Historia portalu MEDUZA. Rosyjski, niezależny, medialny okręt piracki

źródło: MEDUZA.io

10 marca 2014 roku na portalu Lente.ru ukazał się wywiad z Andriejem Tarasenko na temat ukraińskiego nacjonalizmu, ruchu “Prawy Sektor “ i jego przywódcy Dmitrija Jarosha. Autorem tekstu był Ilya Azar. Jako że trwał konflikt rosyjsko-ukraiński, to wydarzenie nie spodobało się Rosyjskiej Federalnej Służbie Nadzoru Komunikacji, informatyki i Mediów (Roskomnadzor) do tego stopnia, że postanowiono zawiesić działalność portalu. Dwa dni później, 12 marca, posypały się zwolnienia. Z 84 pracowników 39 straciło pracę, w tym Azar i redaktor naczelna Galina Timoczenko. 

Zwolnieni dziennikarze nie zamierzali składać broni. Dwudziestu z nich, pod wodzą Timoczenko, powołało do życia nowy portal informacyjny MEDUZA. 

Z powodów politycznych, ale i też ekonomicznych i logistycznych, na główną siedzibę projektu wybrano stolicę Łotwy. Rygę. Do ścisłego grona “ojców założycieli” należeli oprócz Timoczenko: dziennikarz Iwan Kolpakow i wydawca Ilija Krasilszczik. 


Aby portal mógł działać, potrzebne były pieniądze. Do dziennikarzy zgłosiło się dwóch rosyjskich biznesmenów z chęcią pomocy i wsparcia. Ale kiedy Michaił Chodorkowski i Boris Zimin przedstawili swoje zasady zarządzania i formy podejmowania strategicznych i operacyjnych decyzji, dziennikarze wycofali się z negocjacji. Nie takiego dziennikarstwa chcieli. Sami stworzyli konsorcjum inwestorów. Pomogli przyjaciele i ich znajomi, a dziennikarze przeznaczyli na ten cel swoje odprawy i odszkodowania. Śmiali się, że pośrednio Aleksander Mamut, właściciel Lenty, zasponsorował niezależne media. 

Meduza.io - piracki statek z misją odbicia skradzionych mediów

Kapitał zakładowy wyniósł 2,8 tysiąca euro i w czerwcu 2014 roku Timoczenko, jako jedyna właścicielka, zarejestrowała Medusa Project SIA na Łotwie. W lipcu zgłoszono go do urzędu skarbowego w Rydze, a w sierpniu rozpoczęto rekrutację na łotewskich portalach. 

Wszystko musiało odbywać się zgodnie z łotewskim prawem, ale poszukiwano dziennikarzy ze znajomością rosyjskiego i angielskiego i doskonałej wiedzy o rosyjskich realiach społeczno-politycznych i gospodarczych, ogólnych wyobrażeniach o globalnym porządku społeczno-politycznym i gospodarczym. Od dziennikarzy nie wymagano przenosin do Rygi. 

W efekcie rekrutacji powstała 10-osobowa “nowa” redakcja w Rydze, zespół korespondentów w Rosji (głównie w Moskwie) i zespół do zadań komercyjnych (reklamy, prace techniczne itp.) a 20 października 2014 roku portal Meduza powitał pierwszych swoich odbiorców. Chwilę przed uruchomieniem portalu internetowego ruszyła wersja mobilna. (Nawet jeśli rząd rosyjski zablokuje stronę to wersji na telefony nie jest w stanie - podkreślali autorzy). Jednocześnie powstały konta na Twitterze, Telegramie, Instagramie i Facebooku. 

Strona internetowa Meduza.io podzielona była na 5 podstawowych działów:

• Hовости (aktualności) 
• Tемы (tematy tabu) 
• Картотека (dział opinii i komentarzy) 
• Статьи (atykuły) 
• Шапито (rozrywka) 

Całość była w żółto-biało-czarnych barwach, miała swoje logo i charakterystyczną czcionkę. 

Dziennikarze Meduzy nie chcieli tworzyć nowej Lenty, która miała za sobą 15-letnią historię i duże zasoby finansowe. Ale jak powiedział Iwan Kolpakow w wywiadzie dla The Calvert Journal: Meduza to statek piracki. Mała, mobilna organizacja medialna. Media, które starają się tworzyć wysokiej jakości dziennikarstwo - zarówno te informacyjne, jak i reportażowe. Projekt powstał w jednym celu: aby odzyskać media skradzione przez państwo.

