Historia radia i telewizji NDR, twórców Tagesschau i N-JOY

fot. Frank Schwichtenberg/CC3.0/Wikimedia

• 2 maja 1924 roku - NORAG - Nordische Rundfunk AG (1924-1933),
• Norddeutsche Rundfunk GmbH (1933-1934),
• Reichssender Hamburg (1934-1945),
• Nordwestdeutscher Rundfunk (1945-1955)
• 1 stycznia 1956 NDR

Tak oto w wielkim skrócie wygląda historia jednej z najstarszych stacji telewizyjno-radiowych w Niemczech. Jest członkiem konsorcjum ARD. Choć swoim zasięgiem obejmuje “tylko” cały Hamburg, Dolną Saksonię, Maklemburgię-Pomorza Przedniego i Szlezwik Holsztyn, to:

• zajmuje pierwsze miejsce pod względem powierzchni obsługiwanego obszaru,
• drugie, jeśli chodzi o udział produkowanych przezeń programów w emisji głównego ogólnokrajowego kanału ARD, Das Erste,
• trzecie co do liczby odbiorców,
• odbierana jest nie tylko w Niemczech ale i poza granicami kraju.

Historia NDR zaczyna się 94 lata temu, kiedy to w październiku 1923 roku nadano pierwszy sygnał radiowy, a rok później, 19 stycznia 1924 roku startuje Nordische Rundfunk AG, zwane potocznie NORAG. Oficjalna rejestracja stacji jest jednak dopiero 2 maja a u jej sterów staje Hans Bodenstedt. Jest też szefem całej kompanii Hamburg Broadcasting Company.

Radiowy serial i sygnał z morskiego dna

Studio mieści się w Hamburgu przy ulicy Binderstrasse i ma 896 płatnych odbiorców. Bodenstedt zanim zaczął zarządzać radiem pracował jako dziennikarz. Styl jego tekstów był zrozumiały dla każdego, toteż kiedy objął posadę w radio był nie tylko głównodowodzącym ale też prelegentem, autorem słuchowisk i librett do operetek. Stworzył Funkheinzelmanna - radiowca opowiadającego dzieciom bajki, w jednym z pierwszych seriali radiowych. Bohatera tego określa się mianem najwcześniejszego przykładu marketingu. Bodenstedt wydał dwie książeczki dla dzieci z bajkami Funkheinzelmanna.



Współpracownikiem dyrektora był Hans Freundt - aktor, prezenter i reżyser radiowy. Ten tandem zapisał się nie jednym wspólnym projektem. Freundt pracował w stacji do 1934 roku, kiedy to naziści wyrzucili go z posady. Wrócił po wojnie w 1945 roku.

Rozwój technik radiowych posuwał się do przodu bardzo szybko. Dyrekcja Norag nie chciała zostawać w tyle. Na bieżąco pojawiały się w studio najnowsze wynalazki. 9 października 1925 roku poszły w eter dwa przekazy. Pierwszy z dna morskiego u wybrzeży wyspy Helgoland, a drugi z ZOO Hagenbeck w Hamburgu.

Hans Bodenstedt zdawał sobie sprawę, że słuchaczy trzeba czymś przyciągnąć do odbiorników radiowych. Popularne i chętnie słuchane były wszelakie koncerty. W tamtych czasach nic nie nagrywano, wszystko emitowane było na żywo. Transmisje kosztowały, więc bardziej się opłacało mieć swoich muzyków. I tak oto 15 stycznia 1928 roku po raz pierwszy odbył się koncert Orkiestry Norag pod batutą i dyrekcją Jose Eibenschütza. Powstała cała sekcja muzyczna, za którą odpowiedzialny był dyrygent. Pracował do 1934 roku, prezentując różne rodzaje muzyki i ludzi z nią związanych.

13 maja tego samego roku powstaje kolejna inicjatywa, tym razem literacka. Współczesne dzieła dramatyczne, poezję i epikę prezentowano w programie "Kreis der Zwölf" (Grono Dwunastu).

Hamburg Harbour. Koncerty portowe, które przetrwały do dziś

Stacja rozwija się, przybywa słuchaczy i pracowników. Blisko 277 osób pracowało w kilku oddziałach. Potrzeba było więcej miejsca. 1 czerwca 1928 roku Bodenstedt przenosi zarząd i administrację do nowej siedziby, do Willi Engelbrecht na Rothenbaumchaussee w Hamburgu, co trochę rozładowuje ciasnotę w starym studio. Zdając sobie sprawę, że za chwilę i tak będzie potrzeba więcej miejsca, dyrekcja 2 maja 1929 roku kładzie uroczyście kamień węgielny pod nową siedzibę Norag, na terenie gdzie już stoi Willa.

Wszyscy czekali na nowe akustyczne sale, studia i biura. W tym czasie robiono nowe programy. 9 czerwca 1929 roku odbyła się transmisja pierwszego koncertu prosto z hamburskiego portu - "Koncert Hamburg Harbour". Od tego czasu co niedzielę o 6.00 rano odbywał się portowy koncert. Powtarzano go w poniedziałek o 20.00. Tradycja tych koncertów przetrwała po dziś dzień.

Koncerty portowe cieszyły się dużą popularnością. Muzyka była siłą, która napędzała słuchaczy. Nie każdy mógł kupić bilet na koncert a odbiorników było coraz więcej. Norag dbał o wszystkich swoich słuchaczy. Na Nowy Rok 1931 przygotował niespodziankę - koncert organowy.

Firma Welte&Sons zbudowała na potrzeby radia organy - Welte-Funkorgel. 2000 rur, trzy klawiatury, każda po 61 klawiszy i pedał na 30 klawiszy. Był to taki rodzaj instrumentu na którym można było zagrać każdy rodzaj muzyki i tę sakralną i tę rozrywkową.



Wirtuozem Funkogel od 1 stycznia 1930 roku, łącznie z wojną był Gerhard Gregor. Mistrz i organy byli nierozłączni do lat sześćdziesiątych. Co najmniej raz w tygodniu emitowano 15-minutowy programu na żywo "Gerhard Gregor z Funkorgel". Był to jeden z najpopularniejszych programów muzycznych w stacji, w Hamburgu. Mistrz zmarł w 1981 roku ale instrument jest nadal sprawny i świetnie prezentuje się na koncertach.

Hamburg, Rothenbaumchaussee 132, pod tym adresem 8 stycznia 1930 roku odbył się koncert inauguracyjny nowej siedziby Norag Funkhaus. 6000 metrów kwadratowych powierzchni z salą do nagrań i koncertów w samym centrum: 18 metrów długości, 19 metrów szerokości i 10 metrów wysokości, ruchome ściany, co pozwoliło osiągnąć odpowiednią akustykę. Miejsca orkiestry podnoszone i opuszczane hydraulicznie.

Dookoła głównego budynku szereg pomniejszych pomieszczeń przeznaczonych do kameralnej i akustycznej pracy.Własne zasilanie, regulacja temperatury i powietrza, a także rozbudowana sieć anten i kabli. No i ciekawostka - zegar na wieży radiowej. Tarcza o średnicy dwóch metrów była podświetlana. Miał swój niezależny system. Norag mógł teraz puścić w świat swój własny sygnał czasu.

Na otwarcie tej nowoczesnej siedziby przygotowano trzy utwory Johannesa Brahmsa. Całość nazwano “Koncertem Europejskim”, a to dlatego, że transmisja odbierana była w Bazylei, Belgradzie, Bernie, Budapeszcie, Lozannie, Pradze, Warszawie i Wiedniu.

Dzięki nowoczesnej bazie i programom na bardzo wysokim poziomie stacja szybko zdobyła kolejne rynki Europy. Niestety kryzys gospodarczy, który dotarł do Niemiec, zrobił swoje. Polityka wdarła się do radia. Rok 1932 przyniósł znacjonalizowanie przez rząd Trzeciej Rzeszy prawie wszystkiego.

Koniec z Norag. Tu nadaje Reichssender Hamburg

19 stycznia 1933 roku Norag jako nazwa przestał istnieć. Powstaje spółka Norddeutsche Rundfunk GmbH (Nordfunk) a na budynku przy Rothenbaumchaussee powiewają flagi ze swastyką. W tym samym roku, 28 czerwca odchodzi, Hans Bodenstedt. A potem wielu "nierzetelnych" pracowników zostanie zwolnionych. Żydzi zostaną wykluczeni z pracy programowej.

