MONCAME. Agencja informacyjna z Mongolii nadawała alfabetem Morse'a

fot. domena publiczna/Wikimedia i montsame.mn

Początki państwa mongolskiego datują się na III–II tysiąclecia przed naszą erą. Położone pomiędzy dwoma wielkimi i wojowniczymi krainami, dzisiejszą Rosją i Chinami, narażone było na ciągłe ataki sąsiadów. Dopiero na przełomie XII i XIII wieku, za sprawą Czyngis-Chana plemiona mongolskie zjednoczyły się i zaczęły “odwzajemniać się” sąsiadom, a nawet dotarły do wschodniej Europy.

Po dwustu latach w miarę zgodnego życia Mongolia rozpadła się ponownie na kilka niezależnych państewek i księstw, aby w XVII wieku stać się celem ekspansji Rosji z jednej strony i Mandżurów z drugiej. W 1911 roku, silniejsza Rosja pozwoliła na proklamowanie niepodległej Mongolii, aby cztery lata później zmienić zdanie i Mongolię Zewnętrzną oddać pod panowanie Chin, które przyznały tej części kraju autonomię.

Kiedy w Rosji wybuchła rewolucja, Chiny wkroczyły do Mongolii obalając rządy mongolsko-rosyjskie. Dopiero w lipcu 1921 roku sytuacja obróciła się i rewolucjoniści mongolscy, przy wsparciu Armii Czerwonej (a może odwrotnie), zdobyli stolicę kraju i utworzyli rząd komunistyczny, zachowując ustrój teokratyczny.

O takim “wielkim przewrocie” wypadało zawiadomić świat. W tym czasie w Mongolii ukazywało się kilka gazet, ale miały zakres regionalny lub lekko zagraniczny. 19 lipca 1921 roku na VI sesji Rządu Ludowego podjęto uchwałę o utworzeniu Komisji Generalnej ds. Poczt, Listów i Telegrafów, podlegającej Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, nadając jej nazwę MONTA. Jej szefem został książę Tsedevsuren, a jego zastępcą I. S. Maslukow.

Pierwsza depesza agencji MONTA. Przychylność RPA

Choć MONTA zaczęła działać oficjalnie od lipca 1921 roku, to jej historia zaczęła się kilka miesięcy wcześniej. 30 marca 1921 roku na łamach radzieckiej Prawdy ukazała się informacja o wyzwoleniu Chiagtu przez regularne wojska narodu mongolskiego i o pierwszym wielkim zwycięstwie mongolskich rewolucjonistów nad obcym najeźdźcą. Notatka miała tytuł Powstanie mongolskie a jej autor, dziennikarz Agencji Dalta Republiki Dalekiego Wschodu, powoływał się na informacje z 18 marca przesłane przez Mongolską Telegraficzną Agencję Informacyjną MONTA (Монгольское телеграфное агентство).


Autorem wiadomości prosto z Mongolii był konsultant-instruktor Departamentu Politycznego Mongolskiej Ludowej Armii Rewolucyjnej I. G. Demenko, który został też pierwszym kierownikiem agencji. Jak się okazało, MONTA powstała przy udziale i wsparciu finansowym agencji DALTA i silnym poparciu Damdina Sukhbaatara, założyciela Mongolskiej Partii Ludowej i Państwa. Wiadomość z 18 marca była pierwszą informacją nadaną drogą telegraficzną, a w lipcu agencję uznano za oficjalny organ prasowy.

W listopadzie 1921 roku zatwierdzono statut agencji i przekazano ją pod skrzydła Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a 3 lutego 1922 roku przejął ją dział Szkolenia i Rozwoju Ministerstwa Spraw Wojskowych. W tym samym czasie, jako pierwszy kraj na świecie, MONTĘ uznała Republika Południowej Afryki, zaś sama agencja podpisała 14-punktowe porozumienie z Departamentem Poczt i Telegrafów. Rozpoczęła się historia MONTE, która trwa do dnia dzisiejszego a w dziennikarstwie mongolskim lata 20. aż do 90. XX wieku nazwano Okresem walk o utworzenie społeczeństwa socjalistycznego w Mongolii. 