Założenia portalu były i są proste:

• przekaz najświeższych wiadomości z rejonów Rosji
• informacje rzetelne i prawdziwe
• dostęp do wiarygodnych źródeł
• brak algorytmów i robotów
• funkcjonowanie na równych prawach materiałów własnych i tych z zewnątrz
• pełna odpowiedzialność za umieszczane treści
• portal przeznaczony jest dla rosyjskiego odbiorcy ale podlega prawu Unii Europejskiej (Łotwa jest jej członkiem)

Omijanie internetowych blokad. Na początek: Kazachstan

Timoczenko od pierwszych chwil portalu deklarowała, że choć polityka będzie obecna na jego forum to głównym tematem będzie społeczeństwo i jego problemy, kultura i wydarzenia w kraju. Znając jednak realia współczesnej Rosji trudno nie widzieć wszędzie obecnej polityki. Rosjanie mówią: nawet jeśli nie interesujesz się polityką to ona interesuje się tobą.


Powstał także kodeks redakcyjny w którym dziennikarze deklarują:

• działać świadomie i odpowiedzialnie
• wysłuchać tych, którzy nie są wysłuchani
• dbać aby publikacje nie pogarszały sytuacji tych, którzy już są z złej kondycji
• z największą starannością analizować wszelkie roszczenia
• dążyć do międzynarodowych standardów pracy
• przestrzegać praw zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
• nie popierać żadnej partii politycznej, ruchów społecznych, spółek handlowych czy agencji rządowych

Mimo początkowej nienajlepszej kondycji ekonomicznej redakcja zapewniła o swojej samowystarczalności, nie pobieraniu opłat od żadnej ze stron opisywanej w materiale, o nie przyjmowaniu jakichkolwiek gratyfikacji, jak darmowy transport czy hotel. Nie opłacano też źródeł informacji ani nie nagradzano ich w inny sposób. 

Już dzień po premierze, Meduza.io została zablokowana w Kazachstanie. Po raz kolejny zawinił artykuł pióra Ilyi Azara. Tym razem był to tekst o możliwości utworzenia „Ust-Kamenogorskiej Republiki Ludowej” na wschodzie Kazachstanu. W niedługim czasie podobny krok zrobił Uzbekistan ale pracownicy techniczni portalu, którzy biorą czynny udział w życiu redakcji, wiedzą jak ominąć blokady i Meduza dociera tam gdzie trzeba. 

Już po trzech miesiącach działalności portal miał półtora miliona odbiorców. W ciągu roku liczba ta sięgnęła 3 milionów, a w październiku 2016 roku - 5 milionów miesięcznie. Portal ma swoich zwolenników wszędzie tam gdzie są Rosjanie, którym leżą na sercu problemy kraju. Do głównych odbiorców poza Rosją należą rodacy z USA i Ukrainy.

Meduza po angielsku i z nowym naczelnym

W lutym 2015 roku uruchomiono wersję angielskojęzyczną. Pierwszym osobnym redaktorem naczelnym został Konstantin Beniumow ale szybko pałeczkę przekazał Kevinowi Rothrock, który wcześniej był redaktorem stron internetowych w The Moscow Times i projektu RuNet Echo w Global Voices. Pojawił się też (marzec) angielskojęzyczny biuletyn Evening Medusa, podsumowywujacy każdego wieczoru codzienne wydarzenia i wysyłany bezpośrednio do subskrybentów. W kwietniu 2022 roku zastąpiono go nowym projektem Signal. 

Przez kolejny rok Meduza na bieżąco relacjonowała aneksję Krymu przez Rosję, co oczywiście nie podobało się Kremlowi. Zgodnie ze swoimi założeniami, przedstawiano opinię obu stron. Portal miał korespondenta na miejscu, co owocowało najświeższymi informacjami. Korzystano też z doniesień blogerów i nadchodzących maili, oczywiście po dogłębnym ich sprawdzeniu. Tego rodzaju informacje wykorzystano też między innymi w lutym 2015 roku, po zamachu na polityka opozycyjnego Borysa Niemcowa, w październiku po wyborach prezydenckich na Białorusi czy w sprawie zestrzelenia rosyjskiego bombowca Su-24 przez tureckie lotnictwo (24 listopada 2015). 