Już od kwietnia pracował w stacji jako dyrektor handlowy Gustav Grupe. Po odejściu Bodenstedta obejmuje stanowisko redaktora naczelnego, a od września 1934 awansuje na dyrektora całej stacji. Był bankowcem, politykiem i członkiem NSDAP, o pracy w radio nie bardzo miał pojęcie. Dano mu więc z ramienia partii współpracowników, którzy go wspierali, a nazwę stacji zmieniono na Reichssender Hamburg i wcielono do Großdeutscher Rundfunk. Taki stan rzeczy utrzymał się do końca wojny.

Norag dbał szczególnie o kulturę, folklor i język obszaru na który docierał. Reichssender Hamburg stawiał na narodowość. Programy regionalne były trywializowanie i ściągane do stereotypów. Trzecia Rzesza postawiła na masowe radio i nadawanie ale pod kątem wygodnym dla siebie. Zaczęto produkcję małych, tanich odbiorników, aby każdy Niemiec mógł słuchać przywódcy. Już pod koniec 1932 roku było na rynku zarejestrowanych 4,3 miliona abonentów radiowych. Ale program, który nafaszerowany był propagandą, przemówieniami i polityką nie wzbudzał entuzjazmu słuchaczy. Dlatego też Joseph Goebbels, Minister ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy, nakazał w trybie natychmiastowym urozmaicić programy muzyczne.

Nordfunk, mimo ogólnokrajowych zaleceń i programów, starał się dorzucić coś swojego. Tak było z programem "Stunde der Nation" (Godzina Narodu). W jego ramach przygotowano prezentację swojego regionu: "Schleswig-Holstein meerumschlungen" czy "Mecklenburg - niemiecki krajobraz". Jednak naciski centralne były duże i już wkrótce Hamburg nadawał to, co wszyscy - Reichsprogramm. Ekipa przy Rothenbaumchaussee zmalała do 40 osób.

9 czerwca 1940 roku stacja nadała audycję „Great German Radio”, w ramach której muzycy zagrali na żywo Wunschkonzerts czyli koncert dla Wermachtu. Była to cykliczna forma od 1936 roku. Polegała na zbieraniu datków od społeczeństwa na rzecz wojskowych i zamówieniu koncertu na ich cześć w różnych stacjach radiowych. Utwory które grano, wybierane były przez rodziny żołnierzy Wehrmachtu. Koncertów odbyło się łącznie 14 i zebrano 238 000 marek.

Pierwsza stacja aliantów. Radio NWDR

W ostatnich dniach wojny kolejne stacje radiowe, jedna po drugiej przestawały nadawać. 3 maja 1945 roku gubernator Hamburga Karl Kaufmann ogłosił na falach eteru zaprzestanie działalności Nordfunk i rychłego wejścia do miasta wojsk brytyjskich. Tak też się stało. Brytyjczycy zajęli Hamburg 4 maja 1945 roku. Funkhaus był nieuszkodzony, wszystko w nim działało. O 10.00 rano żołnierze brytyjscy wkroczyli do budynku a o 19.00 w eter popłynęły dźwięki hymnu brytyjskiego i głos spikera: “Tu radio Hamburg, stacja alianckiego rządu wojskowego”.

Hamburg jako pierwszy po wojnie wznowił nadawanie programów radiowych. 26 września 1945 roku rusza nadajnik w Kolonii a stacja przyjmuje nowa nazwę Nordwestdeutscher Rundfunk - NWDR. Z wiadomych powodów nie można było nadawać własnego programu. Emituje się zatem komunikaty wojskowe i informacje dla ludności w kilku językach. Są transmisje z Radia Luxemburg i niemieckojęzycznej sekcji BBC. Anglicy nie są tak zaborczy jak naziści i już 12 lipca ruszają pierwsze próby Orkiestry Symfonicznej założonej przez Jacka Bornoffa, majora brytyjskiej armii.

1 listopada 1945 roku, pod batutą Hansa Schmidta-Isserstedta, swój pierwszy koncert zagrała Orkiestra Symfoniczna NWDR. Pierwsze miesiące powojenne dla niemieckich radiowców nie były łatwe. Wedle umowy amerykańsko-angielskiej zakazana była jakakolwiek ich działalność w mediach. Jednak krok po kroku Anglicy dopuszczali personel niemiecki do współpracy. 20 listopada 1945, po szkoleniach, ruszyły też audycje przygotowywane przez Niemców. Pod czujnym okiem Waltera Everitta i Ralpha Postena, brytyjskich opiekunów, zaczęły powstawać programy edukacyjne, kulturalne i rozrywkowe a nawet informacyjne.

Te ostatnie były mocno ocenzurowane. 2 maja 1946 roku w sekcji muzycznej, za którą odpowiadał dyrygent orkiestry Hans Schmidt-Isserstedt, powstaje chór a 1 października nadane zostaje “Echo dnia” - codzienny program informacyjny, przygotowywany na przemian ze stacją WDR (radio regionu zachodniego).

Początki radio-feature i szkoła radiowa

Jednym z pierwszych dziennikarzy niemieckich, który zasiadł przed mikrofonami NWDR był Axel Eggebrecht. Należał do założycieli powojennego Northwest German Broadcasting Corporation, której głównym dyrektorem był Hugh Carleton Greene, brytyjski dziennikarz. Eggebrecht zaliczany był do prekursorów radia-feature, które narodziło się po 1945 roku. Była to forma łącząca w sobie elementy słuchowiska, dokumentu i reportażu. Pisał wiersze, powieści, słuchowiska.

W tym samym czasie pracę w hamburskiej stacji rozpoczął Peter von Zahn. Po pierwszych pracach komentatora został redaktorem działu talks&features (rozmowy i prezentacje), który z czasem został przekształcony w Hauptabteilung Wort (dział słów). Zahn miał też swój piętnastominutowy program informacyjny Von Rhein und Ruhr. Popadał w ciągłe konflikty z dyrekcją z powodu swoich prowokacyjnych wypowiedzi. Wysłano go więc za granicę. Został jednym z pierwszych korespondentów radiowych w USA.

Eggebrecht i Zahn byli dziennikarzami jeszcze przedwojennymi, a nowemu radiu potrzebna była też nowa krew. Northwest German Broadcasting Corporation, nadrzędna władza NWDR i kilku innych stacji, oczywiście jeszcze pod zarządem Brytyjczyków, w styczniu 1947 roku powołuje do życia Szkołę Radiową w Hamburgu. Młody narybek na pierwszym kursie uczy się od najlepszych i szybko staje przed mikrofonami radia. Jedni, jak Gerd Ruge, zostają korespondentami, inni - jak Wolfgang Jäger - kontynuują pracę starszych kolegów przejmując ich programy (“Echo dnia”).

Już w lipcu 1946 roku w NWDR pracowało 288 osób z czego 111 to były kobiety. Większość z nich była pracownikami administracji, ale i dziennikarki, choć w mniejszości, też były. Hilde Stallmach, Helga Norden i Helga Boddin radziły sobie całkiem nieźle w gronie kolegów. Były korespondentami, prowadziły własne programy, działały na rzecz kobiet. Znakomicie poradziła sobie w tych trudnych czasach Julia Nusseck - ekonomistka z doktoratem. Pracowała w dziale biznesu. Zaczynała jako zwykła redaktorka ale szybko awansowała na kierownicze stanowisko.

Pierwsza licencja publicznego nadawcy. NWDR będzie telewizją

Radio Hamburg rozrastało się bardzo szybko. Wracali starzy, przedwojenni dziennikarze, wdrażali się nowi - młodzi. Brytyjski dyrektor generalny Hugh Carleton Greene dążył do jak najszybszego oddania radia w ręce Niemców. Początki jego pracy w Hamburgu nie były łatwe. Mimo ostrej krytyki postawił swoje radio na pierwszym miejscu wśród wszystkich niemieckich stacji nadawczych. 2 listopada 1947 roku uruchamia nadawanie nocnych audycji. Ale to co najważniejsze - doprowadza do otrzymania przez NWDR licencji, przez co stacja staje się pierwszym publicznym nadawcą w Niemczech.

Dekret wojskowy 118 reguluje wszystkie możliwe przepisy pracy, łącznie z systemem podziału władzy i kontroli. 30 grudnia 1947 roku dokument założycielski "Statut NWDR" został uroczyście podpisany przez Christophera Steela, doradcę politycznego gubernatora wojskowego i Wilhelma Kiesselbacha, przewodniczącego Głównego Komitetu NWDR. Uroczystość przekazania Statutu odbyła się w Wielkiej Sali Funkhaus, przy dźwiękach utworów Mozarta, które grała orkiestra kameralna. Green stał się automatycznie pierwszym dyrektorem generalnym całej korporacji, a data 1 stycznia 1948 roku traktowana jest jako rocznicowa.