Biuletyn i Magazyn Streszczeń. MONTA zdobywa odbiorców

W latach 20 XX wieku w Mongolii jedyną komunikacją była ta telegraficzna. Po wojsku chińskim pozostały trzy maszty, z których korzystało wojsko mongolskie, a dzięki przyjaźni z Rosją Radziecką rozbudowano w ich zasięgu infrastrukturę: linie, budynki, sprzęt. W listopadzie 1922 roku można było już posłuchać audycji radiowych o czym donosił Бюллетень МОНТА (Biuletyn MONTA). 

Biuletyn był jedną z dwóch pozycji wydawanych przez agencję. Drugą był Хураангуй сэтгүүл (Magazyn streszczeń) :

•  Бюллетень МОНТА premierę miał 25 maja 1922 roku. Ukazywał się dwa razy w tygodniu a jego nakład wahał się od 150 do 300 egzemplarzy. Przeznaczony był głównie dla Rosjan mieszkających na terenie Mongolii dlatego drukowany był w języku rosyjskim
• Хураангуй сэтгүүл emitowany był od 22 czerwca 1922 roku i jak Biuletyn ukazywał się dwa razy w tygodniu ale drukowany był w języku mongolskim. Przekazywał aktualne informacje z kraju i ze świata, głównie z Rosji, Chin, Japonii, Ameryki ale też Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Miał nakład 500-1000 egzemplarzy. Przez rok ukazało się 100 numerów. 

Obie pozycje wydawane przez agencję szybko znalazły zwolenników. Szczególną sympatią cieszył się Biuletyn, który jak na owe czasy i możliwości rządu mongolskiego, porównywany był do światowych pozycji, podobnie jak cała agencja MONTA. Duża zasługa takiej popularności leżała po stronie Działu Politycznego, którego szefem był redaktor W. Dadiani, a właściwie Josef Isajewicz Genkin (Szajewicz), reporter TASS. 

Mimo popularności obu pozycji, w czerwcu 1923 roku, na II Zjeździe MPP, podjęto decyzję o zawieszeniu pracy obu gazet. Biuletyn zastąpiła wcielona w szeregi MONTA Уриа (Wezwanie) a Magazyn przekształcono w Нийслэлийн шинэ сонин (Nowa Stołeczna Gazeta). 

Уриа, wcześniej i po latach Mongolska Prawda, oparta na radzieckiej gazecie Prawda, wydawana była przez rodzimych komunistów od 10 listopada 1920 roku, w nakładzie 3000 egzemplarzy. Drukowano ją w języku rosyjskim i choć miała tylko 4 strony, jej redaktorzy i założyciele: Damdin Sukhbaatar, Chorlogijn Czojbalsan i Darzhavyn Losol postarali się aby docierała nie tylko do najdalszych zakątków kraju ale też za jego granice.

Gazeta Stołeczna, karykatury i Prawda Ludu

MONTA zyskała “mocne ramię proletariatu” i oparcie na “prawie profesjonalnym dziennikarstwie”. Nowa Gazeta Stołeczna przejęła wszystkie funkcję i redakcję Magazynu. Pierwszy numer ukazał się w lipcu 1923 roku. Nowa pozycja była tygodnikiem w języku mongolskim, z nakładem 300-500 egzemplarzy. Miała 2-4 strony i była bezpłatna. Jej redaktorem naczelnym został B. Namsrai, a głównymi reporterami Ts. Dambadorj i Jamsran. Do ciekawostek tego okresu i tej pozycji należy publikowanie karykatur i dowcipów rysunkowych. Była to nowość na rynku mongolskim, która nie tylko wpłynęła na wygląd gazety ale i na opinię czytelników, którzy chętnie czytali o różnych problemach społeczno-politycznych, oświatowych czy gospodarczych. Rysunki często umożliwiały zrozumienie tematu.


W lutym 1924 roku po raz kolejny zmieniono nazwę gazety. Tym razem nadano jej miano Ардын эрх (Prawa Ludu) ale jej zadania i format pozostały takie same.

Przez blisko dekadę MONTA. przekazywała informacje w jedną i drugą stronę. Jako że Mongolia, w zależności od rejonu ,podlegała wpływom rosyjskim lub chińskim, tak też agencja działała. W 1929 roku zaczęto drukować pierwszą pozycję w języku chińskim Ажилчны зам (Robotnicza droga) , która w 1964 roku zmieniła nazwę na Mungu Xiaoshi Bao (Wiadomości mongolskie). 