Wiadomości ze świata redagowane były na podstawie doniesień agencji informacyjnych lub bezpośrednio tłumaczone z poszczególnych dzienników jak The Guardian, New Yorker czy The Wall Street Journal. 

Kiedy Meduza “okrzepła” i odnalazła swoje miejsce w świecie internetu, Galina Timoczenko postanowiła oddać stery redakcji w ręce młodszego kolegi. Sama została dyrektorem generalnym całego projektu. Te zmiany trzeba było podjąć ze względu na konieczność oddzielenia i zrównoważenia uprawnień w firmie  - powiedziała Timoczenko - a noszenie dwóch różnych czapek naraz nie jest właściwym rozwiązaniem. 


W styczniu 2016 roku w głównym fotelu redakcji zasiadł Iwan Kolpakow a jego zastępcą został Aleksander Poliwanow. Jednym z pierwszych tematów, który przyszło zrelacjonować nowemu redaktorowi naczelnemu było historyczne spotkanie papieża Franciszka i patriarchy Moskwy Cyryla I, do którego doszło 12 lutego 2016 roku na Kubie. Jego punktem kulminacyjnym było podpisanie wspólnej, katolicko-prawosławnej deklaracji. 

We wrześniu tego samego roku obszernie omawiano wybory parlamentarne, a w grudniu przeżywano katastrofę Tu-154 na Morzu Czarnym, w której zginęły 92 osoby. Większość ofiar to członkowie Chóru Aleksandrowa. 

Śledztwa Meduzy w BuzzFeed. "Rosja to nie tylko Putin i hakerzy"

Ten sam miesiąc przyniósł także poszerzenie działalności portalu. Wraz z dziennikarzami do Meduzy trafiły ich pomysły i plany, których Lenta nie zrealizowała z różnych powodów. Jednym z takich projektów był ATLS, który ruszył 28 września. To bezpłatna aplikacja - przewodnik po miastach i krajach na telefony z systemem iOS i Android, serwis prasowy publikacji raportów, pomocny w indywidualnej turystyce. Był to pierwszy z kilku projektów, jakie dziennikarze mieli zamiar wdrożyć w życie. 

W roku 2017 Meduza podpisała umowę o współpracy z amerykańskim serwisem informacyjnym BuzzFeed News. Iwan Kolpakow i Miriam Elder podali sobie ręce w sierpniu. Szefowa BuzzFeed powiedziała: Istnieje ogromne zainteresowanie Rosją, którego tak naprawdę nie widzieliśmy od czasów zimnej wojny. Choć nieoficjalnie, współpraca między dziennikarzami obu stron trwała już od pewnego czasu. Przeprowadzono kilka wspólnych projektów. Elder chwaliła śledztwa Meduzy, dotyczące rosyjskich zdolności cybernetycznych a Kolpakow brał udział w podcaście Bena Smitha. 

Współpraca ma charakter redakcyjny, a zasoby zostaną skoncentrowane na wspólnych dochodzeniach. BuzzFeed płaci za dochodzenia, które zleca firmie Meduza. Strony będą wymieniać się historiami, a Meduza tłumaczyć od czasu do czasu wybrane przez siebie historie z BuzzFeed za darmo - donosił portal NemanLab 29 sierpnia 2017 roku. 

Iwan Kolpakow decyzję współpracy podsumował tak: To zupełnie nowy i najciekawszy rynek na świecie. I oczywiście byłoby wspaniale, gdybyśmy mogli pokazać, że Rosja ma wysokiej jakości dziennikarstwo i że Rosja to nie tylko Putin i hakerzy, ale cała masa innych rzeczy, które są przerażające, zdumiewające i zabawne. 

W sierpniu 2017 roku Meduza przekroczyła liczbę 7,5 miliona użytkowników. W tym samym czasie zanotowano 700 000 pobrań aplikacji i ponad 2 000 000 obserwujących w mediach społecznościowych, zaś rok 2018 przyniósł większą liczbę tekstów własnych. Ograniczono zatem ilość obcych publikacji. Sukces ten cieszył redakcję ale…

Afera Meduzy. Obyczajowy skandal w redakcji

W październiku 2018 roku w Meduzie wybuchł skandal. Redaktor naczelny Kolpakow został oskarżony o molestowanie seksualne. Skargę wniosła żona jednego z pracowników. Incydent miał miejsce podczas jubileuszowej imprezy gdzie nie żałowano sobie alkoholu. Wybuchł skandal, zwłaszcza że na łamach Meduzy w październiku 2017 roku opublikowano instrukcje, co robić „jeśli twój szef się na ciebie zasadza”, a w marcu 2018 roku żądano dymisji deputowanego Dumy Państwowej Leonida Słuckiego, po zarzutach o molestowanie seksualne wniesione przez kilka reporterek. 