15 listopada 1948 roku cała władza stacji zostaje przekazana na ręce Adolfa Greeme. Jest on pierwszym niemieckim dyrektorem generalnym NWDR. Obejmuje nie tylko stacje radiowe ale też telewizyjne bo 13 sierpnia 1948 roku w porozumieniu z brytyjskim rządem wojskowym zapadła decyzja o powstaniu stacji telewizyjnej NWDR. Brytyjczycy osiągnęli swój cel, przekazali stację właścicielom. Mogą wracać do domu.

Nowy rok 1949 i nowe wyzwania. Tym razem już bez Brytyjczyków. Stacja ma 3,5 miliona zarejestrowanych słuchaczy a radio Hamburg nowego dyrektora naczelnego - Herberta Blanka, który zastępuje Eberharda Schütza. Dyrektor naczelny nie bardzo dogaduje się z dyrektorem generalnym. Są w ciągłym konflikcie. Nominacja Blanka natomiast wzbudza sprzeciw zespołu. W ramach protestu kilku dziennikarzy, z Axelem Eggebrecht na czele, opuszcza stację.

Powstaje ARD, a NWDR eksperymentuje

Mimo utarczek i niepokojów Grimme, który ma poparcie partyjne, uruchamia 1 maja studio w Düsseldorfie, pod dyrekcją Petera von Zahna. Ruszają też pierwsze programy eksperymentalne VHF. NWDR dostaje monopol na produkcję i dystrybucję programów nadawczych w swoim regionie. 19 sierpnia ulega zatem poprawkom statut stacji. Rok 1950 przyniósł kolejne uruchamiane stacje nadawcze: Oldenburg i Flensburgu. Kolonia, Hamburg i Hanower zaczynają nadawać regularne programy FM a 12 lipca telewizja NWDR po raz pierwszy przesyła obraz.

Do historii przeszedł dzień 9 czerwca 1950 roku. Wtedy to powstaje Stowarzyszenie Nadawców Niemiec (ARD). Członkami są stacje:

• NWDR - stacja obejmująca zasięgiem północno-zachodnią część Niemiec,
• SWF - stacja nadająca w Nadrenii-Palatynacie i południowej Badenia-Wirtembergii,
• BR - stacja bawarska,
• SDR - stacja Badenii-Wirtembergii,
• HR Radio - Frankfurt i okolice,
• RB Radio Bremen.

Lata 1950-1955 to czas stabilizacji stacji i jej programów zarówno radiowych jak i raczkującej telewizji. Na falach eteru z nowości pojawia się muzyka współczesna. Słuchaczom przybliża ją Herbert Hübner - dyrektor artystyczny stacji a cykl nazywa się ”Nowe Dzieło”. Kompozytorzy, muzycy, ich utwory i rozmowy o tym co jeszcze nieznane. Werner Baecker był twórcą i prezenterem programu "Zwischen Hamburg und Haiti" (Między Hamburgiem a Haiti). Był to program na wesoło o podróżach i marzeniach. Często zapraszani byli do studia ludzie z pierwszych stron gazet: aktorzy, muzycy, pisarze. Emitowany był zawsze w niedzielny poranek. Po Baeckerze prowadzenie programu przejęła Ursula Klamroth, która po latach przeniosła go do telewizji. Zadbano też o młodych słuchaczy . Specjalnie dla nich powstał program “Wieczór dla młodych słuchaczy” (muzyka, film, problemy młodzieży). Nadawany był od 7 maja 1954 roku aż po lata dziewięćdziesiąte.

Program z muzyką współczesną został przyjęty przez słuchaczy z aprobatą. Dyrekcja poszła za ciosem i 19 stycznia 1954 roku rusza prezentacja muzyki starej w programie "Das Alte Werk". Od tego czasu systematycznie spotykali się ze słuchaczami muzycy i ich wiekowe, czasami dziwnie brzmiące instrumenty. Do częstych gości w studio należeli Trevor Pinnock - angielski dyrygent i klawesynista oraz Ton Koopman - holenderski dyrygent. Ten program także z czasem zagościł w telewizji i zadomowił się po dziś dzień. Wszystkie rozgłośnie radiowe NWDR radziły sobie bardzo dobrze. Doceniane były i przez słuchaczy i przez władze. Coraz głośniej też słychać było o drugiej sferze życia stacji.O swoje miejsce zaczęła upominać się telewizja.

Od lipca 1950 roku NWDR systematycznie wdraża eksperymentalne programy telewizyjne z Hamburga. Nad wszystkim czuwa nowy dyrektor stacji Willy Tröster. W kwietniu 1951 roku prezent dostają najmłodsi widzowie. Program dla nich przygotowała Ilse Obrig. Czytanie książeczek, śpiewanie piosenek i propozycja zabaw zręcznościowych, czyli “Lekcja dla dzieci”. 1 października uruchomiona została, w Berlinie, druga stacja telewizyjna.

Latem, 11 sierpnia 1952 roku wyemitowano eksperymentalny program, spektakl telewizyjny "Inspektor Tondi" Siegfrieda Lenza, a koniec roku przynosi regularne transmisje telewizyjne. W Boże Narodzenie 1952 roku ze studia umieszczonego w bunkrze w dzielnicy Hamburga - Heiligengeistfeld nadany zostaje program inauguracyjny - wiadomości "Tagesschau". Nadawany będzie teraz trzy razy w tygodniu.

Abonament? Tylko 5 marek miesięcznie

Telewizja niestety jest instytucją o wiele droższą w utrzymaniu niż radio. Dlatego też od roku 1953 wprowadzony został abonament - 5 marek na miesiąc. Do ciekawostek telewizyjnych tamtych lat zaliczyć można program kulinarny "Bitte bei ten Minuten zur Tisch" (Za dziesięć minut proszę do stołu). Program prowadził Clemens Wilmenrod. Nie był kucharzem ale aktorem. To on ponoć wymyślił takie potrawy jak: tost hawajski, arabskie mięso jeźdźca i nadziewaną truskawkę. On też upowszechnił indyka jako świąteczną potrawę.

Telewizja NWDR rozwijała swoje podwoje w szybkim tempie. Przybywało programów, czasu antenowego i ludzi. Kilka zamiejscowych stacji, w tym berlińska, usamodzielniły się. Oprócz transmisji z teatrów czy opery powstają spektakle na miejscu w studiach. Rodzi się też pierwszy serial "Nasi sąsiedzi dziś wieczorem". Zarząd ARD nawiązuje współpracę z europejskimi przedstawicielami firm nadawczych, co owocuje bezpośrednią transmisją w 1953 roku z koronacji królowej Elżbiety II, zaś zgoda na transmisję katolickiej mszy wywołała ostrą dyskusję zarówno jednej, jak i drugiej strony.

Od 1 sierpnia 1953 roku dział telewizji ma nowe władze. Klaus Besser, wcześniej szef tygodnika "Welt am Sonntag", zostaje redaktorem naczelnym a Heinz von Plato dyrektorem programowym. To oni wprowadzają firmę w kolejne etapy zmian. 1 listopada 1954 roku powołano wspólną redakcję publicznych telewizyjnych nadawców z całego terenu Niemiec Zachodnich, pod nazwą Arbeitsgemeinschaft der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland (ARD) i rozpoczęto nadawanie programu telewizyjnego na teren całego RFN. Pierwszy wspólny program nazwano Das Erste. Nazwa ARD, która powstała 1950 roku, pozostała ale zakres działalności i obowiązków powiększył się nie wymiernie. Była to zupełnie nowa instytucja a tylko NWDR miało już 100 000 abonentów.

NWDR się dzieli. Powstaje NDR

Rok 1955, oprócz codziennych działań przyniósł szereg prac związanych z przygotowaniem do kolejnych zmian i w telewizji i w radio:

• 16 lutego landy Dolnej Saksonii, Szlezwika-Holsztyna i Hansa Hamburg zawarły postanowienie o powstaniu Norddeutscher Rundfunk (NDR)
• 23 lipca powstaje konstytucja Rady Radiofonii i Telewizji NDR. Prezesem rady zostaje Wilhelm Kopf
• 23 września wchodzi w życie Traktat Państwowy o likwidacji i reorganizacji nadawania NWDR

Kolejny rok od pierwszego dnia stycznia, obfituje w nowości na wszystkich frontach. Dawne NWDR rozpada się na dwie stacje NDR - Norddeutscher Rundfunk, z siedzibą w Hamburgu i WDR - Westdeutscher Rundfunk, z siedzibą w Kolonii. Obie stacje należą do powstałego 1 kwietnia 1956 roku Stowarzyszenia Nadawców Północno-Zachodnio-Niemieckich (NWRV) i jako osobne stacje uwzględnione są w ARD.