Do końca 1930 roku przy Wydziale Przetwarzania Propagandy KC Partii Chińskiej Republiki Ludowej działało Biuro Tłumaczeń MONTA, a w 1933 roku przy udziale ZSRR, w Ułan Bator powstała placówka zwana Biuro Radiowe gdzie odbierano i wysyłano w świat telegramy. Od 1935 roku MONTA zaczęła oficjalnie odbierać bezpośrednie wiadomości z agencji TASS. Rozsyłane były do mongolskich gazet jako Бюллетень ТАСС (Biuletyn TASS) lub ТАСС-ын сонсгол мэдээ (Wiadomości TASS). W tym samym roku powstało pierwsze krajowe biuro fotografii i filmu dokumentalnego, z którego zasobów korzystała agencja.

Depesze nadawane alfebetem Morse`a

Przez kolejne lata pracownicy MONTA, słali i odbierali wiadomości. W czasie II wojny światowej pracy było więcej, zwłaszcza, że “pierwszy sponsor” brał czynny udział w działaniach wojennych. W 1942 roku MONTA przy udziale redakcji Үнэн (Prawda) powołała do życia rosyjskojęzyczny tygodnik Үнэн-Правда, który szybko zmienił nazwę na Новости Монголии (Wiadomości z Mongolii). 

Po zakończeniu działań wojennych MONTA pracowała w ramach i na terenie gazety Үнэн. Głównym zadaniem pracowników (Natsagdorj i Khayan) było przyjmowanie i tłumaczenie wiadomości z rosyjskiej agencji TASS. Co ciekawe były to informacje pisane alfabetem Morse’a. Również te wychodzące w świat, dotyczące Mongolii, pisane były w tym języku. Taki stan rzeczy miał się aż do 1957 roku. 

Zanim nastąpiły wielkie zmiany, w 1956 roku MONTA wypuściła na rynek kwartalnik w angielskim języku Modern Mongolia, który po pewnym czasie przyjął nazwę Mongolia Today. Publikację wstrzymano w połowie lat 90., aby powrócić do niej w 2007 roku w nowej szacie graficznej i treściach. Głównym celem pozycji było i jest przybliżenie obcokrajowcom wszystkich dziedzin życia Mongolii, począwszy od polityki i gospodarki aż po kulturę i tradycje. 

Pod koniec dekady lat 50 Mongolia mocno postawiła na przemysł, ale i rolnictwo rozwijało się bardzo aktywnie. Walczono z analfabetyzmem i wprowadzano myśli socjalistyczne wszędzie gdzie się dało. Aby społeczeństwu przybliżyć sukcesy bratnich narodów, jak i własne, potrzebne były sprawne media więc w związku z tym rząd podjął decyzję o powołaniu Narodowej Agencji Informacyjnej.

MONCAME, czyli MONTA w elektronicznym wydaniu

Powołano siedmioosobowy komitet przygotowawczy, zaproszono ekspertów z ZSRR, przygotowano biura, sprzęt i napisano regulamin. Ustalono główny kierunek działania:

• Zapewnienie rządowi mongolskiemu, kierownictwu rządu i instytucjom centralnym, mediom i społeczeństwu natychmiastowych informacji o życiu wewnętrznym kraju, 
• Dostarczanie informacji o wydarzeniach zachodzących w świecie zewnętrznym, na różnych poziomach, 
• Polityka zagraniczna i wewnętrzna Mongolii, wydarzenia w kraju i postęp kraju będą relacjonowane i promowane za granicą. 

29 lipca 1957 roku zapadła decyzja o powstaniu, na bazie działalności MONTA, Mongolskiego Urzędu Telegraficznego pod nazwą Үнэн a jego dyrektorem generalnym został Zhambalyn Zundui. W listopadzie tego samego roku nazwę agencji zmieniono na МОНЦАМЭ - MONCAME (Монголын Цахилгаан Мэдээ - dosł. Mongolskie Wiadomości Elektroniczne). 

Pierwsza oficjalna wiadomość odebrana przez nowa agencję pochodziła z rosyjskiej agencji TASS, a kontakt nawiązano 31 grudnia 1957 roku, zaś już w styczniu 1958 roku powstał Dział Drukarni Agencji, który miał za zadanie dostarczać rządowi “tajne informacje”. 