Choć nie było świadków zajścia, a sam oskarżony nie pamiętał incydentu, to poczuwał się do winy (przeprosił kobietę i jej męża) i złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska. Zarząd na swoim posiedzeniu 6 listopada z powodu braków dowodów i świadków nie przyjął rezygnacji naczelnego i ukarano go tylko naganą. Za szefem stanęli także koledzy. Jednak w mediach wybuchła afera Meduzy. Najbardziej atakowały media prokremlowskie ale i w mediach społecznościowych rozgorzała dyskusja: zwolnić, słaba kara, nic się nie stało, kto to widział, hipokryci. 


Redakcja Meduzy całą sytuację dała pod osąd swoich odbiorców. 9 listopada Iwan Kolpakow ogłosił oficjalną rezygnację ze stanowiska. Swoją decyzję uzasadnił: jest to jedyny sposób, aby zatrzymać kryzys ogarniający serwis i zminimalizować szkody dla jego reputacji.

Zarząd zgodził się z jego decyzją i nowym redaktorem naczelnym została Tatiana Jerszowa, zaś Kolpakow przeszedł do innego działu, ale nie odszedł z portalu. Zajął się planowaniem strategicznym, studiem podcastowym i opracowywaniem planu produktu.

Ta sytuacja podzieliła niewielką społeczność Meduzy. Napięcie, które narastało, spowodowało odejście kilku osób w tym wydawcy Ilyi Krasilszczika i jego żony Ekateriny Krongauz, która odpowiadała za sekcję gier.  Aby uniknąć podobnych sytuacji powołano 14 czerwca 2019 roku Niezależną Radę Nadzorczą, która będzie oceniać wydajność publikacji i jej kierownictwo, monitorować zgodność z zasadami redakcyjnymi i standardami korporacyjnymi, zatwierdzać strategię redakcyjną, pomagać w opracowaniu biznesplanu i nie tylko. Ponadto rada musi rozważyć i zatwierdzić kodeks etyczny Meduzy. W skład zarządu weszli Anders Alexanderson, wiceprezes wykonawczy Stockholm School of Economics w Rydze, Kirill Artemenko, dyrektor generalny Bumaga, Elizaveta Osetinskaya, założycielka The Bell oraz pisarz i dziennikarz Michaił Zygar. 

Tymczasem 11 marca 2019 roku Kołpakow powrócił na swoje stanowisko. O decyzji dyrekcji i zarządu czytelników poinformowała Galina Timoczenko na stronie portalu tego samego dnia o godzinie 13:09. W komunikacie czytamy:

Każdy kierownik działu w Meduzie popiera powrót Iwana Kołpakowa, przede wszystkim Tatiana Jerszowa, zastępca redaktora naczelnego Dmitrij Tomiłow i Sułtan Sulejmanow. Redakcja Meduzy ma pełne zaufanie do jego umiejętności zawodowych. Ivan ma również poparcie członków nowej rady dyrektorów Meduzy, która po raz pierwszy spotka się formalnie pod koniec marca 2019 r. , kiedy to zarząd zatwierdził mapę drogową Meduzy na przyszły rok, a także pracowniczy kodeks postępowania…Głęboko żałuję tego, co się stało. Rozumiem, że rozwiązywanie konfliktów powinno mieć charakter instytucjonalny i w tym celu opracowaliśmy zasady i procedury. Jestem przekonana że uda nam się uniknąć powtórzenia podobnych incydentów. Być może uczymy się wolniej niż powinniśmy, ale możemy i będziemy uczyć się na naszych błędach. 

W marcu Kołpakow wrócił “na tarczy”, a już w czerwcu przyszło mu walczyć o dobre imię portalu i kolegi po fachu.