NDR jako już osobna marka zaczyna nowy etap swojej działalności. Dyrektorem generalnym całej stacji zostaje Walter Hilpert. Pracował w hamburskim radio od zakończenia wojny, przechodząc przez poszczególne szczeble kariery. Działem radiowym zarządza Ernst Schnabel a potem Hans Arnold. Telewizją tymczasowo kieruje Georg Hubrich. Dyrekcja wprowadza własne audycje radiowe i swój dźwiękowy znak rozpoznawczy. Telewizja na samodzielność musi jeszcze poczekać. Ale stacja pracuje w obydwóch dziedzinach pełną parą. Jeszcze 1 stycznia w życie wchodzi statut NDR, a na koniec roku 1956 przygotowano rozruch trzeciego programu radiowego (ogólnokrajowy i regionalny już są). Obydwie nowo powstałe telewizję przeprowadzają próby do emisji regionalnych.

Druga połowa lat pięćdziesiątych to szczyt radia edukacyjnego i kulturalnego. Szczególnie zasłużył się na tym polu Heinz Schwitzke. Od listopada 1951 do czerwca 1971 roku prowadził dział literacki i audycję “Radio gra. Dramaturgia i historia”. Zwracał dużą uwagę na słowo i formy wypowiadania. Podobnie pracował Jürgen Eggebrecht. W audycji “Kultura słowa” poruszał tematy kultury, książek, spektakli. Podobnie jak Schwitzke zwracał uwagę na formę wypowiedzi.

Nadal królowała w eterze muzyka. Radio miało swoją orkiestrę symfoniczną ale prezentowały się też zespoły z muzyką lekką chociażby orkiestra "Harry Hermanna". Do szczególnego grona słuchaczy należała młodzież. Tej sprawie oddał serce Franz Reinholz, który zgromadził zespół zapaleńców organizując tzw. radio szkolne. Najpopularniejszym programem był cykl słuchowisk "Neues aus Waldhagen" (Wiadomości z Waldhagen). W 300 odcinkach na przestrzeni trzydziestu lat poruszał w sposób prosty i dowcipny tematy codziennego życia mieszkańców miasteczka Waldhagen. Program był przeznaczony dla najmłodszych słuchaczy 4-6 lat.

Inny pomysł, tym razem na młodzież, miał Wolfgang Jäger. W programie "Der Abend für junge Hörer" (Wieczór młodych słuchaczy) prezentował słuchowiska, muzykę młodzieżową, dyskusje i wywiady z młodymi słuchaczami. Ruszył też wyczekiwany program trzeci. W pierwszej fazie tylko przez godzinę, ale to tu można było posłuchać dawnej historii Niemiec i tej z okresu Trzeciej Rzeszy. W lata sześćdziesiąte stacja radiowa wchodzi odważnym krokiem.

Pierwszy milion telewidzów. Domagają się sportu

Trochę z tyłu za radiem zostawała telewizja ale może dlatego, że nie można było podejmować decyzji regionalnie.Miało to się niedługo zmienić. Das Erste jeden wspólny kanał dla wszystkich stacji dość szybko nabierał kolorów. Główne studio jest w Hamburgu i nadaje na całe Niemcy. Kolejne stacje rosną jak grzyby po deszczu, ot choćby jak ta radiowo-telewizyjna w Steinkimmen koło Delmenhorst. Audycji przybywa i widzów przybywa. Jest ich już milion.

Program telewizyjny w tym czasie to dwanaście audycji, a w kinach nie ma nic ciekawego. Szefowie stacji postanawiają jak najszybciej zapełnić tę lukę. 28 stycznia 1957 roku rusza "Panorama - o czym mówisz, o czym powinieneś porozmawiać". Jej twórcą jest redaktor naczelny dziennika Zeit Josef Müller-Marein. Pojawia się coraz więcej próśb widzów o sport. Powstaje zatem dział sportowy. Jego szefem zostaje Horst Seifart. Tu swoją karierę dziennikarza sportowego zaczynał też Jörg Wontorra. Telewizja nie mogła też zignorować innej grupy widzów - melomanów. Radio miało swoje orkiestry, koncerty… Od 1 maja 1957 pracę jako szef do spraw muzycznych podejmuje kompozytor Rolf Liebermann.

NDR ma aspiracje do własnych produkcji. Rüdiger Proske ma pomysł i dostaje na niego zgodę góry. Zostaje kierownikiem działu regionalnego. Zatrudnia 50 osób, w tym ekipę kamerzystów pod kierunkiem Rudolfa Dumont du Voitel. Pierwszym własnym regionalnym programem jest “Nordschau”, nadawany od poniedziałku do soboty od 19:15 do 19:45 i w niedzielę o 19:30, pomiędzy programami ogólnokrajowymi. W ramach tych półgodzinnych wejść antenowych prezentowany będzie sport, satyra, kultura.

Na inaugurację, 1 grudnia 1957 roku, wystartował program sportowy "Sportschau der Nordschau". Pierwszym gościem był lekkoatleta Manfred Germar. W tamtych latach nie było jeszcze szaleństwa piłki nożnej, toteż w programie gościły różne, nawet dziwaczne dyscypliny sportu.

Tydzień później 7 grudnia Werner Baecker zaprezentował “Aktuelle Schaubude”. Pomysł przywiózł zza oceanu i był to strzał w dziesiątkę. Podobnie jak w amerykańskim "Today`s Show" wszystko rozgrywa się w salonie samochodowym. Ten w Hamburgu był przy Dammtorstraße . Zainstalowano tu szklane studio, gdzie prowadzący podejmował gości: gwiazdy kina i estrady. Widzowie podziwiali wszystko zza szyb studia. Mogli nawet stać na ulicy, przed wystawą salonu.

Własne studia produkcyjne. Będą seriale i pojawia się kolor

“Nordschau” jako program regionalny szybko stał się popularny nie tylko na północy kraju. Rüdiger Proske ma ambicje sięgające trochę więcej niż jeden program. Szybko pojawiają się wiadomości regionalne. Powstają nowe studia telewizyjne (Hanower, Kilonia). Podpisana zostaje umowa pomiędzy NDR a Real Film GmbH na budowę hali przeznaczonej dla telewizji w Hamburgu. Finał tej umowy ma miejsce na początku 1960 roku, a już w październiku powstaje pierwsza produkcja filmowa w “Studio Hamburg”. Od tej pory to tu będą powstawać seriale, filmy fabularne i teatry telewizji.

Tego też roku odbywają się w Hanowerze targi techniczne. NDR prezentuje drugi program telewizyjny, który jest już w fazie przygotowań. Tymczasem studio regionalne chce pokazać swoje możliwości. W ramach “Nordschau” 16 grudnia 1960 roku przeprowadzono na żywo transmisję z nowo otworzonego studia telewizyjnego w Hanowerze. Powstało ono na terenie stacji radiowej nad jeziorem Maschsee. Rozwój techniki posuwa się tak szybko, że co chwilę nowe wynalazki pojawiają się w NDR. W najbliższej dekadzie zacznie funkcjonować kolorowy obraz, bezpośrednie transmisje nadawane będą z najdziwniejszych miejsc świata. Loty w kosmos już nie będa nikogo dziwić. Transmisje przez ocean okażą się codziennością. Radio północnoniemieckie spokojniej reaguje na nowinki techniczne. Stara się postawić na jakość. 31 marca 1961 rozwiązana zostaje stowarzyszenie NWRV. NDR i WDR stają się niezależne. Daje to większe możliwości, zwłaszcza w telewizji ale ARD nadal ma kontrolę.

Stacja rozwija się i poszerza swój zasięg. Radio z telewizją łączą siły w newralgicznych momentach, nie tylko tych które dotyczą Niemiec ale i całego świata. Rok 1961 był pod tym względem wyjątkowy. W czerwcu - wizyta prezydenta Johna Fitzgeralda Kennedy’ego, a w listopadzie jego śmierć. Sierpień tamtego roku postawił w stan pogotowia chyba wszystkich. Blokada Berlina Zachodniego i budowa Muru Berlińskiego spowodowała nie lada zamieszanie.W mediach wrzało jak w ulu. Wiadomości napływały ze wszystkich stron. W Tagesschau nie nadążą z przekazywaniem informacji.