O powstaniu MONCAME dowiedzieli się jako pierwsi czytelnicy Үнэн, kiedy to 28 stycznia 1958 roku, taką nazwą zostały podpisane wiadomości w kolumnie Nasz kraj, na pierwszej stronie. Dzień później ukazały się informację z zagranicy, a pierwszy konkretny artykuł 3 października. 

Mongolska agencja na światowym rynku informacji

MONCAME zaczęło działać oficjalnie i pod patronatem władzy socjalistycznej. Agencja 1 listopada 1957 roku otrzymała własną siedzibę przy zbiegu ulic Pokoju i Lenina w Ułan-Bator a kiedy dwa lata później w szeregi MONCAME wcielono Komitet Radiowy część biur przeniesiono do pomieszczeń komitetu, budynku fundacji Zorig. 

Oficjalne, uroczyste otwarcie agencji miało miejsce 23 lutego 1958 roku przy udziale władz państwowych. Biuro było wyposażone w sprzęt najnowszej generacji jaka wtedy była dostępna. Od pierwszych dni podział pracy na sekcje był jasny i klarowny. Jednocześnie ruszyło 6 działów:

• zagraniczny 
• krajowy
• aktualności
• komunikacji 
• fotografii
• referencji 

Była też sekcja tłumaczeń radiowych z języka angielskiego i francuskiego. Jeszcze w 1958 roku MONCAME podpisało pierwszą swoją umowę z zagraniczną agencją. Była to umowa w sprawie wzajemnej wymiany informacji i współpracy z agencjami z Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną. Kolejną agencją była chińska Xinhua, a potem kolejno kraje Europy Wschodniej. W 1962 roku pojawiła się pierwsza afrykańska agencja (Gwinea) . 

Dopiero 20 lat później, w 1983 roku podpisano umowę z pierwszym krajem kapitalistycznym. Była to japońska agencja Kyodo Tsushin a następnie w 1989 roku z angielskim Reutersem. Pierwszym zagranicznym korespondentem i MONCAME i gazety Үнэн został w 1963 roku dyplomata Buyant Dascheren, a jego pierwszym zagranicznym kierunkiem była oczywiście Moskwa. 

MONCAME trzymało pieczę nad przepływem informacji. Miało też własne publikacje. Oprócz rosyjskojęzycznych Новости Монголий i chińskiego Mungu Xiaoshi Bao, ukazywało się czasopismo Орчин үеийн Монгол улс (Współczesna Mongolia), którego pierwsza edycja w językach mongolskim i rosyjskim ruszyła w 1956 roku. W 1959 roku przy wsparciu ambasady w Indiach, pozycja ukazała się w języku angielskim. W 1960 roku do użytku ogólnego wypuszczono na rynek МОНЦАМЭ-гийн ногоон мэдээ (Zielone wieści od MONCAME). Było to codzienne podsumowanie wiadomości dostarczanych przez agencję. 

Telewizja, fotografia i początek ery cyfrowej

Rok 1967 przyniósł kolejne nowości. 27 września, w Ułan-Bator otworzono oficjalnie studia ośrodka telewizyjnego. MONCAME otrzymało kolejną pozycję medialną do użytku, a rok później powołało własną redakcję fotograficzną. Pracy było dużo, bo Mongolia rozwijała się. W 1961 roku została członkiem ONZ, rok później RWPG. W połowie lat 60. kraj przyjął stanowczy kierunek w stronę ZSRR, co przyczyniło się do zerwania kontaktu z Chinami. 

Wiadomości płynęły w jedną i drugą stronę. Telefony, radziecki sprzęt telekomunikacyjny Teletype T-63 czy urządzenie, które automatycznie przekształcało cyrylicę na alfabet Morse’a, pracowały dniem i nocą. Do agencji docierały nawet wiadomości z radia Voice of America. 

W latach 70. unowocześniono sprzęt. Wprowadzono czeskie telefony T-100, chińskie teletypy T-51 i T-63 oraz niemieckie zdalne rejestratory firm Siemens i Lorentz. W kolejnej dekadzie, w 1984 roku, pojawił się aparat telefaksowy do przesyłania zdjęć i możliwość nawiązywania bezpośredniej komunikacji z kilkoma agencjami na raz.

Dwa lata później, dzięki pomocy agencji Reuters, w redakcji pojawił się multiplekser TSR-16, który zapoczątkował erę cyfrową. W styczniu 1990 roku doszło do przesłania pierwszej wiadomości drogą komputerową. Wysłał ją korespondent moskiewski P. Shagdar.  W latach 1991-1992 agencję w najnowszy sprzęt wyposażyło UNESCO, z którym MONCAME podpisało protokół o współpracy w 1978 roku.