Na celowniku Kremla i Naga Prawda

6 czerwca w Moskwie pod zarzutem posiadania dużej ilości narkotyków został aresztowany dziennikarz śledczy Meduzy Iwan Gołunow. Po stronie dziennikarza stanęła organizacja Reporterzy bez Granic, oskarżając reżim Putina o fabrykowanie zarzutów. Nie był to pierwszy przypadek takiego działania władz rosyjskich a dziennikarz od pewnego czasu dostawał pogróżki. Meduza podała do wiadomości publicznej informację o pobiciu Gołunowa, odmowie wezwania karetki, utrudnianiu kontaktu z adwokatem i odmowie przeprowadzenia podstawowych badań na posiadanie narkotyków. 

O sprawie zrobiło się głośno nie tylko w świecie mediów. Wiele osób, nawet niezwiązanych z dziennikarstwem, prowadziło kampanie na rzecz Gołunowa za co kilka z nich aresztowano. Na 12 czerwca zapowiedziano publiczny protest, jednak 11 czerwca oskarżenia wycofano, dziennikarza zwolniono a MSW ogłosiło wewnętrzne dochodzenie w tej sprawie. 28 maja 2021 roku 5 byłych policjantów zostało skazanych na wieloletnie kary więzienia za fałszowanie dowodów. 

W tym samym roku 2019, 27 listopada, Meduza uruchomiła anglojęzyczny podcast The Naked Pravda, który podkreśla, w jaki sposób najlepsze reportaże Meduzy krzyżują się z szerszymi badaniami i doświadczeniami, które istnieją w Rosji. Producentem, montażystą i dźwiękowcem podcastu jest Kevin Rothrock a producentem wykonawczym Aleksander Sadikow. Pierwszym poruszanym problemem były prawa kobiet i molestowanie seksualne. 

Pandemia, Navalny i afera szpiegowska w Czechach

W styczniu 2020 roku planowano otworzyć biuro w Moskwie. Jego szefową miała zostać Tatiana Łysowa, którą powołano także na stanowisko pierwszego zastępcy redaktora naczelnego. Niestety, plany uległy zmianie (biuro otwarto, ale w późniejszym terminie) a wszystko za sprawą wirusa COVID-19. Jak na całym świecie tak i w Rosji ludzie zaczęli chorować. Pandemia, szczepionki czy lockdown stały się głównymi tematami wszystkich mediów. Nie inaczej było w Meduzie. Portal, wszystkie jego biuletyny i podcasty donosiły o problemach związanych z tą sytuacją, zwłaszcza że oficjalne komunikaty rządowe podawały nieprawdziwe dane. Ponieważ podejrzanie niska liczba zakażonych w Rosji budzi obawy o wiarygodność oficjalnych statystyk, Meduza zwraca się do kilku ekspertów w dziedzinie opieki zdrowotnej, aby zrozumieć stojące przed nimi wyzwania - brzmiał komunikat z 20 marca. 


Obok wirusa gorącym tematem była osoba Aleksieja Nawalnego, jego tajemnicza choroba i walka z korupcją, pobyt w więzieniu czy kolonii karnej. Swoje miejsce na portalu znalazły też wybory na Białorusi i układy Putin-Łukaszenka. Nie pominięto konfliktu w Górskim Karabachu i afery na linii Praga-Moskwa, czyli rewelacji o rosyjskiej operacji szpiegowskiej w Czechach. 

Pod koniec roku 2020 ruszył kolejny projekt - Meduza Originals. Na kanale YouTube prezentowano filmy i reportaże. Premierowymi materiałami były audycje Tell Gordeeva i Radio Dolin. Według agencji Medialogii Meduza w 2020 roku zajęła 10 miejsce wśród najczęściej cytowanych pozycji i pierwsze pod względem hiperłączy w mediach internetowych.

23 stycznia 2021 roku dwóch redaktorów portalu: socjolog Konstantin Gaaze i korespondent specjalny Andrey Pertsew przedstawili odbiorcom nowy podcast, Podcast Polityczny. Przyczynkiem do tego pomysłu były nadchodzące wybory do Dumy Państwowej. Obaj panowie omawiali aktualne tematy polityczne i wiadomości w podcaście informacyjnym What Happened Wladislawa Gorina. Publiczności Meduzy podobały się te rozmowy a kiedy okazało się, że w Rosji nie ma podcastu o wiadomościach politycznych, postanowili tę niszę wypełnić. 10 kwietnia, na YouTube ukazała się filmowa wersja politycznych rozmów.