Kariera Tagesschau

Ten program, który istnieje od 1953 roku do dziś, jest przykładem rozwoju nie tylko jako sam program ale techniki i technologii, która wkracza w codzienność mediów. Do 1958 roku funkcjonował jako zbiór krótkich informacji filmowych dotyczących Niemiec. Najpierw trzy razy w tygodniu, potem od poniedziałku do soboty. Kiedy nastała era Eurowizji, wiadomości były nadawane i w niedzielę ale dalej jako kroniki filmowe. Dopiero 2 marca 1959 roku Karl-Heinz Köpcke zaistniał jako pierwszy prezenter i komentator.

W 1960 roku uruchomiono przy Tagesschau studio pogody. Mapa, jaką pokazano była z 1937 roku. Podniosła się wrzawa ale mapy nie zmieniono. Każdy dziennik, jeszcze filmowy, rozpoczynał się gongiem, zamienionym w latach sześćdziesiątych na krótki utwór, fragment Hammond Fantasy kompozycji Hansa Carste`a i zaaranżowany przez Rudolfa Kühna a zagrany przez orkiestrę radiową NDR. Na tle muzyki rozbrzmiewał głos:„Hier ist das Erste Deutsche Fernsehen mit der Tagesschau” co można przetłumaczyć: To jest Pierwszy Program Telewizji Niemieckiej z Tagesschau. Przez lata to jedno zdanie wypowiadał każdy szef redakcji.

Dopiero w 2014 ten zwyczaj odszedł w niepamięć. Ident nagrała aktorka Claudia Urbschat-Mingues dodając nazwisko prowadzącego. Motyw muzyczny jest niezmiennie ten sam choć już w kolejnej aranżacji. 29 marca 1970 roku dziennik wyemitowany został w kolorze i wtedy też zmieniono granice Niemiec na mapie pogody. Od stycznia 1972 roku zaczęto wykorzystywać w studio tzw. niebieski ekran-blue box.

Dopiero 16 czerwca 1976 roku o godzinie 16:00, po raz pierwszy wiadomości Tagesschau zostały na wizji przeczytane przez prezentera a właściwie przez prezenterkę. Była to Dagmar Berghoff. Robiła to codziennie aż do 31 grudnia 1999. Z okazji 40 rocznicy tego wydarzenia, 16 czerwca 2016 roku, w ramach programu Tages Tagesthemen Dagmar Berghoff ponownie przeczytała wiadomości na wizji.

Dziennik w tamtych latach emitowany był w godzinach porannych, o 16:00 i główne wydanie wieczorne o 20:00, które od stycznia 1978 roku trwało już 30 minut. W nim w październiku 1985 roku pojawiło się w programie dwóch prowadzących: Hans Joachim Friedrichs i Ulrike Wolf i tak już pozostało.

Od 1992 roku Tagesschau nadawany jest co pół godziny w ramach pasma porannej telewizji śniadaniowej ARD. W 1997 roku obok głównego wydania o 20:00 pojawiły się wejścia o 12:00, 14:00, 15:00 i 17:00, a od 2001 roku najnowsze wydarzenia można było śledzić także o 2:30 i 4:45. Dziś nadaje praktycznie 24 godziny na dobę. Tagesschau jest również serwisem informacyjnym kanału tagesschau24. Od momentu pierwszego prowadzącego nie wolno było nic powiedzieć od siebie. Stacja miała być obiektywna w każdym calu. Dopiero w 2012 roku zezwolono prezenterom powitać i pożegnać widzów własnymi słowami. Od 11 kwietnia 2016 roku program nadawany jest z nowego, nowoczesnego studia a ogląda go prawie 10 milionów widzów. Jest historią NDR.

Radio w odwrocie? Kurs dziennikarstwa w eterze

Stacja może pochwalić się “wiekowymi “programami i w radiu i w telewizji. Ale lata sześćdziesiąte dla samego radia nie były zbyt dobre. Ta sekcja przeżywa kryzys.Telewizja wkraczała w świat medialny bardzo agresywnie. Wielu dziennikarzy porzuca radio dla studia telewizyjnego. Zastanawiano się co zrobić aby zachęcić młody narybek do pracy przy mikrofonie. Z pomocą przyszedł Axel Eggebrecht. Pisarz i publicysta, który pomagał kształcić kadry do NWD.

1 kwietnia zapada decyzja, a w maju 1963 roku na falach eteru zaczyna się kurs dla młodych adeptów dziennikarstwa Junior Studio. Przez sześć miesięcy, co tydzień, przez godzinę uczyli się pracy radiowca. Od pisania tekstów do prezentacji przed mikrofonem. Zajęcia, choć w eterze, odbywały się w różnych redakcjach. Tematami zajęć były głównie sprawy społeczne: problemy hiszpańskich gastarbeiterów, sprawy etniczne polsko-niemieckie czy dojazdy ze wsi do miasta. Autorzy sami pisali i czytali swoje teksty a wszystko odbywało się na żywo, zdarzało się więc czasami, że Eggebrecht ingerował zadając pytania. Prowokował w ten sposób dyskusję na antenie.

Ów kurs cieszył się dużym powodzeniem i miał bardzo dobrą opinię wśród starszych dziennikarzy, a prasa pisała o nim w samych superlatywach. Adepci w studio otrzymali certyfikaty, a ci przed radioodbiornikami zyskiwali coś dla siebie i mogli uczestniczyć w kolejnych zajęciach. Do grona abiturientów pierwszego szkolenia należała między innymi Charlotte Drews-Bernstein. Po ukończeniu kursu otrzymała pracę w radiu szkolnym NDR jako scenarzystka.Po latach została też reżyserem radiowym i wydawcą książek audio. Jej kolega Baldur Filoda został prezenterem programu “Klub five o’clock”. Junior Studio stało się sztandarową audycją NDR. Przy ARD powstała komisja, która opracowała wytyczne systematycznej pracy z młodzieżą. Od 1 października 1981 staż programowy jest częścią oferty szkoleniowej stacji. Axel Eggebrecht prowadził zajęcia do 1971 roku. Jego następcą został Fritz Raab - pisarz i redaktor radiowy NDR.

Młodzież chce muzyki. Więc ją dostaje

Nie każdy chciał zostać radiowcem ale prawie każdy młody człowiek chciał posłuchać muzyki i potańczyć. Chociaż NDR od lat prezentował program “Wieczór dla młodych słuchaczy” to było za mało. Pirackie “Radio Luxembourg” nadawało muzykę zza oceanu i Wielkiej Brytanii. Niemiecka młodzież domaga się muzyki i programów dla siebie. 2 grudnia 1969 roku startuje wspomniany “Klub Five O’clock”. Nie jest to program tylko muzyczny choć muzyki jest najwięcej.

Przeboje, hity, teksty piosenek ale też podpowiedzi co zabrać jadąc autostopem, jak jeździć bezpiecznie na motorze, albo że właśnie jest rocznica wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie. Spotkania odbywały się codziennie i codziennie inny prezenter je prowadził, przez co każde spotkanie było inne i miało swój niepowtarzalny styl:

• W poniedziałek witał młodych słuchaczy Henning Venske,
• we wtorek Rainer Wulff,
• środy należały do Moniki Jetter
• czwartki i piątki do Wolfganga Bomboscha,
• a niedzielne audycje prowadził Baldur Filoda.

Odpowiedzialny za tę sekcję był Wolfgang Bombosch. Nawiązał kontakt z zagranicznymi stacjami i czwartkowe programy poświęcone były gustom i zainteresowaniom młodzieży w innych krajach. Wśród zaprzyjaźnionych obcych stacji były:

• ORTF (Studio Strasbourg) we Francji,
• niemiecka sekcja BBC w Londynie,
• Polskie Radio Warszawa
• i Węgierskie Radio w Budapeszcie.

Niemiecka młodzież słuchała więc też muzyki zza żelaznej kurtyny. Program pobił wszelkie rekordy. Co miesiąc do redakcji przychodziło setki listów. W grupie 4500 badanych osób, w wieku 16-24 lata, 70% to słuchacze “Klubu”. Redakcja powołała komisję weryfikacyjną utworów przesyłanych przez słuchaczy (tygodniowo średnio 150 kaset). Program przetrwał dekady.