MONCAME w kosmosie i karminowa szminka z... wysypiska

Agencja na bieżąco rozbudowywała swoją sekcję korespondentów i fotoreporterów. Już 27 października 1961 roku trafiły do wszystkich krajowych gazet relacje agencji z XVI Sesji Zgromadzenia ONZ. W sierpniu i wrześniu 1972 roku relacje z Igrzysk Olimpijskich w Monachium przesyłał O. Zorig. Jednak to, co zapisało się złotymi zgłoskami i w historii agencji i całego kraju, to relacje reportera T. Galdana i fotografa Sereeteri Batsukha z przygotowań do lotu w kosmos pierwszego mongolskiego astronauty Dżügderdemidijna Gürragczaa (Sansar), który 30 marca 1981 roku odbył kosmiczną podróż. 

Batsukh jest zasłużonym i najdłużej pracującym fotoreporterem w agencji. Jego zdjęcia, od pierwszych dni pracy (1970) były rozchwytywane przez wszystkie mongolskie gazety. Relacja z lotu w kosmos przyniosła fotografowi niesamowitą popularność. Przylgnęło do niego miano Fotograf kosmosu, które funkcjonuje po dziś dzień. 

Od początku lat 80. pracę w agencji rozpoczęła inna ikona fotografii mongolskiej, fotoreporterka Tudevdagv Chimee. Miała być masarzem, a została fotografem. Nagradzana, doceniana, czuła na ludzka niedolę i rozpoznawana po szmince w karminowym kolorze. Historia szminki jest już dziś anegdotą a pochodzi z... wysypiska śmieci. To tam wysłano fotografkę, aby zrobiła fotoreportaż o młodych ludziach, którzy zbudowali sobie dom z kartonów. Mężczyzna przyglądał jej się a potem powiedział: Dziennikarka? A poznaję, poznaję cię po szmince! I tak zostało. Od lat używa tego samego koloru, a przyjaciele przywożą jej w prezencie karminowe szminki z całego świata.

"Spiskowcy" demokracji. Pożegnanie z cyrylicą

Od 1976 roku MONCAME miało swoją siedzibę w gmachu Poczty Głównej wraz z Radiem Mongolia. W 1990 roku agencja przeniosła się do budynku przy ulicy Ts. Jigidjav 8, który w 1997 roku otrzymała na własność. W 1986 roku na terenie agencji powstała redakcja Монгол пресс (Mongolian Press), która wydawała własną pozycję Цаг үе (Time, Czas).


Mając swoją drukarnię i swoje gazety w latach 90., kiedy to zaczęła budzić się demokracja, pracownicy MONCAME drukowali ulotki, informacje o wiecach i treści niekoniecznie słuszne. Głównym trzonem spiskowców była grupa dziennikarzy i tłumaczy agencji i gazety Новости Монголий. 

Kiedy magazyn Цаг үе podał do ogólnej wiadomości ich nazwiska, nazwał grupę Pierwszą 13. Faktycznie było ich 17 osób a wśród nich: S. Amarsanaa, D. Ninj, D. Enkhbaatar i Ts. Enkhtuvshin i to oni zapoczątkowali Okres Wolnego Demokratycznego Dziennikarstwa, który trwa do dnia dzisiejszego. 

Jedną z pierwszych w Wolnym Okresie pozycją było Хүмүүн бичиг (Pismo Ludzkie), gazeta w piśmie mongolskim. Do tej pory mówiąc język mongolski posługiwano się zapisem w cyrylicy. Pismo drukowane było w alfabecie znaków pochodzącym z VI i VII wieku, posiadającym 29 liter i 9 znaków do oznaczania obcych słów. Pierwszy numer ukazał się 10 maja 1992 roku, a zredagował go nauczyciel MU Sh. Choimaa. Nagłówek zaprojektował szef MONCAME, Ch. Erdene. Drukarni udostępnił dziennik Үнэн, a nakład wynosił 5000 egzemplarzy. 