Atak Ministerstwa Sprawiedliwości. MEDUZA została agentem

Pomysł okazał się trafiony i szybko zyskał grono odbiorców. Niestety, dziennikarze musieli zrezygnować z YouTuba bo kiedy wydawało się, że wszyscy przyzwyczaili się już do nieprzychylnych opinii Meduzy na temat poczynań rządu i najważniejszej osoby w kraju, nastąpił niespodziewany atak. 

23 kwietnia 2021 roku Rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło niezależny portal internetowy Meduza zagranicznym agentem twierdząc, że jego ograniczenia medialne są sprzeczne z jego zobowiązaniami międzynarodowymi i zobowiązaniami w zakresie praw człowieka. 

Osoba lub instytucja, która zostaje uznana za zagranicznego agenta staje się automatycznie niewidzialna w Rosji. Nie wolno z nią współpracować, pomagać czy kontaktować. Grożą za to więzienie lub inne represje rządowe. Państwo ma też kontrolę nad finansami delikwenta, który musi na swoim produkcie zaznaczyć, że jest zagranicznym agentem. Na tej czarnej liście znalazły się między innymi:

• Głos Ameryki,
• portal Krym.
• Realii
• czy Radio Liberty z siedzibą w Pradze.

Czarna lista przeciwników Rosji powstała w 2017 roku. Cztery lata później było na niej 14 instytucji i 5 osób fizycznych. Serwis Open Media podał, powołując się na źródło w rządzie rosyjskim, że jest to odwet za działanie władz łotewskich, które pod koniec marca ogłosiły blokadę portalu rosyjskojęzycznego RT i kanałów holdingu Rossija Siewodnia MIA a Meduza oficjalnie podlega prawu łotewskiemu. 


Dzień później, 24 kwietnia swoje oświadczenie podał do publicznej wiadomości rzecznik Unii Europejskiej ds. polityki zagranicznej Peter Stanko: Odrzucamy decyzję władz rosyjskich o wpisaniu niezależnych mediów „Meduza” na listę „zagranicznych agentów”. Unia Europejska od dawna twierdzi, że ustawa o tak zwanych „zagranicznych agentach” przyczynia się do systematycznego naruszania podstawowych wolności i ogranicza społeczeństwo obywatelskie, niezależne media i prawa opozycji politycznej w Rosji. 

W pierwszych chwilach dziennikarze portalu potraktowali sprawę z uśmiechem: Cześć wszystkim! Jesteśmy najnowszym „zagranicznym agentem” Rosji! Odrzucamy tę nominację bo szanse na sukces są niewielkie…

Ale niestety, już wkrótce nikomu nie było do śmiechu. Portal, który był darmowy dla odbiorców utrzymywał się z reklam i składek głównie obywateli Rosji a ci natychmiast wycofali swoje dotacje. Mimo że sprzyjali Meduzie i jej stanowisku, strach przed reżimem Putina był silniejszy. Ci którzy pozostali stanowili garstkę. 

Podjęto drastyczne kroki:

• zamknieto biura w Rydze i Moskwie
• zredukowano zespół autorów
• obniżono pensje o 30-50%
• zwrócono się o pomoc do internautów

30 kwietnia o 16; 42 ukazała się notka redakcyjna pod hasłem Uratuj Meduzę. W tekście dziennikarze pisali: Rosyjskie władze próbują zabić Meduzę. Ministerstwo Sprawiedliwości nazwało nas „zagranicznym agentem”, przeganiającym naszych reklamodawców. Oznacza to, że zabraknie nam pieniędzy. Zawsze wierzyliśmy, że możemy zbudować media, które służyłyby społeczeństwu bezpłatnie, opierając się na przychodach z reklam. Ten rodzaj pracy jest szczególnie ważny w kraju, w którym zapotrzebowanie na rzetelne informacje jest tak ogromne, a podaż niezależnego dziennikarstwa jest tak krytycznie niska. Osiągnęliśmy dokładnie to, na co liczyliśmy. Zajęło nam to sześć lat, a władze rosyjskie zmiażdżyły nasz biznes w jeden dzień. Aby dostosować się do tych nowych okoliczności, obniżyliśmy nasz budżet. Jednak Meduza nie potrwa długo. Nasze dalsze istnienie teraz zależy od ciebie. Po raz pierwszy prosimy Was, naszych czytelników, o pomoc. Pomóż nam ocalić Meduzę. Nie przetrwamy bez ciebie. 

