7.08.2006 Historia mediów

Historia prasy polskiej - lata 1939-1945

Krzysztof Dowgird

Prasa konspiracyjnaw latach 1939 - 1945, w zależności od kryteriów, liczyła około 2000 tytułów. Wykłady Magisterskiego Zaocznego Studium Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim.

Prasa polska w latach 1939 - 1945 (konspiracyjna)

Skala zjawiska:
- W zależności od kryteriów około 2000 tytułów.
Funkcje społeczne:
- Zupełnie inne, niż prasa wychodząca legalnie:
  - Funkcja informacyjna.
  - Funkcja organizatorsko - propagandowa.
    - Funkcja organizatorska:
      - Prasa konspiracyjna integrowała ludzi działających w podziemiu.
      - Pojawiał się tytuł prasowy, a wokół niego powstawała organizacja konspiracyjna.
      - Kontakty między członkami takiej organizacji opierały się na siatce kolportażowej.
    - Funkcja propagandowa:
      - Gdy Niemcy zaatakowały ZSRR (połowa 1941), trzeba było zmienić charakter prasy.
      - Wtedy prasa konspiracyjna zaczęła prezentować programy polityczne (dotychczas jedynie informowała).
      - Nie było organizacji, która nie prezentowałaby swoich celów politycznych.
  - Funkcja kształtowania postaw i zachowań.
    - Wskazywała, jak społeczeństwo ma się zachować w sytuacji ekstremalnej.
    - Piętnowała zachowania niepożądane.
  - Funkcja rozrywkowa.
Najwięksi wydawcy prasy konspiracyjnej:
- Struktury związane z Rządem Londyńskim:
  - Cywilna - Pion Delegatury Rządu na Kraj.
  - Wojskowa - Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej A.K.
  - Wydawały łącznie 1/4 całej prasy konspiracyjnej.
    - Delegatura Rządu na Kraj:
      - Posiadała Departament Prasy i Informacji.
      - Funkcjonował od marca 1941 r.
      - Współpracował z Biurem Informacji i Propagandy K.G.A.K. i koordynował działalność.
      - Organem prasowym był tygodnik Rzeczpospolita Polska.
    - Biuro Informacji i Propagandy K.G.A.K.
      - Uformowała się ostatecznie w październiku 1940 r.
      - Posiadała dział prasy, wydający prasę dla środowisk AK.
      - Główny tytuł: Biuletyn Informacyjny (tygodnik).
      - Redaktor naczelny: Alex Kamiński.
      - Nakład 40 000 egz. - największy spośród pism konspiracyjnych.
      - Oprócz wydawania prasy, Biuro Propagandy:
        
        Zbierało informacje z różnych dziedzin życia, analizowało je i przesyłało do Londynu.
        
        Zorganizowało ogromny, podziemny koncern wydawniczy.
        
        Organizowało akcje dywersyjne wobec Niemców i folksdojczów (akcja N).
        
        Zasłużył się tam grafik Stanisław Miedza Tomaszewski.
        
        W 1943 powołało Referat R:
        
        Referat dywersyjny antykomunistyczny.
- Prasa Ruchu Ludowego (sygnowane pseudonimem Roch).
  - Ok. 200 tytułów.
  - 80 % to inicjatywy lokalne.
  - Skoncentrowana na obszarach GG, na których działały Bataliony chłopskie (Lubelszczyzna i Kielecczyzna).
- Prasa Polskiej Partii Robotniczej.
  - Ok. 140 tytułów (ale od 1942 r., kiedy powstali).
  - Starali się zmienić swój wizerunek.
- Prasa Stronnictwa Narodowego.
  - Endecja była wtedy bardzo podzielona.
  - Najbardziej aktywna - formacja "Szaniec".
    - O rodowodzie endeckim, ale bliższa ONR.
- Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej.
Były też pisma społeczno kulturalne i literackie.
- Literackie.
  - Tam debiutowali poeci okresu wojennego.
    - Sztuka i Naród.
      - Tadeusz Gajcy.
    - Drogi.
      - Krzysztof Kamil Baczyński.
      - Tadeusz Borowski.
- Satyryczne.

Pozostałe części cyklu Historia prasy polskiej:

Udostępnij znajomym:

PRZERWA NA REKLAMĘ

Zobacz artykuły na podobny temat:

Times of India. 180 lat historii gazety, która śledziła narodziny Bollywood

Małgorzata Dwornik
Trzecią co do wielkości gazetę w Indiach i pierwszą anglojęzyczną na świecie (poza Wielką Brytanią) czyta codziennie 7 643 000 osób. Z tego 32% stanowią kobiety. Przez 180 lat gazeta dwukrotnie znalazła się na znaczkach pocztowych, a jej historia naznaczona jest wieloma zawirowaniami.

Autoportret reportera, wywiad z Ryszardem Kapuścińskim

Jacek Antczak
Ryszard Kapuściński o sobie, wojnie i dziennikarzach ryzykujących życie. Wywiad opublikowany w dolnośląskim dzienniku "Słowo Polskie".

Radio wiecznie młode jak Cher - 60 lat Polskiego Radia Wrocław

Polskie Radio Wrocław
Dziś Polskie Radio Wrocław jest zespołem młodych, ale doświadczonych dziennikarzy. 60 lat temu - w epoce bez płyt i magnetofonów - muzykę do programów na żywo grały zespoły zgromadzone w studiu.

Korea Północna - dziennikarze w służbie totalitaryzmu

Marta Dorenda
Organizacja Reporterzy Bez Granic odkryła, iż w Korei dziennikarzy wysłano do obozów za błędy językowe lub niedokładne cytowanie władz. Źródło: POMAGAMY, nowoczesne pismo wolontariuszy.

Wiener Zeitung. Najstarsza gazeta świata

Małgorzata Dwornik
W środę, 8 sierpnia 1703 roku ukazał się Wiennerische Diarium, czyli Dziennik Wiedeński. Sześć osób pracowało całą noc na drewnianych prasach aby rano gotowych było około 1500 egzemplarzy pierwszego nakładu. Gazetę, która miała rozmiary zaledwie 16x20 centymetrów i dwie strony, rozprowadzono po wiedeńskich kawiarniach.

115 agentów działało w mediach?

Money.pl
Wojskowe Służby Informacyjne na początku lat 90. próbowały przejąć kontrolę nad mediami w Polsce - podały Wiadomości TVP, powołując się na raport komisji weryfikacyjnej WSI.

Lietuvos Aidas. Historia litewskiej gazety, która rodziła się trzy razy

Małgorzata Dwornik
O Lietuvos Aidas na Litwie mówi się czasem "Szkoła Narodu". Dziennik położył podwaliny pod wolne dziennikarstwo litewskie i w dużym stopniu przyczynił się do odbudowy państwowości. Pojawił się w 1918 roku. Kilka razy na całe lata znikał z rynku, by powracać i wyznaczać kierunek litewskiego dziennikarstwa.