Gazeta, która nadal jest na rynku, odniosła wielki sukces. Dwa lata później miała już nakład 20 tysięcy egzemplarzy i uplasowała się w pierwszej piątce w rankingu gazet. Jest pierwszą i jedyną pozycją w piśmie mongolskim. Od 1996 roku przyznaje własną nagrodę Najlepszego Pisarza Mongolii, która tradycyjnie wręczana jest laureatom w agencji MONCAME osobiście przez premiera kraju.

Internet szeroko otwiera na świat

W lipcu 1991 roku ukazał się Mongol Messenger (Posłaniec Mongolski), pierwsza angielskojęzyczna gazeta. Jej redaktorem naczelnym został Ch. Burenbayar. Za promowanie Mongolii za granicą, w 2001 roku dziennik został doceniony i uhonorowany przez UNESCO. Dziś dostępna jest w około 30 krajach na świecie zarówno w wersji drukowanej jak i cyfrowej. 

Jedne pozycje znikały z rynku aby po latach pojawić się ponownie jak Новости Монголии, a inne przepadły całkiem, jak Цаг үе. Ил товчоо (Otwarte Biuro) z 1991 roku trafiło do sektora prywatnego, a tygodnik Дэлхийн мэдээ (Wiadomości ze świata), który wystartował w 1996 roku, sześć lat później został wcielony do МОНЦАМЭ мэдээ (Wiadomości MONCAME) . 

Świat jeszcze bardziej stanął przed agencją otworem, kiedy w 1997 roku w redakcji zagościł internet. Od lutego tego roku działa strona internetowa, na której umieszczane są informacje i aktualności w pięciu językach: mongolskim, chińskim, angielskim, rosyjskim i japońskim. 

W 2012 roku stronę zmodyfikowano. W 2014 roku stworzono portal internetowy https://www.montsame.mn/mn/, a w nim serwis informacyjny MONTSAME, który dociera do blisko 13 milionów odbiorców na całym świecie. 

Od początku istnienia najbliższy kontakt MONCAME miała z agencjami w ZSRR i Chinach, ale kiedy w 1981 roku przystąpiła do Organizacji Agencji Informacyjnych Azji i Pacyfiku (OANA), wiadomości o Mongolii i promocja kraju przyjęła międzynarodowy zasięg. W 2019 roku 44 agencje z 35 krajów udostępniały informacje przekazywane przez MONCAME. Agencji, która ma własnych reporterów we wszystkich regionach kraju, jest jedyną otrzymującą regularnie informacje ze świata i choć nie ma powiązania z rządem jest utrzymywana przez budżet państwa.

Informacja, historia i Złota Zasada

Mimo tak rozległych kontaktów i kilku pozycji w obcych językach, dopiero w 2003 roku pojawił się na mongolskim rynku dwutygodnik w języku japońskim. Монгорү Цүүшин lub inaczej Mongolian News, po raz pierwszy ukazał się w październiku, miał 4 strony a jego redaktorem naczelnym był G. Puresambuu. W 2009 roku dwutygodnik stał się tygodnikiem i miał już 8 stron. Doceniany przez rząd Japonii w 2013 roku otrzymał nagrodę ambasadora Japonii w Mongolii. 

W 2007 roku powróciła na rynek Орчин үеийн Монгол улс (Współczesna Mongolia) , której drukowanie zaprzestano w latach 90. Dziś jest kwartalnikiem, redagowanym przez sekcję angielską i nosi tytuł Мongolia Today. Ta sama grupa dziennikarzy wydaje angielskojęzyczną broszurę MONTSAME Daily News. 


Agencja MONCAME to nie tylko informacje czy wiadomości, ale też dawna i dzisiejsza historia kraju zawarta w różnych książkach, albumach, kalendarzach czy projektach. Dziennikarze dbają też o własną historię. Od 1991 roku istnieje Księga Honorowa MONCAME, w której oprócz dziennikarzy i redaktorów znalazły się nazwiska związane z pionem technicznym, a także nazwiska brzmiące obcojęzycznie. 