Pomoc nadeszła i Meduza działa nadal. Od sierpnia 2021 roku w ramach ochrony osób, skład redakcyjny został na stronie internetowej ukryty. Pozostały dane strony angielskojęzycznej. 

Choć 4 marca 2022 roku portal został w Rosji zablokowany, to wielu odbiorców korzysta z usług VPN. Próbowano też zablokować kanały w mediach społecznościowych. Przyniosło to odwrotny skutek a od czasu agresji Rosji na Ukrainę liczba odbiorców znacznie wzrosła. Meduza trwa ale postanowiono, że kilka projektów będzie działać samodzielnie. Tak się stało z Meduza Originals i podcastami w wersji rosyjskiej. Nie chcemy, aby twórcy podcastów podejmowali ryzyko z powodu naszego nowego statusu- brzmiał komunikat. Studio przyjęło nazwę Technika Mowy i współpracuje z Meduzą. 

Portal opowiedział się przeciwko wojnie na Ukrainie. Od lutego 2022 roku zamieszcza codzienne relacje z działań wojennych. Poświęcony jest temu tematowi osobny dział WOJNA. Z powodów bezpieczeństwa wszyscy dziennikarze Meduzy opuścili Rosję ale nadal przekazują informacje o tym co dzieje się w kraju i na Kremlu. Za swoje artykuły na listę agentów zagranicznych w 2022 roku trafili: 

• Władysław Gorin
• Lilia Japarowa
• Szura Burtin
• Anastazja Czumakowa
• Aleksiej Kowaliow
• Damir Nigmatullin
• Swietłana Reiter

Jednocześnie wszyscy ci dziennikarze zostali laureatami nagrody Redakcja w zakresie profesjonalnego dziennikarstwa, którą ustanowiła w 2016 roku Fundacja Borisa Zimina Sredy. Meduza jako portal jest liderem tej nagrody. Od początku swojego istnienia otrzymała ją 32 razy. 

Make the Kremlin sad

Czumakowa, Kowaliow, Nigmatullin i Japarowa nagrodzeni zostali w kwietniu za swoje śledztwo Projekt Astra, który dotyczył działań wojsk rosyjskich w małej wiosce Bogdanowka, położonej w powiecie browarskim(artykuł z 18 kwietnia 2022) . Doszło tam do co najmniej trzech morderstw i dwóch gwałtów. Japarową ponownie nagrodzono w maju za artykuł o przygotowaniach do obrony Kijowa (z 16 marca 2022).


Obie językowe strony portalu działają na bieżąco a ich hasło to: Make the Kremlin sad (Spraw by Kreml był smutny) . Cały dostępny materiał podzielony jest na 5 działów:

• Новости (aktualności) 
• Bойна (wojna) 
• Cтори (artykuły na tematy bieżące) 
• Pазбop (analiza i opinie)
• Шапитo (rozrywka) 

Ten ostatni dział na dzień obecny zawieszono…bo nie można żartować, kiedy na Ukrainie (i w Rosji także) jest katastrofa. 

Od września 2022 roku funkcjonuje w mediach nowy biuletyn Meduzy The Beet. Jest poświęcony Europie Środkowej i Wschodniej, Kaukazowi i Azji Środkowej. Dzięki oryginalnym reportażom i głębokiej analizie The Beet obejmuje społeczeństwo, politykę i kulturę w tych często niedocenianych regionach, nie koncentrując się na Moskwie, „Zachodzie” ani najnowszych wiadomościach. Staramy się kopać głębiej, wzmacniać lokalne perspektywy i opowiadać ciekawe historie, które w innym przypadku mogłyby zostać przeoczone- głosi reklama nowego produktu. 

Mimo kłopotów dziennikarze Meduzy nie poddają się. I tak jak na początku swojej działalności tak i w dniu dzisiejszym deklarują: Cenimy sobie naszą niezależność i staramy się być wiarygodnym, zaufanym źródłem obiektywnych, zweryfikowanych i bezstronnych informacji o Rosji i byłym Związku Radzieckim, a także źródłem wnikliwych spostrzeżeń na temat jednego z najbardziej zagadkowych regionów świata. 