Sportowe wyzwanie i nowe technologie

W lata siedemdziesiąte NDR wkracza mając trzy programy telewizyjne. Jeszcze w 1965 rusza emisja trzeciego programu. Jest inny niż dwa poprzednie. Skupia się na programach edukacyjnych i instruktażowych, audycjach dotyczących literatury i języków, nauki i technologii, biznesu i spraw społecznych. Widzowie już kilka lat bawią się przed ekranami telewizorów w różnych konkursach, teleturniejach i quizach. Słuchacze radia mogą też wybierać w trzech programach, a jeden nawet w stereo. Nowo powołani dyrektorzy, radia Franz Reinholz i telewizji Dietrich Schwarzkopf mają przed sobą nie lada wyzwania. Dobrze się spisali podczas Mistrzostw Świata w piłce nożnej, w lipcu i sierpniu 1966 roku. 13 bezpośrednich transmisji, relacje, przekazy, spotkania. NDR był patronem zawodów. Ale muszą przygotować się do Olimpiady w Monachium w 1972 roku . ARD i ZDF powołują komisję, gdzie ustalają plan działania. Za sprawy techniczne przekazów odpowiadać będzie Hans Rindfleisch z NRD.

Zanim jednak dojdzie do spotkania sportowców, stacja zadbała o kierowców. 27 czerwca 1970 roku startuje Verkehrs Studio czyli: co się dzieje na drogach, gdzie są korki i objazdy. Redaktorzy Egon Schätzle i Alfred Max Dörfler dbają o podróżujących drogami. Telewizja zaś, która często korzysta ze “Studia Hamburg” kręcąc filmy dla swoich “dorosłych” potrzeb, przygotowała prezent dla milusińskich. 8 stycznia 1973 roku na pierwszym i trzecim programie ze studia filmowego nadano transmisję z “Ulicy Sezamkowej”.

Na wysokości zadania staje stacja na przełomie lipca i sierpnia 1972 roku, podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium. Atak terrorystyczny sprawił,że na chwilę zapomniano o sporcie a zajęto się polityką. Ruszyły programy specjalne, robione na gorąco. Ale sprawy sportu nie zaniedbano. Radio nadawało od 6 rano do 24 w nocy. Transmisje telewizyjne były w kilku językach: angielski, francuski, hiszpański i niemiecki. Do tego oprawy muzyczne, reklamy. NDR odpowiadał bezpośrednio za przekaz zawodów żeglarskich na Fiordzie Kilońskim.

Lata siedemdziesiąte to nowe technologie. Telewizja wprowadza światłowody. Poprawia się odbiór nadawanych programów. Jednak we władzach ciągłe zmiany nie wróżą nic dobrego. Prawie cała dekada to roszady personalne, zmiany programowe w zależności kto staje u sterów.

Dyrektor artystyczny Martin Neuffer chciałby rozbudować programy regionalne NDR, tymczasem władze Szlezwik-Holsztynu zapowiadają wypowiedzenie traktatu z powodu niedotrzymania porozumienia. Wszelkie negocjacje nie dają efektu i sprawa ma swój koniec w sądzie a w NDR szykuje się strajk. Dopiero w sierpniu 1980 roku sprawy regionu uległy poprawie. W Kilonii podpisano nowy traktat o północno-niemieckiej radiofonii i telewizji pomiędzy landami Dolnej Saksonii, Szlezwiku-Holsztyna i Hamburga. Jednym z punktów tego porozumienia było zarządzenie, że Rada Dyrektorów traci prawo do wydawania poleceń w sprawach programowych i działa wyłącznie jako rada dyrektorów zarządu. Punktów porozumienia było sporo, od polityki do nazwisk niższego szczebla zarządzania włącznie. Napięcie opadło. Nastały lata osiemdziesiąte.

Koniec monopolu. Komercyjna konkurencja na horyzoncie

Sierpień 1980 roku przyniósł traktat trzech landów w sprawie radiowo-telewizyjnej ale każda ze stacji chciałaby na tym polu pokazać się jak najlepiej, we własnych programach. Bawarska BR na prośbę samych słuchaczy uruchamia program dla miłośników muzyki klasycznej Bayern 4 Klassik i zaczyna emitować własny program telewizyjny. SDR we Frankfurcie planuje otwarcie swojego studia a kilońskie WDR zmienia strukturę swoich programów radiowych. NDR czuwa i nie zasypuje gruszek w popiele. Mimo iż coraz więcej pojawia się rozgłośni komercyjnych, stacja próbuje przyciągnąć słuchaczy nowymi i atrakcyjnymi propozycjami. 31 maja 1980 roku u sterów stacji staje Friedrich Wilhelm Räuker.

Zadanie które przed nim postawiono nie było łatwe. Zdawał sobie sprawę, że zmienia się polityka nadawania i utrata monopolu NDR na rynku północnoniemieckim. Początek lat osiemdziesiątych przyniósł szybki rozwój telewizji satelitarnej i kablowej a nowy kanclerz Helmut Kohl otworzył szeroko drzwi prywatnym stacjom komercyjnym. Od stycznia 1984 roku rozpoczęła się era telewizji prywatnej. Jako pierwsza ruszyła RTLplus z Luksemburga. Obszar nadawania NDR nie był tak atakowany jak inne regiony Niemiec. Badania z 1988 roku wykazały, że z sieci kablowych i transmisji prywatnych stacji korzystało:

• 820 000 osób z 11,4 miliona wszystkich abonentów radiowotelewzyjnych
• w Hamburgu było to 13,7%
• w Szlezwiku-Holsztynie 16,9%
• w Dolnej Saksonii, 17,5%

Bardziej agresywne były prywatne stacje radiowe. Räuker, wykorzystując reformy wprowadzone przez nowy traktat, doprowadza do przekształcenia stacji regionalnych w publiczne. NDR Radio Niedersachsen, Welle Nord i Hamburg-Welle zaczęły pracować na swój rachunek nie likwidując wspólnych, starych pozycji, takich jak “Raporty dnia” czy “Echo dnia”. Przy okazji zmieniły się same struktury i nazwy trzech programów radiowych. Od 1 stycznia 1987 roku są to:

• NDR 1 - charakteryzuje się w większości oddzielnymi programami krajowymi dla Hamburga, Dolnej Saksonii i Szlezwiku-Holsztynu; Rozpoczyna nadawanie o 5:30, przez siedem dni w tygodniu
• NDR 2 - składa się głównie z bloków rozrywkowych, informacji kulturalno-społecznych i jako nowość wprowadza się tu reklamy, które będą emitowane w odstępach godzinnych, nie dłużej niż 5 minut, w czasie od 5:00 do 20:00
• NDR 3 - to program dla koneserów muzyki ze szczegółowymi informacjami kulturalnymi.
• NDR 4 - od 1 kwietnia 1989 przekształcony w NDR info

Telewizja NDR za czasów Räukera stawała się coraz bardziej samodzielna i regionalna. We wrześniu 1985 roku ukazały się po raz pierwszy programy "Hamburger Journal" ,"Hallo Niedersachsen" i "Schleswig-Holstein-Magazin". W godzinach 19:25 a 19:45, każda ze stacji pokazywała program przygotowany przez siebie. Czas własnych emisji wydłużał się, powstawały kolejne pozycje. Od 1 stycznia 1989 roku NDR miał już własny program przez 24 godziny, a spraw do omówienia było wiele. Nie tylko te ze świata jak awaria reaktora w Czarnobylu czy inwazja wojsk radzieckich w Afganistanie, ale też nowinki techniczne: pierwsze odtwarzacze CD czy komputer Commodore 64. Wszystkie te wiadomości z kraju, ze świata i z regionu już na stałe były w kolorze.

Skąd mors w logo?

Stacja nadawcza NDR w Lokstedt jest w pobliżu ZOO. Od 1978 roku nie tylko dzieci ale i dorośli widzowie są sympatykami tego miejsca a szczególnie Antje, przesympatycznej samicy morsa. Wychowana od małego przez opiekunkę przyzwyczaiła się do ludzi. Okazało się, że ma różne talenty: gra na harmonijce ustnej, jest akrobatką, a dzieciaki wprost kocha i zawsze na nie czeka i radośnie wita. Nieraz była bohaterką reportaży z ZOO ,kręconych przez jej fana Ivara Radovitza.

Na jednym ze spotkań z kolegami z BBC reporter pokazał nakręcony materiał z Antje. Zachwyceni Anglicy stwierdzili, że Niemcy powinni zrobić to, co w Metro Goldwyn Mayer. Oni mają lwa a NDR powinno mieć morsa. Radowitz przekazał tę informację dyrekcji a Friedrich Räuker uznał to za świetny pomysł. Od roku 1983 stacja NDR jako swoje logo uznała stylizowaną głowę morsa.