W 2000 roku z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego Tugalkhuka Baasansurena powstała tzw. ZŁOTA ZASADA według, której dziennikarze agencji powinni postępować i według której od 2011 roku przyznawana jest im najwyższa rangą nagroda. Złota Zasada ma 9 punktów, które należy spełnić aby zostać jej laureatem:

• Szybko, szybciej, najszybciej
• Mów krótko, tak krótko jak to możliwe a nawet krócej
• Prawda, prawdziwa prawda i tylko prawda
• Z wiarygodnymi źródłami i dowodami
• Tytuł jest wyjątkowy, bohater trafiony, a temat świeży
• Język jest przyjemny dla uszu i refleksyjny dla oczu
• Postacie są wyraziste i wymowne
• Znaczenie jest jasne i data jest jasna
• Informacja jest na tyle przejrzysta i klarowna, że można ją łatwo wyłuskać w gąszczu innych takich samych 

Baasansuren nie poprzestał na zasadach i nagrodach. Z jego inicjatywy przy agencji, w 2010 roku otworzyło swoje podwoje MONTA TV Studio. Studio oprócz reportaży produkuje wiadomości wideo i filmy dokumentalne. Te produkcje udostępniane są agencjom, telewizjom i stronom internetowym na całym świecie. 

Wiadomości MONCAME dostępne są Facebooku, Twitterze, Instagramie i Youtube. Historia Mongolii i samej agencji dostępna jest także poprzez zbiór zdjęć udostępnianych nie tylko w kraju ale i za granicą. Studio Fotograficzne MONCAME wzbogaca zasoby Państwowego Archiwum Fotograficznego a od 1981 roku, w centrum stolicy, posiada billboard o nazwie MONCAME Reporting, na którym przedstawiane są aktualne wydarzenia na świecie i w kraju. 

W lipcu 2021 roku agencja świętowała swoje setne urodziny. Były gratulacje, kwiaty, życzenia z całego świata. Powstał krótki film, który można zobaczyć na na Facebooku. Były programy w telewizji a 21 września odbyło się uroczyste otwarcie wystawy МОНЦАМЭ агентлаг 100 (MONCAME 100 lat), z którego agencja przeprowadziła bezpośrednią transmisję. 

W grudniu tego samego roku rząd Mongolii podjął decyzję:

Na podstawie odpowiednio Ustawy budżetowej Mongolii na rok 2022, art. 30 ust. 1 ustawy o rządzie Mongolii oraz art. 9 ust. 5 ustawy o własności państwowej i lokalnej, Rząd Mongolii STANOWI: Agencja informacyjna „MONCAME” powinna zostać przeniesiona do Kancelarii Prezydenta Mongolii. 

Jednym z ostatnich znaczących kroków w MONCAME było podpisanie Memorandum o współpracy z Kompleksem telewizyjno-radiowym Prezydenta Republiki Kazachstanu. Tlegen Abishev, zastępca dyrektora Presidential Broadcasting Company, podsumowując to wydarzenie powiedział: Pogłębianie współpracy pomiędzy MIA Kazinform i NIA MONTSAME zwiększy świadomość społeczną na temat wydarzeń w obu krajach. 

Zgadza się z tym obecny redaktor naczelny MONCAME Erdenetsogt Sodontogos, który objął to stanowisko w listopadzie 2022 roku. Ma pod sobą 108 pracowników stacjonarnych i korespondentów w 21 regionach kraju. Jest politologiem, tłumaczem i ekonomistą. Posługuje się czterema językami: mongolskim, koreańskim, rosyjskim i angielskim. Pracował dla ONZ (1995), był doradcą prezydenta Mongolii (2009), założył magazyn Mongolia Mining Journal, a także prowadził programy w telewizji. Te i inne swoje doświadczenia przekuwa na promowanie kraju i dostarczanie wiarygodnych informacji odbiorcom poprzez pracę w najważniejszej w Mongolii i najstarszej w Azji agencji informacyjnej - MONCAME. 

Kalendarium agencji MONCAME:

