kodeks Yomiuri
• 1949, 26 listopada - pierwsze mangi
• 1950, 1 czerwca - firma Yomiuri przekształcona zostaje spółką z ograniczona odpowiedzialnością
• 1950, 25 listopada - redakcja w Osace
• 1953, 28 sierpnia - Inauguracja programu telewizyjnego Nippon Television Network
• 1955, 1 kwietnia - premiera angielskojęzycznej wersji The Daily Yomiuri
• 1962, 1 kwietnia - powstaje Yomiuri Nippon Symphony Orchestra
• 1971, 29 października - inauguracja nowej siedziby w Otemachi
• 1974, 11 października - wizyta cesarza Show
• 1975, 25 marca - Yomiuri Chubu Newspaper - wiadomości z pól golfowych
• 1979 - gazeta trafia do Księgi Guinnessa. Jej nakład przekroczył 7 milionów egzemplarzy
• 1986, 19 października - pierwsze prace elektroniczne
• 1989, 1 grudnia - inauguracja dziennikarstwa śledczego
• 1995, 16 czerwca - pierwsza strona internetowa
• 1999, 1 stycznia - przejęcie drukarni Chuokoron Shinsha
• 2000, 1 stycznia - nowelizacja Kodeksu Yomiuri
• 2002, 1 lipca - powstaje Yomiuri Shimbun Holdings
• 2008, 31 marca - gazeta w pionowym nowym wydaniu
• 2009 - konta na Twitterze i Instagramie
• 2011, marzec - edycja Yomiuri KODOMO Shimbun, dodatku dla dzieci młodszych
• 2011, październik - konto na Facebooku
• 2014, listopad - edycja Yomiuri Chukosei Shimbun, dodatku dla młodzieży
• 2015, 9 kwietnia - 50 000 numer

*****
źródła:

• https://www.britannica.com/biography/Matthew-C-Perry
• https://www.britannica.com/topic/publishing/Newspaper-publishing#ref28664
• https://www.firstversions.com/2018/02/yomiuri-shimbun.html
• https://www.aventure-japon.fr/index.php/270-japon-insolite/culture-populaire-japon/94-le-yomiuri-shimbun
• https://info.yomiuri.co.jp/english/history.html
• https://ja.wikipedia.org/wiki/読売新聞
• https://en.wikipedia.org/wiki/Yomiuri_Shimbun
• https://ja.wikipedia.org/wiki/高田早苗
• https://info.yomiuri.co.jp/english/message.html
• https://ja.wikipedia.org/wiki/大庭柯公
• https://kotobank.jp/word/大庭柯公-39491
• https://www.economist.com/christmas-specials/2012/12/22/japans-citizen-kane
• https://www.nytimes.com/1991/05/01/obituaries/mitsuo-mutai-newspaper-executive-94.html
• https://web.archive.org/web/20071118081845/http://www.canneslions.fi/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=136&Itemid=15
• https://www.nytimes.com/2006/02/11/world/asia/shadow-shogun-steps-into-light-to-change-japan.html
• https://info.yomiuri.co.jp/english/index.html
• https://www.inaglobal.fr/en/presse/article/yomiuri-shimbun-giant-japanese-press