Kalendarium MEDUZA.io

• 2014, czerwiec - w Rydze zarejestrowano Meduza Projekt SIA
• 2014, 20 października - premiera portalu internetowego Meduza
• 2014, 21 października - blokada portalu w Kazachstanie i Uzbekistanie
• 2015, luty - startuje strona w języku angielskim
• 2015, marzec - angielskojęzyczny biuletyn “Evening Medusa”
• 2016, 28 września - inauguracja projektu “Atlas”
• 2017, sierpień - podpisanie umowy z serwisem informacyjnym BuzzFeed News
• 2018 - przejście Meduzy na teksty własne
• 2018, październik - seks skandal w redakcji portalu
• 2019, 6 czerwca - w Moskwie aresztowano dziennikarza Meduzy Iwana Gołunowa pod zarzutem posiadania narkotyków. Była to prowokacja
• 2019, 14 czerwca - powołanie Niezależnej Rady Nadzorczej
• 2019, 27 listopada - premiera angielskojęzycznego podcastu “The Naked Pravda”
• 2020, grudzień - na YouTube rusza projekt “Meduza Originals”
• 2021, 23 stycznia - inauguracja “Podcastu Politycznego”
• 2021, 23 kwietnia - Meduza została wpisana na rosyjską listę “zagranicznych agentów”
• 2022, 4 marca - blokada portalu w Rosji
• 2022, kwiecień - biuletyn “Evening Medusa” zastąpiony zostaje nowym projektem “Signal”
• 2022, 18 kwietnia - światło dzienne ujrzał projekt “Astra”, śledztwo w sprawie poczynań wojsk rosyjskich w Ukrainie
• 2022, wrzesień - nowy biuletyn “The Beet”

źródła:

• https://iz.ru/news/575816
• https://meduza.io/en/pages/about
• https://www.fontanka.ru/2014/09/29/139/
• https://www.ukrinform.ru/rubric-society/2109998-galina-timcenko-gendirektor-i-ucreditel-proekta-meduza-riga.html
• https://meduza.io/en/feature/2015/02/02/welcome-to-meduza
• https://en.wikipedia.org/wiki/Meduza
• https://roem.ru/20-10-2014/108724/byvshie-jurnalisty-lentaru-otkryli-meduzaio/
• https://www.theguardian.com/world/2014/oct/23/russian-journalists-meduza-project-latvia-kremlin-crackdown
• https://www.rbc.ru/rbcfreenews/54c8df9b9a79475405e79f87
• https://meduza.io/en/news/2016/01/28/meduza-chief-editor-steps-down-remains-as-ceo
• https://www.ukrinform.ru/rubric-society/2109998-galina-timcenko-gendirektor-i-ucreditel-proekta-meduza-riga.html
• https://www.thedailybeast.com/russias-freest-website-now-lives-in-latvia?ref=scroll
• https://www.niemanlab.org/2017/08/stories-about-russia-are-so-hot-right-now-so-buzzfeed-is-partnering-with-meduza-for-more-substantive-russia-reporting/
• https://meduza.io/en/feature/2018/11/08/a-harassment-scandal-at-meduza
• https://www.pravilamag.ru/news/society-news/10-01-2019/78432-ivan-kolpakov-mozhet-vernutsya-v-meduzu-posle-skandala-s-harassmentom/
• https://lenizdat.ru/articles/1142787/
• https://docs.google.com/document/d/1FSRlQXN0XP_cwiwP2lSN1tMgS8MAChXWaF16o_xqV1Y/edit
• https://www.sueddeutsche.de/medien/russland-iwan-golunow-meduza-pressefreiheit-reporter-ohne-grenzen-1.4480547
• https://meduza.io/feature/2021/05/05/kuhonnaya-politologiya-eto-neobyazatelno-ploho
• https://www.dekoder.org/de/article/meduza-journalist-golunow-festgenommen
• https://lb.ua/world/2021/04/24/483210_ies_vidreaguvali_viznannya_rosiieyu.html
• https://www.rferl.org/a/russia-meduza-labeled-foreign-agent-press-freedom/31219272.html
• https://meduza.io/en/feature/2021/04/30/save-meduza
• https://novayagazeta.ru/articles/2021/04/24/ia-my-meduza