• 1921, 18 marzec - pierwsza informacja podpisana przez agencję MONTA
• 1921, 19 lipca - decyzja o powstaniu Komisji Generalnej ds. Poczt, Listów i Telegrafów o nazwie MONTA
• 1921, listopad - uchwalono statut MONTA
• 1922 - RPA jako pierwsze państwo na świecie uznało MONTA
• 1922, 25 maja- - pierwszy numer “Бюллетень МОНТА” (w jęz. rosyjskim) 
• 1922, 22 czerwca - pojawia się druga pozycja wydawana przez agencję “Хураангуй сэтгүүл” (w jęz. mongolskim) 
• 1923, czerwiec - Biuletyn.. i Magazyn.. zmieniają nazwy na “Уриа” i “Нийслэлийн шинэ сонин”
• 1929 - pierwsza pozycja w języku chińskim “Ажилчны зам”
• 1933 - powstaje Biuro Radiowe
• 1935 - pierwsze oficjalne informacje przesłane z agencji TASS
• 1942 - edycja rosyjskojęzycznego tygodnika “Үнэн-Правда”, późniejszych “Новости Монголии”
• 1956 - pierwszy numer kwartalnika w języku angielskim “Modern Mongolia” (od 2007 roku“Mongolia Today”) 
• 1957, 29 lipca - na bazie działalności MONTA powstaje Mongolski Urząd Telegraficzny
• 1957, listopad - agencja przyjmuje nazwę MONCAME i dostaje własną siedzibę
• 1958, 28 stycznia - pierwsze wiadomości podpisane jako MONCAME
• 1958, 23 lutego - oficjalne otwarcie biur agencji
• 1958, grudzień - pierwsza umowa z zagraniczną agencją (Korea) 
• 1962 - współpraca z pierwszą amerykańską agencją (Gwinea) 
• 1964 - chińskojęzyczny “Ажилчны зам” zmienia nazwę na “Mungu Xiaoshi Bao”
• 1968 - w ramach MONCAME powstaje własna agencja fotograficzna
• 1978 - MONCAME i UNESCO podpisały protokół o współpracy
• 1981 - g MONCAME wstępuje w szeregi Organizacji Agencji Informatycznych Azji i Pacyfiku OANA
• 1981 - agencja uruchamia billboard w centrum miasta MONCAME Reporting (działa nadal) 
• 1983 - pierwsza umowa z krajem kapitalistycznym (japoński Kyodo Tsushin) 
• 1986 - na terenie agencji powstał oddział Mongolian Press wydajacy własna gazetę “Time”
• 1989 - umowa z agencją Reuters
• 1990 - przenosiny do nowej siedziby
• 1991 - powstała Księga Honorowa MONCAME
• 1991, lipiec - pierwsza gazeta w języku angielskim “Mongol Messenger”
• 1992, 10 maja - pierwszy numer “Хүмүүн бичиг” gazety w starym, VI-VII-wiecznym zapisie mongolskiego alfabetu
• 1997, luty - agencja w internecie
• 2000 - wchodzi w życie Złota Zasada MONCAME
• 2003, październik - pierwsza pozycja w języku japońskim “Mongolian News”
• 2010 - powstało agencyjne MONTA TV Studio
• 2014 - portal internetowy
• 2021, lipiec - stulecie MONCAME
• 2021, grudzień - agencja przechodzi pod skrzydła prezydenta kraju
• 2023, 24 października - podpisanie Memorandum z Kompleksem telewizyjno-radiowym Prezydenta Republiki Kazachstanu

źródła:

• https://ru.wikipedia.org/wiki/Монцамэ
• https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Mongolia-Historia;4574819.html
• https://web.archive.org/web/20191212200402/http://www.infomongol.mn/a/70892
• https://www.montsame.mn/en/read/129872
• https://zh.wikipedia.org/wiki/蒙古通讯社
• https://uyangasetguulzui.blogspot.com/
• https://camerazev.blogspot.com/2012/05/blog-post_5601.html
• https://mn.wikipedia.org/wiki//МОНЦАМЭ_агентлаг
• https://en.wikipedia.org/wiki/Montsame
• https://www.orloo.info/readfull/real-life/миний-аав-монцамэ-агентлагийг-анх-бай/
• https://dbpedia.org/page/Montsame
• https://centrasia.org/person2.php?st=1594296811
• https://montsame.mn/mn/read/292917
• https://www.nio.mn/933/
• https://www.montsame.mn/mn/
• https://montsame.mn/en/read/330057
• https://duuren.life/post/5821
• https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16389864121051
• https://www.facebook.com/montsame.agency/videos/монцамэ-агентлаг-1921-2021-он-цагийн-хураангуй-товчоон/573168107397944/
• https://www.zindaa.mn/3sqd
• https://www.facebook.com/eaglenewssocial/videos/монцамэ-агентлагийн-100-жилийн-ой-энэ-оны-долдугаар-сарын-19-нд-тохионо/5540237576016338/
• https://www.inform.kz/ru/trk-prezidenta-i-nia-montsame-dogovorilis-o-sotrudnichestve-i-obmene-informatsiey-aff57c