Dni Otwarte NDR w pierwszej połowie lat 90. [fot. Duschan 1944/CC 3.0/Wikimedia]

W 1987 roku Räuker z powodów zdrowotnych rezygnuje ze stanowiska. Jego miejsce zajmuje Peter Schiwy. On i jego zastępca Jobst Plog nie będą mieli lekkiej pracy. Czeka ich zjednoczenie Niemiec a na własnym podwórku, przystąpienie Meklemburgii-Pomorza Przedniego jako czwartego państwa traktatowego NDR. Nadchodzą lata dziewięćdziesiąte.

Dekada lat dziewięćdziesiątych była szczególnie ważna dla rozwoju trzeciego programu telewizji N3. Choć oficjalnie działał od 4 stycznia 1965 roku nie zajmował dużo czasu antenowego. Zaczynał się o 19:00 a kończył o 22:00. Były tu kursy języków obcych, oczywiście Tagesschau, audycje kulturalne i historyczne. Dopiero w kwietniu 1991 roku wprowadza się tu program popołudniowy w weekendy, emitując programy nie tylko krajowe ale też własne jak satyryczne kroniki filmowe. Do historii przeszedł program ”Das!”, w którym zaproszeni do studia goście opowiadają o różnych momentach swojego życia, a nie tylko o pracy z której są znani. O straty bliskich, o diety czy o nieznane a piękne miejsca pyta Bettina Tietjen, jedna z trzech prowadzących, która od 1995 roku przyjmuje swoich gości na czerwonej sofie, Owa sofa stała się symbolem programu.

1 października 1993 roku N3 zmienia nazwę na "Norddeutsches Fernsehen". W roku następnym od 28 lutego nadaje swoje programy już całą dobę a 3 grudnia 2001 ponownie zmienia nazwę - NDR Television a potem jeszcze raz na NDR Fernsehen. Od 13 kwietnia 2012 roku nadaje w systemie HD i takie ma logo NDR HD. Od samego początku współpracuje z Radio Bremen.

Narodziny N-JOY. Gwiazdy muszą wchodzić przez okno

Do sukcesów radia NDR (jedynka) należą narodziny N-JOY. To kolejna pozycja dla młodzieży, najnowsze hity z list przebojów. Nad pracami młodych redaktorów (i wiekiem i stażem) czuwał dyrektor muzyczny Henry Gross. Wszystko zaczęło się 4 kwietnia 1994 roku o godzinie 16:44. Studio mieściło się w małym, okrągłym pawilonie obok Winterhuder Fährhaus na Bebel Allee, gdzie sprawy akustyki spędzały sen z powiek technikom dźwięku. Latem przy otwartych oknach często słychać było gwar ulicy a sąsiedzi skarżyli się na pobudkę o 5 rano bo tej godzinie zaczyna się tam pracę.

31 marca 1997 roku wystartował klub N-JOY. Spotkania z gwiazdami przyciągały rzesze fanów, którzy blokowali wejście tak,że na przykład zespół NSync z Justinem Timberlake zmuszony był wchodzić do studia przez kuchenne okno. Dziś audycja dostępna jest w analogowym i cyfrowym przekazie naziemnym na całym obszarze nadawania NDR i w Bremie. Można jej też posłuchać w Internecie a 25 stycznia 2011 roku uruchomiony został portal internetowy NDR N-JOY XTRA.

Stacja NDR wciąż poszerza zakres nadawania,uruchamia nowe programy. W roku 1991, w dniach 17-18 grudnia podpisano nowy traktat, dotyczący czterech landów, czterech radiofonii. Do NDR dołącza Maklemburgia-Pomorza Przedniego. Traktat wchodzi w życie z dniem 1 marca 1992 roku.

Coraz popularniejszy staje się internet. Stacja nie może tego lekceważyć. W 1996 roku powstaje pierwsza strona internetowa NDR.de a pierwszym programem dostepnym w tej formie jest oczywiście sztandarowy tagesschau.de. Potem już krok po kroku dołączają kolejne stacje i programy. Dyrekcja otwarta jest na wszelakie akcje w ramach reklamy i 22 czerwca 1997 roku organizuje po raz pierwszy Dni Otwarte NDR w Hamburg-Rotherbaum. Tego dnia 130 tysięcy widzów odwiedziło studia telewizyjne i radiowe. Mogli nie tylko zobaczyć na czym polega praca radiowca czy prezentera ale i porozmawiać ze swoimi ulubieńcami. Spróbować swoich sił zza kamery lub przed mikrofonem. Dwa miesiące później, w sierpniu wiele z tych osób pomogło w zbiórce NDR na rzecz powodzian. Akcja “Odra Powódź-północ pomaga” przyniosła 13,5 miliona marek wsparcia. Koniec XX wieku przynosi zakończenie największego europejskiego projektu digitalizacji radiowej.

Studio w dawnej synagodze. Pożegnanie z morsem

Mimo komputeryzacji, płyt CD i wszelakich nowinek do słuchania muzyki, słuchacze i widzowie NDR cenią sobie koncerty na żywo. Muzyka klasyczna, rozrywkowa czy jazz choć na falach eteru brzmi świetnie, to jedna to nie to co bezpośredni kontakt z muzykami. Z myślą o melomanach i ich gustach 6 marca 2000 roku otwiera swoje podwoje w Hamburg-Rotherbaum Studio Rolfa Liebermanna. Wieloletni dyrektor Opery Narodowej w Hamburgu i dyrektor muzyczny NDR wiele godzin spędził w studiach radiowych. Umiał pogodzić wiele czynników, od humorów muzyków po finanse zarządu, aby osiągnąć idealny efekt. Nowe studio nie było jako budynek aż tak nowe bo mieściło się tu od lat sala koncertowa „Duża Sala Broadcasting Hall” lub jak ostatnio „Studio 10”.

Zanim budynek przejęło NDR mieściła się tam synagoga. W nowym wcieleniu studia i ten element wzięto pod uwagę. Sklepienie sufitu, siedmioramienny żyrandol i odrestaurowane okrągłe okno w postaci żydowskiej menory, świadczą o historii tego domu. Sama sala przystosowana jest dla osób niepełnosprawnych i niedosłyszących. Technika i technologia zapewnia komfort słuchania i nagrywania.

W pod koniec roku 2001 całą instytucją zarządza Jobst Plog. To on jest odpowiedzialny za zmiany w instytucji. Nowy projekt korporacyjny, zmiana niektórych nazw programów, no i nowe logo. Po dwudziestu latach Antje odchodzi z NDR a dwa lata później sympatyczny mors rozstaje się z zupełnie życiem. Ale funkcjonuje jako maskotka stacji. 20 września 2003 roku pojawia się pierwszy odcinek serialu rysunkowego z Antje w roli głównej.

Historia żyje nadal. Pomnik Hertza stanął po pół wieku

W 2005 roku NDR przechodzi kryzys finansowy jak wiele instytucji. Mimo cięć budżetowych piątka (potem szóstka) dziennikarzy i kilku reporterów rozpoczynają nowy projekt - Der NDR Info Reporterpool. Ich zadaniem jest szukanie przyczyn wielu problemów życia codziennego. Źle podjęte decyzje, zachłanność prezesów, brak pieniędzy tam gdzie być powinne, to tylko niektóre tematy poruszane w reportażach. Ta grupa zapaleńców pracująca na starcie prawie za darmo pod okiem Joachima Knutha, wykryła nieścisłości w HSH Nordbank i odkryła jak na drogich lekach zarabiają firmy farmaceutyczne albo na czym polega suplement diety u sportowców. Ich sensacje często publikowane są w prasie i umieszczane w Internecie. Mówi się o nich “dziennikarze śledczy”. Od 16 lipca 2007 roku efekty ich pracy można śledzić w "Tagesschau w 100 Sekunde” na telefonach komórkowych.

Wiele audycji i projektów przetrwało przez lata w NDR. 1 maja 2010 roku swoje 60 urodziny obchodziła Radiowa Filharmonia ale rok wcześniej 9 czerwca 2009 roku swój 80. jubileusz istnienia świętował najstarszy program radiowy świata "Hamburg Harbour Concert" - koncert z hamburskiego portu, zaś 40 lecie swojego istnienia w 2014 roku świętował Klub Sportowy Telewizji NDR.

Wielu pracowników stacji i radiowych i telewizyjnych, artystycznych i technicznych, przez lata otrzymywało nagrody za swoją pracę i działalność przyznawane przez różne instytucje. Dopiero 17 września 2010 roku wręczono po raz pierwszy Niemiecką Nagrodę Radiową. Inicjatorem tego pomysłu był zarząd NDR wspomagany przez ARD i radia komercyjne, a mocno wspierany przez władze Hamburga.


Przyznawana jest za wybitne osiągnięcia w dziedzinie radia w 11 kategoriach. Nie obejmuje ona słuchowisk, gdyż te od dawna nagradzane są w innym konkursie. Pierwszymi laureatami były między innymi programy: “Piękny Poranek” radia RBB (Rundfunk Berlin-Brandenburg) w dziedzinie “Najlepsze poranne show” i “Liga Live” z WDR2 (Nadrenia Północna-Westfalia) za najlepszy program sportowy. O takich i jeszcze innych uroczystościach od 1 grudnia 2010 roku można przeczytać w Tagesschau.de na tabletach i smartfonach.

Gdy w 1931 roku Nordic Broadcasting AG (NORAG) i Senat Hamburga zlecił rzeźbiarzowi Friedrichowi Wield projekt pomnika Heinricha Hertza, twórcy fal radiowych, nikt nie przypuszczał , że przyjdzie na to poczekać blisko 50 lat. Artysta zaprojektował rzeźbę ale niestety nazisci nie pozwolili dokończyć mu dzieła. Był Żydem. Gotowa gipsowa forma przetrwała w podziemiach Hamburger Kunsthalle pół wieku. W 1994 roku wykonano odlew z brązu i dzieło Wielda stanęło w parku, na Zewnętrznym Alsterze w Hamburgu.W 2015 roku z inicjatywy Henryka Hertza,potomka Heinricha i Borysa Konietzko, spadkobiercy rzeźbiarza, przeniesiono rzeźbę w miejsce, które było zaplanowane dla niej osiemdziesiąt pięć lat temu. 30 września 2016 roku “fale eteru” stanęły przed budynkiem nr. 20 na terenie NDR w Rothenbaum.

84% mieszkańców północnych landów Niemiec twierdzi zgodnie,że NDR jest wiarygodną instytucją. Trzy czwarte respondentów jest zadowolonych z informacji o swoim regionie a 80% z nich uważa,że poziom programów zarówno radiowych jak i telewizyjnych jest na najwyższym poziomie. 77% ankietowanych uważa, że stacja docenia swoich słuchaczy i widzów.

Programy telewizyjne NDR samodzielne i we współpracy:

• Das Erste (pierwsza telewizja niemiecka) - program wspólnotowy ARD
• Telewizja NDR (dawniej N3 lub telewizja północnoniemiecka) - program telewizji regionalnej dla Hamburga, Dolnej Saksonii, Meklemburgii-Pomorza Przedniego, Schleswig-Holstein i Bremy (wraz z Radiem Bremen )
• Phoenix - wspólny kanał wydarzeń ARD i ZDF
• KiKA - kanał dla dzieci ARD i ZDF
• ARTE - niemiecko-francuski kanał kulturalny
• 3sat - kanał kulturowy ARD, ZDF, ORF i SRF
• tagesschau24 - nadajnik informacji
• Jedna - stacja dokumentacji i rozrywki
• Kanały radiowe NDR:
• NDR 90,3 (w Hamburgu)
• NDR 1 Niedersachsen (w Dolnej Saksonii)
• NDR 1 Welle Nord (w Szlezwiku-Holsztynie)
• NDR 1 Radio MV (w Meklemburgii-Pomorzu Przednim)
• NDR 2
• NDR Kultur
• NDR Info
• N-Joy (N-Joy-Radio)
• Nordwestradio
• NDR Blue (DAB)
• NDR Traffic (DAB)
• NDR Info Spezial (fale średnie, DAB)

Dyrektorzy radia w NDR:

• Hans Arnold 1955-1962 i 1966-1967
• Franz Reinholz 1962-1966 i 1967- 1972
• Wolfgang Jäger 1972- 1982
• Olaf von Wrangel 1982-1988
• Jürgen Kellermeier 1988-1989
• Gernot Romann 1990-2007
• Joachim Knuth 2008-

Dyrektorzy telewizji NDR:

• Werner Pleister 1952-1959
• Hans Arnold 1960-1966
• Dietrich Schwarzkopf 1966-1974
• Friedrich Wilhelm Räuker 1975-1980
• Rolf Seelmann-Eggebert 1982-1989
• Jürgen Kellermeier 1990-2004
• Volker Herres 2004- 2008
• Frank Beckmann 2008-

Kalendarium NDR

• 1924, 19 stycznia - powstaje Nordische Rundfunk AG - Norag
• 1925, 9 października - eksperymentalne transmisje z dna morskiego u wybrzeży wyspy Helgoland i z Zoo Hagenbecka w Hamburgu
• 1928, 1 czerwca - Norag przenosi się do nowej siedziby , Willi Engelbrecht, która dziś należy do kompleksu NDR
• 1929, 9 czerwca - pierwszy " Koncert Hamburg Harbour "
• 1933, 19 stycznia - przekształcenie Norag w Norddeutsche Rundfunk GmbH" (Nordfunk)
• 1934, kwiecień - centralizacja wszystkich programów. Naziści przejmują stację
• 1945, 4 maja - o 10:00 do stacji wkracza wojsko brytyjskie. O 19:00 pierwsza powojenna audycja jako Radio Hamburg,stacji alianckiego rządu wojskowego. 26 września stacja ma nową oficjalną nazwę "Nordwestdeutscher Rundfunk" (NWDR)
• 1947, 20 stycznia - inauguracja Szkoły Radiowej NWDR w Hamburgu
• 1948 - na początku roku NWDR otrzymuje licencje a z końcem roku przechodzi w całości w ręce niemieckich radiowców.
• 1950, 9 czerwca - powstaje Stowarzyszenie Nadawców Niemiec (ARD),12 lipca pierwsza emisja telewizji NWDR
• 1951, 11 kwietnia - pierwsze telewizyjne programy dla dzieci.
• 1952, 26 grudnia - oficjalny start "Tagesschau", trzy razy w tygodniu
• 1956, 1 stycznia - NWDR przestaje istnieć. Oficjalna nazwa stacji NDR
• 1957, 7 grudnia - premiera “Die Aktuelle Schaubude "
• 1960 - powstaje Studio Hamburg
• 1961, 4 czerwca - początek regularnych edycji politycznego programu “Panorama”
• 1962, lipiec - pierwsza transmisja satelitarna
• 1963, 1 maja - rusza program szkoleniowy “Junior Studio” pod kierunkiem Axela Eggebrechta
• 1967, 21 sierpnia - początki kolorowej telewizji
• 1969, 2 grudnia - pierwsza audycja programu “Klub five o’clock”
• 1973, 8 stycznia - pierwsza emisja “Ulicy Sezamkowej”
• 1978, 9 czerwca - wypowiedzenie przez państwo związkowe Szlezwik-Holsztyn na koniec grudnia 1980 r. Traktatu Państwowego o Radiofonii i Telewizji z powodu niedotrzymaniu porozumienia, próba rozbicia instytucji trzech państw
• 1980, 20 sierpień - nowy Traktat Trzech Państw w sprawach radiofonii i telewizji
• 1984 - nowe logo NDR z morsem Antje
• 1990, 29 czerwca - zawarcie umowy o świadczeniu usług w zakresie równości zawodowej kobiet i mężczyzn w NRD
• 1992, 1 marca - wchodzi w życie Traktat Państwowy radiofonii i telewizji dotyczący Instytutu Czterech Krajów (dołączyła Meklemburgia-Pomorza Przedniego)
• 1994, 4 kwietnia - zaczyna nadawać radio młodzieżowe N-JOY
• 1996 - pierwsza strona internetowa NDR.de i start tagesschau.de
• 2000, 6 marca - inauguracja Studia Rolfa Liebermanna
• 2007, 16 lipca - aplikacja "Tagesschau w 100 Sekunden"
• 2010, 25 lutego - pierwsza edycja Niemieckiej Nagrody Radiowej
• 2012, 1 kwietnia - telewizja nadaje w systemie HD

***
źródła:

http://www.ndr.de/der_ndr/unternehmen/geschichte/Die-NDR-Chronik-im-Ueberblick,chronik159.html
http://web.ard.de/ard-chronik/index?year=2011
https://en.wikipedia.org/wiki/Norddeutscher_Rundfunk
https://de.wikipedia.org/wiki/Hans_Bodenstedt
http://www.ndr.de/der_ndr/unternehmen/geschichte/Original-NWDR-Satzung-wiederentdeckt-,satzung101.html